Chapter 1

^1,4b Theophilus, néhéne'enóseoneve. Háesto vo'ėstaneo'o ééšemȯxe'ȯhánóvo netao'o tséévėhešévetsėse Jesusevaho tsėhéóhe ho'eva tséhvésėstanovėse. ² Enėxhésenéstomónénóvo Jesusevaho tséxhóhta'haóévȯse néhe tséohkeamevé'ȯhtsémaese. Naa máto nánėhetóhta'haóó'e néhe tséohkeamevé'ȯhtsémaese Jesus, netao'o tséévėheševóomóvȯse Jesusevaho tséévėhešévetsėse tséhmónease­ma'heóneéestsetsėse, naa hétsetseha émȧhetóxemé'ėstánóvo. ³ Naa nátaomeéšepéveoo'hátsésta netao'o tséhetȧhtomónéto naa hápó'e nátao'senėhetȯxe'oha tsétó'taeheso, ^4a nonohpa nėstsenėhešė­héne'ena tséhešėhetóméto netao'o tséhetȧhtomóneto.

The birth of John the Baptist is announced

⁵ Herod tséhmȧho'emanéhevėse Judea na'ėstse hetane Zechariah mó'ȯhkėhestóhehéhe hénėhéóhe móhvésėstanovėhéhe. Móhma'heóne­vého'évėhéhe, móxho'xėstȧhehéhe ma'heóne­nótȧxévėstóva, móhno'e­véhehenovóhe Abijahevaho. Naa tsévéstoemose Elizabethevaho móhnėx­héstȧhehevóhe Aaroneveno. ⁶ Zechariah móhma'heóne­vo'ėstanéhevėhevóhe naa Ma'heóneva mó'ono'átamae­hevovóhe tséhvé'eame­nėheše­vo'ėstanéhévévȯse tséheto'e­manetsėse. ⁷ Móho'nó'ȯhkė­henésonėstse Elizabeth naa mó'éšeno'­néšeéna'hehevóhe. ⁸ No'ka éšeeva Zechariah naa hevésema'heónevé'ho'amo móxhotse'óhehevóhe hénėhéóhe ma'xe­­ma'heóne­mȧheóne. ⁹ (Hénėhéóhe hotómá'e mó'a'e'še­ne'ho'­táhanéhe, móho'nó'­ȯhke­tóhtoo'­éstsėhnéstove.) Naa Zechariah móhnėheše­monéstovėhéhe tsésto'se­ésėhétsėhetȧho'hóvȧse naa tsésto'seno'héhaoenavomó­tȧxévȧse. ¹⁰ Anóséma hénėhéóhe ma'xe­ma'heóne­mȧheóne tséma'xenéese móhvésė­háoenȧhevóhe. ¹¹ Tséhnėšená­tsėhetȧho'­hóvȧse Zechariah, heamáxésto tsé'ȯhke­tsėhetȧho'hóvȧh­tovetse móssó'hovemé'néeotsėhevóhe na'ėstse ma'heónėhotse'ono. ¹² Tséstavóómȯse móstó'omáehaehevóhe. ¹³ Móstsėhetaehevóhe, "Névé'héhpȯheotse! Ma'heo'o néto'senėhetȯhóota tséheševéestomo, tsévéstoemȯtse éto'sėhenésone, tsėhetanévóéhne. John, heše­véhoo'o. ¹⁴ Mȧxhestáotsėstse nėstseoseepévetano naa netao'o tsemȧhehoháe­pévetanóhtove. ¹⁵ Eto'seoseeono'átamáá'e Ma'heóneva. Naa tseohkėsáavésemanéhe tsévé'keéno'etse naa tséháatamano'etse, énėheto'ȧhétsėstomóó'e Ma'heóneva. Naa mȧsáa'éšekánomė­hestáotsééstse Ma'heóne­mȧhta'sóomaho tseéšeáahtse'háhane'óó'e. ¹⁶ Naa ma'ȯhkema'heóne­éestsės­tósánėstse hétsėhéno Israel, tseévaonó'evamóho hoháesto vo'ėstanóho nonohpa tseévȧhósease­áahtovovo Ma'heóneva. ¹⁷ Eto'senéstaéxanovomótȧhóho Tséne'tȧhétsese. Nee'ha tseohke­ma'heóne­éestse hoháatamaahéstóva tséohkeheše­méhae­ma'heónėhóo'xevȧse Elijah hákó'e tótseha. Naa ma'ȯhkepéve­áahtoo'ėstse vo'ėstanóho tseévavé'šeméohtovȯhénóvo naa tseévano'áahtóevóho henésonėhevóho. Naa vo'ėstaneo'o tseévȧhóseonó'evo'ėstanéheveo'o nonohpa tseéšeéxaneneo'o mahnėxho'ėhnetsėstse Tséne'tȧhétsese," móxhetaehevóhe néhe ma'heónėhotse'ono Zechariah. ¹⁸ "Šeaa! Naa náéšenéšeéna'héme. Táaxa'e, naa néhvóo'šeše tséto'sėhešenėheso!" móxhehéhe Zechariah. ¹⁹ Naa móstsėhešeno'ėstóehevóhe, "Heehe, éto'se­tó'­nėhéso. Nánéehove Gabriel, návéhonotse'ota Ma'heo'o. Nánėhešė­ho'méá'tóne tsésto'semé'ėstomevátse tséto'sėhešė­henésónėhése. ²⁰ Naa oha tséssáavé'e­oné'seómȧhahtáheto néto'sėsáa­nóhpa­éva­tónėšeéestséhe ta'e mȧxhestáotsėstse nee'ha," móxhetaehevóhe. ²¹ Naa hénėhéóhe anóséma néhe vo'ėstanóho móstonóomaehevóhe Zechariah, "Etónėšévesėstse? Eosee­háa'éhanene," móxheše­tanȯhevóhe. ²² Ta'mȧhove'še móhne'éva­mé'hóehnėhéhe, móho'nós­tonėšeéestsėstse, oha mó'ȯhkeévȯhó­nėhéhe. "Móvóo'sėhehéhe hová'éhe hotómá'e," móxhešetanȯhevóhe. ²³ Naa Zechariah tsé'éše­má'tanenėse móstaasėhóo'ȯhtsėhéhe. ²⁴ Naa a'e tsé­véstoe­mose Elizabethevaho móstȧhóse'ėhevóhe. Mó'ȯhkėxae­he'kėhoehéhe ta'e tséstanóhone­éše'hamȧse. ²⁵ "Ma'heo'o móná­nėheše­nėševáta­maehéhe tsé'éše­kánomeéná'hétse tsésto'sė­henésó­nėhétse, naa héne náoseevé'še­pévetano. Naa hovánee'e náme'ȯhke­évȧhétotóxema," móxhešėtanȯhéhe Elizabeth.

An angel tells about the birth of Jesus

²⁶ Naa tsé'éšenaesóhtȯheéše'hamȧse, Ma'heo'o móstȧhóse­tšėheše­méahénotóhe ma'heónėhotse'ono Gabrielhevaho hénėhéóhe Nazareth, tséhno'oeme Galileeheveno. ²⁷ Mósto'sė­hósėhé­hotonȯhevóhe na'ėstse kȧse'éeheho, Mary móxhėševéhehéhe, móssó'koomȧhehéhe. Naa mósto'se­véstoemȯhevóhe Josephevaho, móhnėxhéstȧhehevóhe David hemanȧhéstóva. ²⁸ Mary tséstȧho'ė­hótaa'ėse Gabrielhevaho móstsėhetaehevóhe, "Népévevóoseoneve naa Ma'heo'o néno'e­ono'átama." ²⁹ Naa Mary móho'nóh­pévė­héne'eno tséhetaa'ėse, "Etónėšėtovátónėse?" móxhešetanȯhéhe. ³⁰ "Névé'héhpȯhetano! Ma'heo'o néoseeono'átama. ³¹ Naa néto'sėhenésone. Jesus heševéhoo'o. ³² Eto'sėhoháatamaahe naa Ma'heo'o Hee'haho, tseohkeno'hestohe. Tsenėhetȯhóotaa'e Ma'heóneva tsésto'se­véhonoo'ėse hápó'e tséxheševéhonoetsėse hevóohestoto Davidevaho tótseha. ³³ Nėstsea'enėhevéhonaménóvo tsé-Israelites-évése." ³⁴ "Náme'tónėšėhéhenésone! Násáa'a'enóhe hetane," móxhehéhe Mary. ³⁵ "Naa Ma'heonemȧhta'sóomȧheva nėhéóhe nénėsto'sėhésėhóse'e. Ma'heóne-ka'ėškóne naa Ma'heo'o Hee'haho tseohkėhésėhestohe. ^37-36 Ma'heo'o éohkema'heóneéxána hová'éhe, hámó'ȯhtse, tséhevésėsóneto Elizabeth ééšekánomeéna'he éto'sėhenésone. 'Móme'tšėhe'šėhéhenésone,' móhkėhóovė­hesétamėhéhe, naa hétsetseha ééšeáahtse'naesóhtȯheéše'hama." ³⁸ "Nooo, tséhvé'­nėševátamemoné'tóó'ėse Ma'heo'o, éme'sá'nėhéso," móxhehéhe Mary.

Mary visits Elizabeth

^39-40 Mary móstató'nėšeasenȧho'ȯhtsévȯhevóhe Elizabethevaho, hénėhéóhe móhvésėstanovėhevóhe mȧhoéstóva tséxhoéhosévetse, tsévésto'tatse Judeaheveno. Tséstȧho'eohtsėse móstamásetsėsto­vȯhevóhe Elizabethevaho. ⁴¹ Naa tséstanéstoo'ėse, hemé'ėševotamo móhma'xemomó'otsėhevóhe. Naa Ma'heónemȧhta'sóomȧheva ⁴² móstavé'šeasėháahpe'ónovȧhéhe, "Nooo, Mary, tséhma'xe­vonėstȯxevȯse he'eo'o, mónéxaetaemoné'toehéhe Ma'heo'o. Nėstseoseepéve'tova naa tseoseeno'péve'tovóho nenésono. ⁴³ Naa mónėséhanéhe navo'ėstanévėstómanéhame, naa, nooo, heške náno'ho'­nȧho'ȯhtsévaetsenoto! ⁴⁴ Tséstanéstovátse naneso éma'xease­momó'otse, móvésepévetanóotsėhéhe. ⁴⁵ Tséhvé'e­oné'seómȧhahtato tséheševéstomévata'e Ma'heo'o nėstseosee­hése­péve'tova," móxhetaehevóhe Elizabethevaho.

Mary praises God

⁴⁶ Naa nėhe'še Mary móstaasevového'ótȯhevóhe Ma'heóneva, ⁴⁷ "Ma'heo'o tsévo'ėstanévėhá'ėstse, ⁴⁸ mónánėševátamaehéhe. Naa náto'seno'eono'átamane netao'o. ⁴⁹ Ma'heo'o náohkeoseepéve'tova naa éno'keoné'seómema'heóneve. ⁵⁰ Enėševátamóho tséohkeamė­háoena'toese. ⁵¹ Ehoháatamano'etse netao'o tséohkėheše­véstȧhé­maétse. Easėta'ovóho tséohkėhoháe­pévatamȧhtsétsese. ⁵² Naa mé'tó'e tséována'xaevo'ėstanéhevetsese énėševátamóho. ⁵³ Naa tséháeanátsese éohkená'so'enotóho, naa tséhoháoovȧhétsese hová'éhe éohkė­sáa­métóhe. ⁵⁴ Ma'heo'o énėhešenėševátamóho Abrahamevaho naa tóoneeto tsé-Israelites-évétse. ⁵⁵ Móhnėheše­véstomevȯhevóhe Abrahamevaho hákó'e tótseha," Mary móxheševového'ótȯhevóhe Ma'heóneva.

The birth of John the Baptist

⁵⁶ Tsé'éšeto'seanéotsėse Elizabeth, móstaévȧhóo'ȯhtsėhéhe Mary. ⁵⁷ Elizabeth móxhetanévoehnėhéhe. ⁵⁸ Naa hevóohestoto naa hósėstse néhe vo'ėstaneo'o a'e tsévo'ėstanéhevese móstanéstomónė­henovóhe tséhešėhoháepéve'too'ėse Ma'heóneva naa móhvésemȧhe­hetótaetanȯhevóhe. ⁵⁹ Tséstaéše­no'kema'heóneéšeevetse tséhe'šė­hestáotsėse móhvovóhponetsėhetȧxėhehéhe, naa mósto'se­no'e­oesevéhehéhe. "Zechariah éme'heševéhe," móxhehevóhe. ⁶⁰ "Hová'ȧhane, John éto'sėheševéhe," móxhehéhe Elizabeth. ⁶¹ "Hovánee'e ésáanėheševéhéhe," móxhetaehevóhe. ⁶² "Eto'se­tónėševéhe?" móxhétȯhóovaehevóhe Zechariah. ⁶³ Móhvéestȯhéhe tsésto'setáxemȯxe'ėstónėse. Naa móhnėhetȯxe'ȯhehéhe, "John éto'sėheševéhe." Héne móhmȧheotoésetsėstȯhenovóhe tséheševéhetsėse.

Zechariah's prophecy

⁶⁴ Tó'nėhé'še Zechariah mó'évaaseéestseotsėhéhe. ⁶⁷ Móstaase­vového'ótȯhevóhe Ma'heóneva, ⁶⁸ "Nétavovéhone Ma'heo'o, tséhema'heónėhamétse tsé-Israelites-évétse. Nėstsenėheše­vo'ėstanévėhaene ⁶⁹ a'e énėsto'sėho'eanȯheméanoto Vo'ėstanévės­tó­manéheho tséhoháatamaahétsese. Tsenėxhéstahe hemanȧhéstóva tséma'xevéhonevėstse David, mó'ȯhke­áahtovȯhe­vóhe Ma'heóneva. ⁷⁰ Naa hákó'e tótseha ma'heónėhóo'xeváheo'o móhmé'ėstȯhenovóhe Ma'heo'o tséheševéstomóétse, ⁷¹ Néto'sė­hótoo­ma'óene tósa'e tséspéotanévótse. ⁷² Ma'heo'o móhno'nėheše­véstomevȯhevóhe tsénėxhéstȧhévótse tséto'sėheše­nėševátamaévȯse, naa móne'éše­áahtse'e­­ame­nėhesóhanéhe. ⁷³ Ma'heo'o móhnėheše­véstome­vȯhevóhe Abrahamevaho ^74-75 tsésto'sėhešė­hoonevótaétse nonohpa nėstse­ována'xae­­néhe'omóvonone hemeo'o naa nėstsenėheše­onó'e­vo'ėstanéhevema tséhe'éšeamevo'ėstanéhévétse, mónénėheše­véstomóehenenéhe Ma'heo'o. ⁷⁶ Nėhe'še Zechariah móstsėhe­tȯhevóhe hee'haho, "Naa tséhnéehóveto, ma'heónė­hóo'xeváhe, nėstsėhetane. Nėstseohkė­hóo'xevóto Ma'eho'o Tséháa'ého'oésėstse. Nėstsenésta­éxanomótáho Tséne'taestse tséto'sėho'ehnėstse. ⁷⁷ Naa nėstseno'­nėheše­mé'ėstomevoo'o tsé'tóhe Israelites, "Ma'heo'o nėstse­vo'ėsta­névėháévo ma'asė­tanomóése nėstávėsévo'eé­tȧhéstóvévo. ^78-79 Naa nėhe'xóvéva Ma'heo'o tséhvé'nėševátamaétse nėstseanȯhe­vó'ho'ėho'heene tsé'a'enó'netotse naa máto naéstóva nonohpa nėstseována'xae­vo'ėstanéhevema," móxhetȯhevóhe hee'haho. ⁶⁵ Naa néhe vo'ėstaneo'o hénėhéóhe tsémae­vo'ėsta­néhevese móhnésto­vȯhevovóhe Zechariahevaho, móxhoháa­tsėstȯhenovóhe, naa móstatóxe­mé'emé­hanéhe netao'o tséxhoéhosé­vetse, tsévésto'tatse Judeaheveno. ⁶⁶ Naa móstanėhešė­héne'enáo­tsé'tȯhenovóhe tséheševé'ȯhtsémaa'ėse Ma'heóneva John. Móstsėhešėtanȯhevóhe, "Heá'ėháma tsé'tóhe mé'ėševȯtse éto'sėhoháatamaahe ma'taéšeešee'ėstse?" ⁸⁰ Naa néhe mé'ėševȯtse John móstapéve­éšeehéhe. Tsé'éšėhetanevėse móstȧhé­vo'ėstané­hevėhéhe tóhtóó'e ta'e tsé'asema'heóneéestsėse hénėhéóhe Israel.

Chapter 2

The birth of Jesus

^1,3 Nėhe'xóvéva Augustus tséohkėhestoese móhmȧhe­véhonevėhéhe tséhetaa'óma'o'etse Rome. Naa móhnėheto'e­manėhéhe netao'o vo'ėstane mósto'se­tšėhešė­hévėstȯxe'ȯhehéhe tósa'e tséxhéstȧhévȯse. ² Móho'nó'ȯhketšėhe'šenėhešévėstove, móhmóne­nėheto'e­manéstovėhanéhe. Nėhe'xóvéva Quirinius tséohkėhestoese móxhóna'ove­véhone­vėhéhe hénėhéóhe Syria. ⁴ Naa na'ėstse hetane Joseph móhvésėstanovėhéhe hénėhéóhe mȧhoéstóva Nazareth tséno'oeme Galileeheveno. Mósto'setšėhešėhé­vėstȯxe'ȯhehéhe hénėhéóhe Bethlehem tséhvé'héstaese David hemanȧhéstóva, néhe David tséma'xe­véhonevėstse hénėhéóhe móhnėx­héstȧhehéhe. ⁵ Móhvé'ȯhtsé­mȯhevohe Maryhevaho tsévéstoemose, móxhóse'ėhevóhe. ^6-7 Naa tséstȧho'eoh­tsévȯse Bethlehem tósa'e móho'nó'ȯhtaa­nevȯtse. Tsésta­nenóve'­xóvetse Mary hee'haho móstȧ­hestáotsėhevóhe hotómá'e tsé'ȯhke­néetsese hováhne. Tsé'éšeénėhóheetȯse mó'ovėšemanȯhevóhe hoxomȯho'haméstóva.

The shepherds

⁸ Nėhéóhe a'e tósa'e tóhtóó'e kȯsáehetaneo'o móhvóonene'evá­voomȯhevovohe hekȯsáemevóho. ⁹ Taehó'ótova móhmé'­néeotsé'­toehevovóhe na'ėstse ma'heonė­hotse'ono. Móhma'xe­vó'ho'ėho'hé­vatamaeo­tséhanetséhe hénėhéóhe tséxhoévȯse. Néhe kȯsáe­hetaneo'o mó'osee­héhpȯhetanóotsėhevóhe tséhnėhe­sóotsetse. ¹⁰ Móstsėhe­taehevovóhe néhe ma'heónėhotse'ono, "Névé'héhpȯheo­séme, ného'ėhé­hotonatsénóvo hová'éhe tséosee­péva'e, tséto'se­vé'še­mȧhe­hetótae­tanóhtove. ¹¹ Hétsetseha taa'eva nėhéóhe tséxhéstaese tséma'xe­véhonevėstse David Bethlehem éhestáotse nevo'ėstanévėstó­manéhamévo. Nea'háanehe Tséne'taestse, Tsé­moné'­toese Ma'heóneva. ¹² Nėstsetsė­hešė­héne'e­novovo: mȧh­vóo­móse néhe mé'ėševȯtse tsėhóheehe naa tsėšééše hoxomȯho'­haméstóva," móxhehéhe. ¹³ Móssó'ho­ve­ma'xe­né'e­ve­manėhe­o­tsė­hevóhe hoháesto ma'heonė­hotse'ono hénėhéóhe tséhnéé'ėse néhe na'ėstse ma'heónėhotse'o. ¹⁴ "Nétavovéhone Ma'heo'o tséhestoéstovėstse he'amo'omééno. Naa hétsėhéno ho'eva tsémásetsėstóevose Ma'heóneva éme'ována'xae­tanoo'o," móx­heše­vového'ó­tȯhevo­vóhe néhe ma'heónėhotse'ono. ¹⁵ Naa néhe ma'heó­nė­hotse'ono tséstaévȧ­he'amoé­senavȯse, néhe kȯsáe­hetaneo'o móstsėhehevóhe, "Nóheto, nétȧhétsėhetó­eotsé­máne!" ¹⁶ Tséstȧ­ho'eohtsévȯse móstavóomȯhevovóhe Mary naa Josep­hevaho, naa néhe mé'ėševoto hénėhéóhe mó'oné'seómė­šéešenȧhevóhe hoxomȯho'haméstóva. ¹⁷ Nėhe'še néhe kȯsáe­hetaneo'o móstamé'ės­tȯhenovóhe tséhetaévȯse ma'heónė­hotse'ono. ¹⁸ Tsénéstomó­nese mó'o­toésta­tsėstȯhe­novóhe. ¹⁹ Naa Mary móhmȧhe­toetanó'tȯhéhe netao'o hová'éhe tséhesóotsetse. ²⁰ Tsésta­évaasėhóneváohtsévȯse néhe kȯsáe­hetaneo'o, mósta­ame­vové­ho'ótȯhevovóhe Ma'heó­neva. Naa netao'o tséheše­vóohtomé­vȯse móstó'tae­mȧhenėhe­sóhane­tséhe tséhetaé­vȯse néhe ma'heónė­hotse'ono. ²¹ Naa tsésta­no'kema'heóneéšeevetse tséhe'šė­hestáotsėse Jesus móhvovóhpone­tsėhetȧxėhéhe. Naa nėhe'xóvéva móhno'mé'e­méhanetséhe hevéhestȯtse. Tséssáa'éšėhestáotséése heške mó'éšeáahtse'­mé'ėstomóehevóhe ma'heónėhotse'ono "Jesus" tséto'sėheševéése.

Simeon praises the Lord

^22,24 Naa máto móhnėhesóhanéhe Ma'heo'o hesto'emanestȯtse, he'eo'o ho'éšeanéotsévȯse mó'ȯhkenȧhestóhehevóhe névo'éé'ėše. Tséstaéšėhehpe'xóvetse névo'éé'ėše Joseph naa Mary móstatsėhe'o­tsėhohevovóhe Jesusevaho ma'xema'heónemȧheóne hénėhéóhe Jerusalem. Mó'ȯhkeno'vovóhponeméahenovóhe neše vé'kėseho tsétótšėšketátsese, tsésto'seévȧhéhaoenaveméávȯse Jesusevaho. ²³ Enėhetȯxe'ohe Ma'heo'o hesto'emanestȯtse: hetanéka'ėškóne tséháa'éhaestse mó'ȯhkeévavovóhponė­hémetȯhenovóhe Ma'heóneva. ²⁵ Nėhéóhe Jerusalem na'ėstse hetane Simeon mó'ȯhkėhestóhehéhe. Móhma'heónevo'ėstanéhevėhéhe. Móstonóomȯhevóhe Vo'ėstanévėstómanéheho, tséto'sėho'ėhénėševátamótsese vo'ėstanóho hénėhéóhe Israel. Mó'ȯhkėháhané'oehevóhe Ma'heónemȧhta'sóomaho, ²⁶ móstsėhetaehevóhe , "Nėstsevóómo Vo'ėstanévėstómanéhe mȧssáa'éšenaéheto." ²⁷ Mary naa Joseph tséstaévȧho'hé­haoenaveméávȯse Jesusevaho, vétséno hápó'e nėhe'xóvéva Simeon móstatsėhe'otsėhaehevóhe Ma'heónemȧhta'sóomaho hénėhéóhe ma'xema'heónemȧheóne. ²⁸ Simeon móxhestanȯhevóhe néhe mé'ėševoto, móstaasevového'ótȯhevóhe Ma'heóneva, ²⁹ "Néame­néhevo'ėstanéheve'tovȧtse. 'Hahoo,' néhetȧtse, tséxheše­véstomeveto tsésto'sevóomo Vo'ėstanévėstómanéhe tséssáa'­éšenaéhéto. Naa étaéšenėhešepéva'e. ³⁰ Tó'hétsetseha náéšetaomevóómo tsé'tóhe tsého'eanȯheméato. Nea'háanéhe tséto'sevo'ėstanévėhaétse tsés-Jews-hévétse ³¹ naa máto oxėse tséhéstȧhétsese netao'o. ³² Tséhvé'še­néehovėse tsés-Jews-hévétse nȧhtsevé'šė­héne'enóseonévéme," Simeon móxheše­vového'ó­tȯhevóhe Ma'heóneva. ³³ Mary naa Joseph mó'otóesta­tsėstȯhe­novóhe tséhetsėse. ³⁴ Naa tséxháoenavomotáóse Simeon móstsėhetȯhevóhe Maryhevaho, "Tsé'tóhe mé'ėševȯtse ma'taéšee'ėstse, hoháesto tseoné'seómȧhah­tóó'e hétsėhéóhe Israel, naa tsenėheševo'ėstanévėhaevóho Ma'heóneva. Naa mé'tó'e háesto tseóhnetsėstóó'e, naa nea'háanevóhe tsésáa'­oné'seómȧhahtáhese. ³⁵ Héne tsevé'šėhéne'enóheo'o. Naa Mary, nėstsevé'šėhoháe­hávėsévetano tsésto'seévėheto'eeese," móxhehéhe Simeon.

Anna speaks about Jesus

³⁶ Máto na'ėstse he'e móhvésėhoehéhe hénėhéóhe ma'xema'heónemȧheóne, Anna, móxheševéhehéhe. Móhma'heónėhóo'xeváhe'évėhéhe. Heho Phanuel móxheše­véhehevóhe, móhnėxhéstȧhehevóhe Ashereveno. Mó'éšėhe­vésevoonėhéhe nésȯhtȯheaa'e, naa móhnaehevóhe tséméhaevéstoemose. ³⁷ Móhna'nóhtȯhnó'néveaénamȧhéhe (84). Oešeeva mó'ȯhketsėhe'ȯhtsėhéhe hénėhéóhe ma'xe­ma'heóne­mȧheóne. Hó'nėšenáamėháóénȧtse mó'ȯhkenėšeno'e­ameávoonėhéhe. ³⁸ Máto nėhe'xóvéva vétséno néhe Simeon tsé'éševóómȯse néhe mé'ėševoto, Anna hápó'e móstavóomȯhevóhe. Móstaasevového'ótȯhevóhe Ma'heóneva. Móhno'ease­mé'ėstomevȯhevóhe néhe vo'ėstanóho, "Tsea'háanéhe tsétonóomótse tséto'sevo'ėstanévėhaétse tsés-Jews-hévétse."

The return to Nazareth

³⁹ Joseph naa Mary tsé'éšemá'sėsóhpo'eétȧhévȯse tsétó'­hetȯxe'ȯhetse Ma'heo'o hesto'emanestȯtse, móstaéva­tšėhešė­hóo'ȯhtsėhevóhe Nazareth tséhno'oemetse Galileeheveno. ⁴⁰ Jesus mó'oto'xoveéšeehéhe naa móhno'ono'átamaehevóhe Ma'heóneva.

The boy Jesus in the Temple

⁴¹ Nėhestȯheaa'e Mary naa Joseph móstaohketsėhe'ȯhtsėhevóhe Jerusalem, ȯxho'nėhe'xóvetsee'ėstse tsé'ȯhkemésėstovetse ma'heónekóhkonȯheo'o, Passover tsé'ȯhkėhestohe. ⁴² Tséxhóhtȧhnéšeaénámȧse Jesus, ⁴³ tsé'éšeéno'eétȧhénovetse Mary naa Joseph móstaévaasėhóo'ȯhtsėhevóhe. Móho'nóx­hene'enomevȯtse tsésáaheševé'hahtséhetsėse Jesusevaho. ⁴⁴ "Hea'e étaéšeasevé'háhtse," móxhešetanȯhevóhe. Tséstȧ­hetóeveoh­tsetse móstaasenȯhtsevóomȯhevovóhe. ⁴⁵ Tséssáa­mé'ovóhévȯse tósa'e, móstaévȧhénȯhtsevóomȯhevovóhe Jerusalem. ⁴⁶ Tséstavóona'otse móstamé'ovȯhevovóhe hénėhéóhe ma'xema'heónemȧheóne. Móhvésėstonoémȯhevóhe ma'heónevovéstomósanéheono. ⁴⁷ Tséhetaa'néstoo'ėse hénėhéóhe móxhoháatsėstȯhenovóhe tséhešema'xepévėhéne'enovaestse naa máto tséhešepévenȯhtsésto hová'éhe. ⁴⁸ Tséstavóomaa'ėse Mary naa Josephevaho tséhvéstonoémȯse ma'heónevovéstomósanéheho, móxhoháatsės­tȯhenovóhe. "Tósa'e nétóne'ohtse? Náma'xeóetsetanóme tséhnȯhtse'óvatsétse," móxhetaehevóhe heške. ⁴⁹ "Hénová'e tséhésenȯhtsevóomése, naa móhéá'e nésáahéne'enóhénóvo tsėhéóhe tsésto'sėhoéto Tséhéhéto Ma'heo'o hemȧheóne!" móxhetȯhevóhe. ⁵⁰ Móho'nóhpévėhéne'enomévȯtse tséhetsėse. ⁵¹ Nėhe'še Jesus móstaévȧhóosevé'ȯhtsémȯhevóhe tséhvo'ėstané­hévévȯse Nazareth. Naa mó'ȯhkeoseeono'átamȯhevóhe heške naa heho. Naa heške móhmȧhetoetanó'tȯhetséhe netao'o hová'éhe. ⁵² Naa Jesus móstanėšeamėhéne'enóvȧhehéhe. Naa mó'ono'á­tamaehevóhe Ma'heóneva naa máto vo'ėstanóho.

Chapter 3

The preaching of John the Baptist

¹ Na'ėstse tséma'xevéhonevėstse, Tiberius, mó'ȯhkėhestóhehéhe, mó'éšeamevéhonevėhéhe mȧhtóhtȯhóhtȧhnóhoneaa'e (15). Nėhe'xóvéva Pontius Pilate móxhóna'ovevéhonevėhéhe hénėhéóhe Judea, naa Herod móxhóna'ovevéhonevėhéhe Galilee. Naa néhe Herod he'neho Phillipevaho móxhóna'ovevéhonevėhevóhe hénėhéóhe Iturea naa Trachonitis. Naa Lysanias móxhóna'ovevéhonevėhéhe hénėhéóhe Abilene. ² Naa máto nėhe'xó­véva neše ma'heóne­vé'hó'e Annas naa Caiaphas, móxho­háa'é­ho'oése­nȧhevóhe ma'heóne­vé'ho'eno hénėhéóhe Jerusalem. Naa nėhe'xóvéva John tséohkee'óestaáhó­vȧtse, Zechariah hee'haho, móh­vo'ėsta­­né­hevėhéhe tóhtóó'e. Hénėhéóhe Ma'heóneva móhmé'ėsto­móe­héhe tséto'sėheše­ma'heóneéestsėse. ³ Naa nėhe'še móstaase­tóxe­ma'heóneéestsėhéhe hénėhéóhe tóxeo'hé'e, Jordan, tsé'ȯhkė­hestohe. Vo'ėstanóho tsého'ėhé­aahtóese mó'ȯhke­tsėhetȯhevóhe, "Néma'xe­amė­hávėséve­vo'ėstanéhévéme, névé'évȧ­hósenėhešévéme! Mȧhvé'eáahtovóse Ma'heo'o naa mȧhvé'ee'oés­taáhése, Ma'heo'o tsemȧheasetana hová'éhe tséhešė­hávėsévo'eé­tȧhévóse," móxhetȯhevóhe. ⁴ (Mó'ȯhkenėheše­ma'heóne­éestsėhéhe tséxhešėhósemaa'ėse hákó'e tótseha na'ėstse ma'heónėhóo'xeváheho, Isaiahevaho, tséhetȯxe'ohe ma'heónȯxe'ėstóonéhéva, "Nevá'esėstse hénėhéóhe tóhtóó'e éhoó'henėhetóo'xeva, 'Exanomova meo'o tsésto'seamehnėse Ma'heo'o. ⁵ Exanene, évaonó'evo'ėstanéheve ⁶ nonohpa tsemȧhenėheše­vóometse tséheše­vo'ėstanévėstómánėse Ma'heo'o,'" móxhetȯxe'ės­tónėhéhe Isaiah.) ⁷ Háesto vo'ėstaneo'o mó'ósáanė­ho'ėhée'óestaáhehevóhe naa oha John móstsėhe­tȯhevóhe, "Néó'komé­hévéme! Eohkėsáaxaevá'ne­aéstome­e'óestaáhestóvėhane, éme'oné'seóme­tanóhtove nonohpa nėstsėsáavéseasėto'eéhanéhéme ma'asėto'eéstove. ⁸ Vóo'ėstómáne tsééšėhešeénė­hávėséve­vo'ėstanéhévése. Hó'nėšėhéstȧhése Abraham hemanȧhéstóva nésáavé'šė­hótooma'óéhénóvo. Esáanėhesóhane, oha Ma'heo'o émásetsėstovóho tséoné'seómene'étamé'toese hápó'e Abraham tséhešene'étamėse. ⁹ Eéšeto'sėho'nėhe'xove tsésto'se­asėto'eése mȧhvé'hetóse­nėheše­vo'ėstanéhévése, nėstsetaome­nėhešéhahtséme," móxhehéhe John. ¹⁰ "Naa nȧhtsetónėše­vo'ėstanéhévéme?" móxhetaehevóhe néhe vo'ėstanóho. ¹¹ "Naa véstȧhema vo'ėstane tséévetónėšeo'hémeotsėstse," móxhetȯhevóhe. ¹² Naa máto tséxho'ėhée'óestaáhévȯse ma'kaataevé'hó'e móstsėhetae­hevóhe, "Naa tséhnéehóvétse nȧhtsetónėšévéme?" ¹³ "Naa névé'eéva­oe'kėhénotovoo'o vo'ėstaneo'o," móxhetȯhevóhe. ¹⁴ Naa máto hósėstse nótȧxévé'hó'e móstsėhetaehevóhe, "Naa hápó'e tséhnéehóvétse nȧhtsetónėšévéme?" "Naa névé'eévavé'šė­héhpȯhehóvoo'o vo'ėstaneo'o tsésto'se­vovéehaése, oha ohkepévatsėstome tséohkėhetaa'e­onénėxȯhemoése," móxhetȯhevóhe John. ¹⁵ Tséhnėhešeéestsėse, néhe vo'ėstanóho nėhéóhe mó'otóestata­maehevóhe, "Naa héá'ėháma John nea'háanéhe tséto'sėho'ėhé­vo'ėstanévėstómánėse," móxhešėtanȯhevóhe. ¹⁶ "Násáanéehóvéhe tséto'sėho'ėhé­vo'ėstanévėhaése. Násáanėhe'xóvėháatamaahéhe tséhe'xóvema'heónėhoháatamaaese Tséto'sėho'ėhé­vo'ėstanévėstó­mánėstse. Nea'háanéhe tséno'kene'taestse. Násáa­hohtamés­ta'tovóhe. Tséhnéehóvéto oha mȧhpeva néohkevé'še­e'óestaáhetséme, naa tséhnéehovėse Ma'heóne­mȧhta'sóomȧhéva nėstsevé'še­e'óestaáheenovo, naa nėstseno'­ho'emaóévo. ¹⁷ Mahnėxho'ėhnėstse Vo'ėstanévėstómanéhe, éto'semásetsėstovóho tséoné'seóme­ne'étamé'toese naa mé'tó'e tsésáane'étamé'toehese tseaseto'éeo'o ȧhtóno'omééno," móxhehéhe John.

Jesus is baptized

²¹ John tsé'éšeénee'óestaáhnȯse néhe vo'ėstanóho, hápó'e Jesus móhvésėho'ėhée'óestaáhehéhe. Nėhe'še Jesus tséhnėšená­amė­háóénȧse he'amo'omééno móhnėxhe'ke­aseta'ta'eoh­tséhanetséhe. ²² Naa Ma'heóne­mȧhta'­sóomaho éhvé'kėsé­heveotsésesto ta'se hemene, mó'óešé'toehevóhe Jesus, nėhe'še nevá'ėsesto he'ama móhnėxhoó'heéestseotsėhevóhe, "Néhee'hahé'tovȧtse naa néméhotȧtse," móxhetaehevóhe. ¹⁸ Naa John móhnėšeamė­hetósema'heóneéestsėhéhe. ¹⁹ Naa máto móxhósetsėhetȯhevóhe tséhóna'ovevéhonevetsese Herodevaho mó'ȯhkėhestóhehevóhe, "Eohkėsáa'évenėhešévėstovėhane tséhešeasėta'éva'tovoto tséhe'néheto tsévéstoemose, Herodias, naa máto tséévėhešeamė­hávėsévo'eétȧheto." ²⁰ Nėhe'še Herod hómȯhtána móstatoo'e­tȯhevóhe Johnevaho tséxhoma'xė­hetómemaa'ėse. Naa tséhvé'nėhešévėse Herod móstȧhósė­hóna'ovėhávėsévo'eétȧhehéhe.

The ancestors of Jesus

²³ Nėhe'še Jesus mó'asema'heóneéestsėhéhe, heva mó'éše­na'nó'eaénamȧhéhe. "Móhee'hahé'toehevóhe Josephevaho," móxhóovemȧhehešetanóhtovėhanéhe, naa oha móhnėxhéstȧhehéhe heške Mary hemanȧhéstóva. Naa Mary móxhéhehénotóhe Helihevaho, naa nėšeametóoneeto móxhoháestȯxėhevóhe: ²⁴ Heli móxhee'hahé'­toehevóhe Mathatevaho, Mathat móxhee'hahé'toehevóhe Levihevaho, Levi móxhee'hahé'toehevóhe Melchihevaho, Melchi móxhee'hahé'­toehevóhe Jannaihevaho, Jannai móxhee'hahé'toehevóhe Josephevaho, Joseph móxhee'hahé'toehevóhe Mattathiasevaho, ²⁵ Mattathias móxhee'hahé'toehevóhe Amosevaho, Amos móxhee'hahé'toehevóhe Nahumevaho, Nahum móxhee'hahé'­toehevóhe Eslihevaho, Esli móxhee'hahé'toehevóhe Naggaihevaho, Naggai móxhee'hahé'­toehevóhe Maathevaho, ²⁶ Maath móxhee'­hahé'­­toehevóhe Mattathiasevaho, Mattathias móxhee'hahé'­toehevóhe Semeinevaho, Semein móxhee'hahé'­toehevóhe Josephevaho, Joseph móxhee'hahé'­toehevóhe Jodahevaho, Joda móxhee'hahé'toehevóhe Joananevaho, ²⁷ Joanan móxhee'hahé'­toehevóhe Rhesahevaho, Rhesa móxhee'hahé'­toehevóhe Zerubbabel­evaho, Zerubbabel móxhee'hahé'toehevóhe Shealtiel­hevaho, Shealtiel móxhee'hahé'­toehevóhe Nerihevaho, Neri móxhee'hahé'toehevóhe Melchihevaho, Melchi móxhee'hahé'­toehevóhe Addihevaho, Addi móxhee'hahé'­toehevóhe Cosamevaho, Cosam móxhee'hahé'­toehevóhe Elmadamevaho, Elmadam móxhee'hahé'toehevóhe Erevaho, Er móxhee'hahé'toehevóhe Joshuahevaho, ²⁹ Joshua móxhee'hahé'­toehevóhe Eliezerhevaho, Eliezer móxhee'hahé'­toehevóhe Jorimevaho, Jorim móxhee'hahé'­toehevóhe Matthatevaho, Matthat móxhee'hahé'­toehevóhe Levihevaho, Levi móxhee'hahé'­toehevóhe Simeonevaho, ³⁰ Simeon móxhee'hahé'toehevóhe Judahevaho, Judah móxhee'hahé'­toehevóhe Josephevaho, Joseph móxhee'hahé'­toehevóhe Jonamevaho, Jonam móxhee'hahé'­toehevóhe Eliakimevaho, Eliakim móxhee'hahé'toehevóhe Meleahe­vaho, ³¹ Melea móxhee'hahé'­toehevóhe Mennahevaho, Menna móxhee'hahé'toehevóhe Mattathahevaho, Mattatha móxhee'hahé'­toehevóhe Nathanevaho, Nathan móxhee'hahé'toehevóhe Davidevaho, David móxhee'hahé'­toehevóhe Jessehevaho, ³² Jesse móxhee'hahé'­toehevóhe Obede­vaho, Obed móxhee'hahé'toehevóhe Boazevaho, Boaz móxhee'hahé'­toehevóhe Salmonevaho, Salmon móxhee'hahé'­toehevóhe Nahsonevaho, Nahson móxhee'hahé'toehevóhe Amminadab­evaho, Amminadab móxhee'hahé'toehevóhe Adminevaho, Admin móxhee'hahé'toehevóhe Arnihevaho, Arni móxhee'hahé'­toehevóhe Hezronevaho, Hezron móxhee'hahé'toehevóhe Perezevaho, Perez móxhee'hahé'toehevóhe Judahevaho, Judah móxhee'hahé'­toehevóhe Jacobevaho, ³⁴ Jacob móxhee'hahé'­toehevóhe Isaacevaho, Isaac móxhee'hahé'toehevóhe Abrahamevaho, Abraham móxhee'­hahé'­­toehevóhe Terahevaho, Terah móxhee'hahé'toehevóhe Nahorevaho, Nahor móxhee'hahé'toehevóhe Serugevaho, ³⁵ Serug móxhee'hahé'toehevóhe Reuhevaho, Reu móxhee'hahé'toehevóhe Pelegevaho, Peleg móxhee'hahé'toehevóhe Eberevaho, Eber móxhee'hahé'toehevóhe Shelahevaho, Shelah móxhee'hahé'­toehevóhe Cainanevaho, ³⁶ Cainan móxhee'hahé'­toehevóhe Arphaxadevaho, Arphaxad móxhee'hahé'toehevóhe Shemevaho, Shem móxhee'hahé'toehevóhe Noahevaho, Noah móxhee'hahé'­toehevóhe Lamechevaho, Lamech móxhee'hahé'­toehevóhe Methuselahevaho, ³⁷ Methuselah móxhee'hahé'toehevóhe Enoch­evaho, Enoch móxhee'hahé'toehevóhe Jaredevaho, Jared móxhee'­hahé'toehevóhe Mahalaleelevaho, Mahalaleel móxhee'hahé'­toehevóhe Kenanevaho, Kenan móxhee'hahé'toehevóhe Enoshevaho, ³⁸ Enosh móxhee'hahé'toehevóhe Sethevaho, Seth móxhee'hahé'­toehevóhe Adamevaho, nea'háanéhe tsévovóemanėhaese Ma'heóneva.

Chapter 4

The temptation of Jesus

¹ Jesus tséhne'évȧhé'óhtsėse hénėhéóhe o'hé'e, Jordan tsé'ȯhkėstohe, Ma'heónemȧhta'sóomaho móxhone'ovȯhevóhe, hénėhéóhe móstatsėhe'otsėhaehevóhe tóhtóó'e. ² Névo'éé'ėše mó'amevonȯhóha'óehevóhe Heávȯhóho tsénėšenáávóónéšėse. Naa mó'oseeno'hoháeanȧhéhe. ³ "Hee, tséhvé'hee'hahé'továta'e Ma'heo'o, táaxa'e, na'ėstse ho'honáá'e néskóhkonȯheoné­va'ó'xeha," móxhetaehevóhe Heávȯhóho. ⁴ Jesus móstsėhehéhe, "'Eohkė­sáa­no'kevé'ševo'ėstanéhevės­tovėhane mésėhestȯtse,' éhetȯxe'ohe Ma'heónȯ­xe'ėstoo'o." ⁵ Nėhe'še néhe Heávȯhóho móstȧhóse­e'eotsėhaehevóhe tséxhoháe'­é­ho'oestatse, naa móhvóo'­ėšé­­vaenaehéhe netao'o ho'eva. ⁷ "Naa mȧhnėhvé'­háoena'toveto hé'tóhe nėstamȧhemetȧtse ⁶ naa nėstseno'mȧho'emane. Héne náhnėhetȯhóótáne naa vo'ėstane náme'nėše­nėhetȯhóóto," móxhetae­hevóhe Heávȯhóho. ⁸ "Hová'ȧháne, 'Ma'heo'o éto'seno'keamėháoena'tohe naa máto éto'seameáahtohe,' éhetȯxe'ohe Ma'heónȯ­xe'ėstoo'o," Jesus móxhetȯhevóhe. ⁹ Nėhe'še Heávȯhóho móstȧhóse­tsėhe'otsėhaehevóhe Jerusalemeveno, móstatáxe­néehaehevóhe tséstó'­nėšėtae­hoháa'ého'oestatse hénėhéóhe ma'xema'heóne­mȧheóne. "Tséhvé'hee'hahé'­továta'e Ma'heo'o, táaxa'e, taanȯheka'a'xėstse! ¹⁰ Eno'tsėhetȯxe'ohe, "Ma'tȧsáa'éšeóešenáheto ho'honáéva Ma'heo'o hestotse'ono nėstsenȧha'enáá'e ¹¹ komááhe nėstsėsáaháeoešėšenáhe,'" móxhetaehevóhe Heávȯhóho. ¹² "Naa máto éno'nėhetȯxe'ohe, 'Ma'heo'o éto'sėsáavonȯhóha'óhéhe,'" móxhetȯhevóhe Jesus. ¹³ Mó'énevonȯhóha'óehevóhe Heávȯhóho, naa nėhe'še móhnenóvenoo'o'tsé'toehevóhe.

Jesus begins his work in Galilee

¹⁴ Jesus móstaévȧhósetsėhe'ȯhtsėhéhe Galilee. Ma'heóne­mȧhta'sóomȧheva mó'ȯhkėhésevé'še­ma'heóne­éxo'eétȧhehéhe. Móstamȧhenéstomóne'tȯhéhéhe netao'o. ¹⁵ Naa mó'ȯhke­vovéstomósanėhéhe totáhoesta móheeohtsémȧheóne naa máto móhmȧheono'átamėhéhe.

Jesus is rejected at Nazareth

^16-17 Nėhe'še Jesus tséstaévatsėhe'ohtsėse Nazareth tséxhése­éšee'ėse móstȧhósetsėhe'ȯhtsėhéhe móheeohtsémȧheóne tséstȧhósema'heóneéšeévetse. Ma'heónȯxe'ėstoo'o móhmétsėhéhe tsémȯxe'oho ma'heónėhóo'xeváhe Isaiah. Tséstȧséhpáno héne mȯxe'ėstoo'o tsésto'sėhésėhooéstónėse, ¹⁸ móstsėhetȯxe'ȯhé­hanetséhe, "Ma'heo'o ého'eanȯheméanoto Ma'heónemȧhta'sóomaho tsésto'sėhone'ó'sėhá'ėse, náno'moné'tova tsésto'semé'ėstomevono hová'éhe tsépéva'e tséháo'omenėhese. Náno'nėhešėho'méa'tova tsésto'senėhetono tsesto'sėhešeévaénanévȯse tsémomóonéhevese, naa tsésto'seno'eévavóosanévȯse tséó'o'enese, naa tsésto'seno'e­éva­ována'xaetanóvȯse tsémométsėstóvo'eéhese. ¹⁹ Naa náto'se­no'mé'ésta tsééšėhešėho'nėhe'xove tsésto'sėho'ėhé­nėševátamaétse Ma'heo'o," móhnėhetȯxe'ȯhéhanetséhe héne ma'heónȯxe'ėstoo'o. ²⁰ Jesus tséstaévȧhohpo'ema'eno móstaévamétȯhéhe tséameotsés­tsesese tséhmóheeohtsévȯse. Naa tsestaévȧ­hámėstoo'ėse mó'onémoomae­hevóhe tsémaehoétsese. ²¹ "Tsétamóneénėhoéstómo ééšeoné'seóme­amenėheso," móxhehéhe Jesus. ²² Naa néhe vo'ėstaneo'o nėhéóhe tséhoese mó'otoése­tanóotsėhevóhe tséhetsėse Jesusevaho, "Etónėšėhoháa­tamaahesėstse naa évá'nė­hee'­ha­hé'­tóó'e Josephevaho?" móxhehevóhe. ²³ Jesus móstsėhe­tȯhevóhe, "Nétšėhešetanóme, 'Hétsėhéóhe tséxhéstaese éme'­nėheše­­ma'heóneéxo'eétahe tséhešévėse hénėhéóhe Capernaum." ²⁴ Névé'nėhešetanóme! Hó'nėšema'heóneéxo'eétȧhéto hétsėhéóhe mónéme'héoné'seó­mȧhahtáme. Oxėse náohkepéve­áahtone. Eno'nėhešėhéne'enohe, "Ma'heónėhóo'xeváheo'o éohkėsáa­ho'ȧhéstovėheo'o tséxhéstȧhévȯse." ²⁵ Móxhósėtsėhehéhe, "Hákó'e tótseha hámó'ȯhtse na'ėstse ma'heónėhóo'xeváhe, Elijah, mó'ȯhkėhestóhehéhe, móxhéstȧhehéhe hétsėhéóhe Israel. Háesto móho'nó'ȯhke­áahtoo'ėstse. No'ka móho'nóstšėhe'šėhoo'koho na'heaa'e naa o'xe, netao'o mó'ovávoo­nėstovėhanéhe. Naa nėhe'xóvéva móxhoháestȯxėhevóhe hotȯxaa'é'eo'o hétsėhéóhe Israel. ²⁶ Oha na'ėstse néhe he'óho móhmásetsėstóehevóhe Elijah, oxėse mȧhoéstóva móhvo'ėstané­hevėhéhe, móhnóta'évėhéhe. Elijah móstatšėhešeméa'toehevóhe Ma'heóneva hénėhéóhe tséh­vo'ėstané­hevetsėse néhe nóta'óho Zarephath a'e Sidon. ²⁷ Naa máto na'ėstse ma'heónėhóo'xeváhe Elisha, máto móxhéstȧhehéhe hétsėhéóhe Israel, naa oha móho'nóxheto'etanó'­toestse. Nėhe'xóvéva móhma'xė­hemanetȧhevóhe vo'ėstaneo'o. Naa oha na'ėstse hetane, Naaman, máto móhnótsevėhéhe, óxėse móxhéstȧhehéhe Syriaheveno, móhno'keéva­énomóhtȧhé'­sėhaehevóhe Elishahevaho," móxhehéhe Jesus. ²⁸ Néhe vo'ėstaneo'o tséstȧhéne'eno­mevȯse tséheše­totóxemaevȯse Jesusevaho, mó'omáta'eotsėhevóhe. ²⁹ Móstamȧhe­oháata'ȯhevóhe, móstȧhóestó'ėstósemaehevóhe hénėhéóhe móstatšėhešė­tósemaehevóhe ó'xeanóéva. Tséssáa'éše­anȧha'­hamaaése, ³⁰ móstaévȧhe'keaseohehéhe Jesus, móhnėšekánomė­háetane­voo'éhanetséhe.

A man with a bad spirit

³¹ Nėhe'še Jesus móstatsėhe'ȯhtsėhéhe Capernaum tséno'oeme Galileeheveno. Tséhma'heóneéšeevetse móxhósevovéstomósanėhéhe móheeohtsémȧheóne. ³² Naa hénėhéóhe vo'ėstaneo'o móxhoháatsės­tȯhenovóhe tséxhešėhoháatamaema'heóneéestsetsėse. ³³ Na'ėstse hetane móhvésėhoehéhe, naa móxhone'ovȯhevóhe hávėséve­mȧhta'sóomaho. Móstȧhpe'e'hahétsėstóehevóhe Jesus, móstsėhetae­hevóhe, ³⁴ "Hee, tséhéstȧheto Nazaretheveno, névé'ho'ėhé­me'emo'eéšemeno! Hénáá'e tséhésėho'ėhévonanése? Néhéne'enovȧtse, nénéehove tsého'eanȯhemea'ȧtse Ma'heo'o, " móxhetaehevóhe. ³⁵ "Névé'hetósenėhetonova, oha nooxeha tsé'tóhe hetane!" Jesus móxhetȯhevóhe néhe hávėsévemȧhta'sóomaho. Néhe hetane móh­ma'xe­áva'hamaehevóhe néhe hávėsévemȧhta'sóomaho tséhmae­néestovetse. Nėhe'še mó'évȧhóa'xé'toehevóhe néhe hávėséve­mȧhta'sóomaho naa móho'nóstonėšeónėxa'ó'haa'ėstse. ³⁶ Néhe vo'ėstaneo'o móstȧhósemȧheotóesetanóotsėhevóhe, móstsėhetȧh­tsėhevóhe, "Hénová'énėse tséhésenėheso tsé'ȯhke­áahtoo'ėse hávėsévemȧhta'sóomaho?" ³⁷ Naa móstamȧhe­néstomóne'tȯhehéhe Jesus totáhoesta.

Jesus heals many people

³⁸ Naa nėhe'še Jesus tséhmá'tanenėse móheeohtsémȧheóne móstatsėhe'ȯhtsėhéhe Simon hevénótse. Naa Simon hevéškemo móxhoehevóhe, móxhoháomóhtȧhehevóhe. Jesus móhmé'ėstomó­hehénotóhe tséhešėháomóhtȧhetsėse. ³⁹ Tséstȧho'ėhótȯse mó'évaénomóhtȧhé'sȯhehevóhe. Sé'ea'e tsé'éšeévaénomóhtȧhéotsėse móstaasėhomȯhtáohé'tovȯhevóhe Jesusevaho naa néhe vo'ėstanóho tséhoétsese. ⁴⁰ Naa tséstȧhe­tóevetse móhmȧsómóheeohtsėhohevovóhe heováestse tséheto­móhtȧhétsese hénėhéóhe tséxhoo'ėse Jesus. Tséstaohkemȧxanȯse móstaohkeévaénomóhtȧhéotsėhevóhe. ⁴¹ Móhno'e­amė­hóesta'­hamȯhevóhe hávėsévemȧhta'sóomaho, mó'ȯhkema'xe­tȧhpe'e'hahé­tsėstóehevóhe Jesus, "Néhéne'enóvatséme: nénéehove Ma'heo'o Hee'haho," mó'ȯhkėhetaehevóhe. Naa tséhvé'eéšėhéne'enoo'ėse, "He'kotoo'e!" móxhetȯhevóhe néhe hávėsévemȧhta'sóomaho.

Jesus preaches in the synagogues

⁴² Tséstaméovóona'otse Jesus móstatsėhe'ȯhtsėhéhe hénėhéóhe tóhtóó'e. Naa hoháesto vo'ėstanóho móhnȯhtse'óehevóhe. Tsésta­mé'oo'ėse mó'onésėhestomanaehevóhe. ⁴³ "Hová'ȧháne, násáa­tónėšenėhešévéhe. Tóséé'e náhésėho'méa'tone tsésto'se­tóxe­mé'ėstómo tséto'sėhešėho'ėhévéhonoo'ėse Ma'heo'o," móxhetȯ­he­vóhe. ⁴⁴ Naa nėhe'še móstaohketóxema'heóneéestsėhéhe netao'o Judea tsé'ȯhkemóheeohtséstovetse.

Chapter 5

Jesus calls the first disciples

     ¹ Naa nėhéóhe no'ka éšeeva Jesus mó'amóeóehéhe tóxeo'hé'e, Gennesaret, mó'ȯhkėhestóhehanéhe, mósto'sema'heóneéestsėhéhe. Tséhvé'hoháa­tanevoneese ² móstanȯhtse­vóohtȯhéhe tsésto'sėhése­éestsėse. Naa nėhéóhe vó'­héé'ėse mósta­vóoh­tȯhenótse neše sémo­nȯtse mós­too'ė­­hé­hane­tsevótse, néhe hetaneo'o tséá'enomé­vosėstse móx­hóxe'­anȯhe­novótse tsé­ohke­vé'še­oó'hamóvȯse nomá'ne. ³ Jesus móstae'evonėhnėhéhe sémónéva Simon Peter tséá'éno, móstsėhetȯhevóhe néhe Simon­evaho naa tsévéstotse'­óhemaese, "Né'e'evonehne, tšéške'e sé'oe­ha'ene!" Nėhe'še móstȧ­hámėstoehéhe, móstaase­ma'heóne­éestsėhéhe. ⁴ Tséstaéšeéne­ma'heóneéestsėse móxhóse­tsėhe­tȯhevóhe Simonevaho, "Hovéhno vó'héé'ėse tȧhóse­tsėhetóeha'ene tséxháo'étame naa héne tsévé'še­óo'hamóse nomá'ne, hénėhéóhe tȧsé'a'hahtséhéne!" ⁵ "Hee, hóovehe, návóonenonónéme naa hová'éhe násáanȧha'enóhénóne. Naa oha tséhnėhvé'nėhešėheto nȧhtaévȧhósėsé'a'hahtsenȯtse," móxhetae­hevóhe. ⁶ Sé'ea'e mósta­ó'otómo'enáotséhanetséhe tseóhkevé'še­óo'hamévȯse nomá'ne, móstanėšepéve­no'ease­óo'xeohtséhanetséhe. ⁷ Mósta­onóeoese­mȯhevovóhe hevésenéhevóho, "Néxhévėstȧhéo­tsémemeno!" Naa tséstȧho'óeha'enéoohévȯse nėhéóhe móstȧhé­vėstȧhéotsémȯhevovóhe tsé'onóvóénóvȯse nomá'ne naa nėhe'še hénėhéóhe sémónéva tséstatáxeóešemóvȯse nomá'ne móstaó'otó­mo'enáotséhanetsevótse, móstao'sease­estsévoe'ȯ­hanevótse héne sémonȯtse. ^9-10a Héne tséhesóotsetse mó'otóesetsėstȯhenovóhe Simon Peter naa néhe hevésenóho tsévé'ȯhtsémaese, James naa Johnevaho, naa Zebedee hee'haho. ⁸ Tsé'éšemá'ta'ó'sanévȯse Simon Peter móstanéše­nėsta­néoeotse'tovȯhevóhe Jesusevaho, "Tséne'tȧheto, tanooxėstse! Násáa­hová'ėhévéhe, náohkeó'ȯhto'­eétahe," móxhetȯhevóhe. ^10b "Simon, névé'ee'tóhtahe, hétsetseha nėstseéne­óo'hamoo'o nomá'ne, mé'tó'e vo'ėstaneo'o nėstsease­móheeotsėhoo'o," móxhetaehevóhe. ¹¹ Nėhe'še néhe tsénonónese móstaéva­onóvoeha'enėhevóhe. Naa móstamȧhe­noohtȯhenovótse héne sémonȯtse naa móstaasevé'ȯhtsémȯhevovóhe Jesusevaho.

Jesus heals a man

¹² Jesus tséstȧhósėho'eohtsėse hénėhéóhe mȧhoéstóva na'ėstse hetane móxhoehéhe móhma'xemȧhehemanetȧhéhe. Tséstavóómȯse Jesusevaho móhnéšenėstanéoeotsé'tovȯhevóhe, "Tséne'tȧheto, mȧhvé'nėhešetanoto néme'évaénomóhtȧhé'šeše," móxhetȯhevóhe. ¹³ Tséstamȧxanaa'ėse Jesusevaho, móstsėhetaehevóhe, "Héehe'e, hétsetseha néévaénomóhtahe." Sé'ea'e móstaévamȧhepéveotsėhéhe néhe hetane. ¹⁴ Naa nėhe'še Jesusevaho móxhósėtsėhetaehevóhe, "Nėstsevé'mé'ésta tséévȧhešepévomóhtȧhéotseto, ónétáhtse tȧhéve'hoomoo'o ma'heónevé'ho'e naa vóo'sėhoo'o tséssáa'évȧ­hešėhemanetáheto. Naa hénėhéóhe ma'xema'heó­nemȧheóne no'háoenaveméao'o hova, éhnėheto'emane Moses, nonohpa tsenėhešėhéne'anánóvo vo'ėstaneo'o netao'o tsééšeévȧ­heše­pévomóhtȧheto." ¹⁵ Móstamȧhe­nėheše­néstomónės­tovėhéhe Jesus. Hoháesto vo'ėstanóho móstaohkėho'hé­aahtóehevóhe tsé'ȯhkevovésto­mósánėse naa tsé'ȯhkeno'eénomóhtȧhé'sėhaevȯse. ¹⁶ Nėhe'še Jesus móstaohkease­no'kė­hé­haoenȧhéhe tóhtóó'e.

Jesus heals a paralyzed man

     ¹⁷ No'ka éšeeva Jesus tséxhóse­vovéstomósánėse hotómá'e mȧheóne, hósėstse vovóhpo­nȧhéta­neo'o naa ma'heóne­vovésto­mó­sanéheono móhvése­áahtomó­neehevóhe. Móh­mae­hé'ȯhtsėhe­vóhe Jerusalem, Galilee, naa Judea. Jesus móhnėhe­tȯhóotaehevóhe Ma'heóneva tsésto'seohke­énomóhtȧhé'­ėstó­mánėse. ¹⁸ Naa hósėstse hetaneo'o móxho'eotsė­hohevovóhe na'ėstse hetanóho tsénanėhétsese. Mósta­onésė­héeseotsėhohevo­vóhe Jesusevaho tséxheta'éetsėse. ¹⁹ Naa oha tséhma'xė­hoháe­tanevoo'etse móho'nóstatónėšė­sóhpeotsėhóvȯse. Naa nėhe'še móstae'eotsėho­hevovóhe tsé'é'evo­nȯhó'­o­né­vetse mȧheóne. Móstao'taa'ó'tsėhe­novóhe héne he'ama mȧheóne. Hénėhéóhe móstȧ­sóhpeanȯhóne­anȯhevovóhe tséhnéetsėse Jesusevaho. ²⁰ Jesus tséstȧhéne'enáotsé'tóvȯse tséhešemȧhe­ne'étamé'too'ėse móstsėhetȯhevóhe néhe tsénanėhétsese, "Hóovéhe, tséheše­ó'ȯhto'eétȧheto hétsetseha nééšeéva­asė­tano­mevȧtse." ²¹ Móstsėheše­tanóotsėhevóhe néhe vovóhponȧhétaneo'o naa ma'heóne­vovéstomó­sanéheono, "Eee tsé'tóhe Jesus éaéstome­ma'heóné­­vétáno. Ma'heo'o éno'ke­néehove tséohke­éva­vonano ó'ȯhto'­eé­tȧhe­stȯtse." ²² Jesus tséxhéne'­enáo­tsé'tóvȯse tséhešė­tanotsėse mós­tsėhe­tȯhevóhe, "Névé'nėhešeta­nóme! ²³ Vé'nėheto tsé'tóhe hetane, "Neó'ȯhto'eétȧhés­totȯtse ééšemȧhevonanénėstse," héne ésáavóoméhane, naa mé'tó'e vé'eénomóhtȧhé'seho héne nėstsemȧhevóóhtánóvo. ²⁴ Naa hétsetseha náto'seénomóhtȧhé'sého tsé'tóhe hetane tsésto'senėheševóo'sėhatsése Ma'heo'o tséheše­nėhetȯhóotá'ėse tsésto'sevonanómo havėse naa máto tsésto'se­énomóhtȧhé'ėstómanéto," móxhetȯhevóhe. Naa nėhe'še móstsėhe­tȯhevóhe tsénanėhétsese, "Oháeta'ȯhtse, tȧhóo'otsestse tséméhae­táxė­šéešenato!'" ²⁵ Naa móstaoháeta'ȯhéhe tséhnėšená­ve'hoo­maa'ėse néhe vo'ėstanóho. Naa móstamȧhe­heseváenȯhéhe héne tséméhaetáxéšėse. Naa tséstaamėhóó'óhtsėse mó'ame­vového'ó­tȯhevóhe Ma'heóneva. ²⁶ Néhe vo'ėstaneo'o tséstavóohtomévȯse tséhesóotsetse, móstaasevése­vového'ótȯhevovóhe Ma'heóneva, "Hétsetseha éhoháe­ma'heóne­éxo'eétȧhéstove!" móxhehevóhe.

Jesus calls Levi

²⁷ Nėhe'še Jesus tséhnėhmé'hóéh­nėse mósta­vóomȯhe­vóhe ma'kaataevé'hó'e, Levi mó'ȯhkė­hestóhehéhe. "Nenáasėstse! Néh­vé'ȯhtsemėstse!" móxhetȯhevóhe. ²⁸ Móstató'nėše­mȧhe­noohtȯhéhe hová'éhe oha móstaasenéhe'o­vȯhevóhe Jesusevaho. ²⁹ Hénėhéóhe Levi hemȧheóne mósta­mó'otȯhevóhe Jesusevaho, naa hópahpa mósta­no'onóomȯhevóhe hósėstse néhe tséohkevésepo'ȯxe'ȯhétsese ma'kaatanėstse. ³⁰ Néhe vovóhponȧhétaneo'o naa ma'heóne­vovéstomósanéheono móstaasėtotóxemȯhevovóhe Jesusevaho, naa móhno'tsėhetȯhevovóhe Jesus hevovéstomóseono, "Eme'sáa­vése'hanámȯheho; éhávėsévo'eétȧhé'heóneveo'o!" ^31-32 Naa móstsėhetaehevovóhe Jesusevaho, "Oha náhésėho'ehne tsésto'seonóomono hávėsévo'eétȧhé'heono. Nea'háanevóhe tsévéstȧhémȧhtsétanose."

A question about fasting

³³ Nėhe'še móxhósėtsėhetaehevóhe, "Vovóhponȧhétaneo'o naa John tséohkee'ooestaahovȧtse hevovéstomóseonevóho éohke­ame­ávooneo'o. Hápó'e éme'ȯhkenėhešéveo'o tsé'tóhe nevovésto­mó­seono." ^34-35 Móstsėhetȯhevóhe, "Naa hétsetseha tséssó'­vé'ȯhtsé­móno náohkepévemano'e'hanáéme, éohkėsáa­véseávoonėheo'o navovéstomóseono, naa oha mȧxho'nėhe'xove mȧxho'ėhé­eseváenanéto nėhe'xóvéva tsemóneaseávooneo'o." ^36-39 Nėhe'še Jesus móxhósetsėhetȯhevóhe, "Né'áahtove, tsévovóh­ponȧhé­tanéhévése naa tsévovéstomósanéhévése, tséheše­vovéstomósanése ésáanėhesóhane, totósa'e hová'éhe ésáavá'ne­po'énȯhehane. Naa tséheševovéstomósanéto émóna'e naa éno'hetóméto," móxhehéhe.

Chapter 6

A question about the Sabbath

¹ No'ka tséxhósema'heóneéšeévetse, Jesus tséstaame­vé'ȯh­tsémȯse hevovéstomóseono móstaohkeo'e'ó'tsėhenovótse pénȯheonévó'ó'ėstse. Móstaohkėhóxe'a'ó'tsėhenovótse naa móstaohkeméseotsėhenovótse. ² "Naa éohkėsáanėhešévėstovėhane ma'heóneéšeeva," móxhetaehevovóhe néhe Vovóhponȧhétanóho. ³ Naa móstsėhetȯhevóhe Jesus, "Mónésáa'évamé'etanó'tȯhénóvo Tséma'xevéhonevėstse David hákó'e tótseha tséhešévėse tséx­háeanávȯse? ⁴ Tséstaéstséhnėse ma'heónemȧheóne móxhesta­nȯhéhe ma'heónekóhkonȯheo'o, tséohkeno'kemésévȯtse ma'heónevé'hó'e. Móhmésėhehéhe naa hósėstse móstȧhoxomȯhéhe tsévé'ȯhtsémaese. Naa hámó'ȯhtse David ésó'méhótáá'e Ma'heóneva tséškánomenėheto'eétaese, naa hápó'e néme'­nėhešetanóme. ⁵ Nánéehove Tsého'eanȯheméa'tóó'ėstse Ma'heóneva. Nánėhetȯhóota tsésto'semé'ėstómo tséto'seohkė­hešévėstove ma'heóneéšeévee'ėstse," móxhehéhe Jesus.

A man with a paralyzed hand

⁶ Tséxhósema'heóneéšeévetse, Jesus tséxhósevovéstomósánėse hénėhéóhe móheeohtsémȧheóne na'ėstse hetane móhvésėhoehéhe, móhmomé'konėhe'onȧhéhe hestseamáxésto. ⁷ Naa hósėstse vovóhponȧhétanóho naa ma'heónevovéstomósanéheono móxxaenėšene'evávonoé'toehevóhe, "Táaxa'e éotaénomóh­tȧhé'séóhtse tsé'tóhe hetanóho," móxhesétamaehevóhe, kómááhe mósto'sėhéomáxeoesemaehevóhe tséhvé'ma'heóneéšeévetse. ⁸ Jesus tséxhéne'enovȯse tséhešėtanotsėse, móstatsėhetȯhevóhe néhe tsémomé'konėhe'onátsese, "Nenáasėstse!" ⁹ Naa nėhe'še móstsėhetȯhevóhe néhe vo'ėstanóho tséxaenėševé'hoomaese, "Ma'heónėho'emanestȯtse étónetȯxe'ohe: ȯhma'heóneéšeévee'ėstse móhe tsésto'sevéstȧhématanó'toese vo'ėstane naa móhe hóvotse éto'sėsáahesétaméhe?" ¹⁰ Naa nėhe'še móstanéma'o'vé'hooȯhevóhe néhe vo'ėstanóho, móstatsėhetȯhevóhe néhe tsémomé'konė­he'onátsese, "Néstšėhešėhe'oná'ȯtse!" naa a'e móstó'nėše­évapéveo­tséhanetséhe. ¹¹ Nėhe'še néhe vo'ėstaneo'o móhma'xemomá­ta'eotsėhevóhe, naa nomámé'tó'e móstsėhetȧhtsėhevóhe, "Néme'tatónėšé'tovónesėstse tsé'tóhe Jesus?"

Jesus chooses the twelve apostles

¹² Nėhe'xóvéva Jesus móstavóonėhéhaoenȧhéhe hénėhéóhe tóhtoó'e. ¹³ Naa tséstavóona'otse móhmóheévamȯhevóhe tsévé'ȯhtsémaese. Móhmonéhenotóhe mȧhtóhtȯhóhtȧhneše (12) tsésto'seohketóxema'heóneéestsétsese. ¹⁴ Na'ėstse Simon móxheševéhehéhe, Peter móxhósėhóna'ovėheševéhaehevóhe Jesusevaho, naa máto hevasemo Andrewhevaho. Naa máto Jesus móxhósemonéhenotóhe Jamesevaho, John, Philip, Bartholomew, ¹⁵ Matthew, Thomas, naa na'ėstse máto James tséhee'hahé'toese Alpheusevaho, naa máto na'ėstse Simon tséohkėhóhneeméo'étánȯtse, ¹⁶ naa Judas tséhee'hahé'toese Jamesevaho, naa néhe máto Judas Iscariot tséto'sėhávėsévo'eéhaese Jesus.

Jesus teaches and heals

¹⁷ Tséhne'évȧho'eanȯheohtsévȯse, tséstóhtonóma'o'etse Jesus móstanéehéhe. Mó'éšeáahtse'ma'xetonóomaehevóhe vo'ėstanóho tsémaehéstȧhétsese Judea, Jerusalem, naa máto hénėhéóhe Tyre naa Sidon, hé'tóhe neše mȧhoestotȯtse móxho'táhanevótse hénėhéóhe tóxeo'hé'e tséhmȧhoemoeha, naa máto hoháesto tsévé'ȯhtsémaese móhvésėhoehevóhe. ¹⁸ Móhmȧsóho'ėhéaahtóehevóhe naa tsésto'se­no'énomóhtȧhé'sėháévȯse tséévėhetomóhtȧhévȯse, naa tsésto'se­no'­hóesta'­hamótsese hávėsévemȧhta'sóomaho. ¹⁹ Tséhvé'­­ma'heónevėse Jesus móstaohkeonésemȧxanaehevóhe tsé'énomóhtȧhátanóvȯse.

Happiness and sorrow

²⁰ Naa nėhe'še Jesus tséstavé'hóómȯse hevovéstomóseono, móstsėhehéhe, "Ma'heo'o nėstsepévé'tóévo hó'nėšėkánomė­háo'omenėhése, nėstsevéstȧhémáévo tsésto'se­pévės­tao'o­menėhévóse. ²¹ Naa máto hó'nėšėháeanáse nėstsená'so'e­notaévo. Naa máto Ma'heo'o nėstsepévé'tóévo hó'nėšea'xaamévóse, nėstseévȧhetótaetanóháévo. ²² Naa máto vo'ėstane hó'nėšėkánomė­hávėsévo'eéhaése tséhvé'ne'étamé'tovése, nėstsepévé'tóévo Ma'heo'o. ²³ Naa oha nėševáhtomeamepévetano, hó'ótóva néto'seamȧhénóvo hová'éhe tséoseepéva'e ma'tȧho'eohtsése he'amo'omééno. Hámó'ȯhtse hákó'e tótseha tsé'tóhe móhnėheše­amȧhehenovóhe ma'heónėhóo'xeváheono tséxhávėsévo'eéhaevȯse nevo'ėstanémevóho. ²⁴ Naa mé'tó'e tséhoháoovȧhése hó'ótóva éšeeva nėstáoovȧhéstóvévo éto'sėsáahová'ėhevėhanéhetse. Nééšeamepévevo'ėstanéhévéme, néhohamátsėstánóvo nėstáoovȧhéstovevo, naa mé'tó'e hó'ótóva éšeeva héne nėstsevé'šeaseto'eénóvo, nėstsetaomenėhešéhahtséme. ²⁵ Naa hósėstse nėstsėhóovenėhešetanóme, "Náéšená'so'enȯhéme," naa oha nėstseévȧhósėháeanáme. Naa hétsetseha "Náhetótaetanóme," hósėstse néhóovėhešetanóme naa ame'xóvéva énėsto'sėho'­nėhe'xove nėstsėhótoanávetanóme, nėstseohkea'xaaméme. ²⁶ Naa tsé'tóhe aéstome­ma'heónėhóo'xeváheo'o mó'ȯhkėhoháe­péva­tsėstȯhenovóhe pévo'óhevosėstse, naa oha Ma'heóneva móhna'­haehevovóhe, móstaomenėhešéhahtsėhevóhe. Névé'vése­nėheše­tanóme kómááhe nėstsėsáavése­nėhešė­ho'ėhóhtȯhénóvo tsé'tóhe aéstome­ma'heónėhóo'xeváheo'o tséhešėho'ėhóhtomévȯse naestȯtse."

Love for enemies

²⁷ Naa nėhe'še Jesus móxhósetsėhehéhe, "Naa néspéveáahtove: Méhota tsénėsétamaesee'e! Péve'tova tsépéotaesee'e! ²⁸ Háoena­vomotaha tséehóomáta'óse naa máto tsémométsėstó­vo'eéhata'óse. ²⁹ Vo'ėstaneo'o mȧhvé'poénėheta'óse, nėstsevé'eévaa'seoomóvoo'o. Naa vo'ėstane mȧhvé'nomáhtsėstse neéstse'heno nėstsevé'eóxȯhéto oha váhtomėhósemétoo'o na'ėstse neéstse'heno. ³⁰ Naa máto vo'ėstane mȧhvé'véestomévata'e hová'éhe métoo'o. Naa máto hó'nėšenomáhtsėhaneto nėstsevé'eévavéésta. ³¹ Péve'tova vo'ėstaneo'o hápó'e tséhešepéve'tovȧhtsétanóse. ³² Hávėsévo'eé­tȧhé'heono éno'keméhotovo néhe tséméhotaevose. ³³ Naa máto éno'ke­péve'tovovo néhe tsépéve'toevose. Névé'vésenėhešetanóme, oha mȧheméhota naa péve'tova nėšemȧheto, nėstsenėheše­ono'átamaévo Ma'heo'o. ³⁴ Máto tsé'tóhe hávėsévo'eétȧhé'heono éohkėhotsé­vatanoo'o, névé'vésenėhestáme. ³⁵ Mé'tó'e, méhota tsépéotaesee'e, váhtomepéve'tova. Vé'véstȧhémȧhtsétanóvȯtse aéstome­véstȧhémóóno. Vé'nėheševo'ėstanéhévése nėstsėhetaevo Ma'heo'o, "Tsé'tóhe nanésoneho." Ma'heo'o éhotómenėševátamóho hávėsévo'eétȧhé'heono naa máto "hahoo" tséohkėsáahéhese. Mȧhvé'nėhešėhetovóse Ma'heo'o nėstsevé'šeamȧhénóvo hová'éhe tséoseepéva'e. ³⁶ Hápó'e nėhešenėševátsėstȧhé'heóneve tséhešenėheše­nėševátsėstȧhé'heónevėse éhévo Ma'heo'o.

Judging others

     ³⁷ Naa vo'ėstane mȧsáavé'ho'é'e'tóhése hápó'e Ma'heo'o mónéme'évȧhého'é'etaévo. Névé'eoóoxȯhetóvoo'o vo'ėstaneo'o nonohpa hápó'e vo'ėstane néme'héooxȯhetaévo. Mȧhvé'eévamȧhe­vonetanó'tomáse tséhešeó'ȯhto'eéhanése, hápó'e tseévanėheše­vonetanó'ta Ma'heo'o tséhešeó'ȯhto'eétȧhése. ³⁸ Mȧhvé'hoto'ȧhése, hápó'e hová'éhe nėstseévapévėho'ėhótaa'e," móxhehéhe Jesus. ³⁹ Naa máto móstšėhešėhetáohamėhéhe, "Tséó'o'enese nonámé'tó'e móme'tónėšėhéameotsėhahtseo'o. Eme'onȧháxea'séehahtseo'o. Hósėstse aéstomema'heónevé'hó'e néonésenėheše­no'héoh­tséhaevoo'o. Névé'eáahtovóvoo'o! ⁴⁰ Náéšemȧhe­héne'enánóne netao'o hová'éhe," hósėstse vo'ėstaneo'o éme'hóovenėhešetanoo'o. Esáanėhesóhane ta'e mȧxhestanomáse navovéstomósanestȯtse naa nėhe'še hénėhéóhe nėstsemóne­pévė­héne'enánóvo. ⁴¹ Naa máto néonéseonó'evamóvoo'o vo'ėstaneo'o hétsetseha, naa oha néo'omóóhtánóvo tséheševo'ėstanéhévése. ⁴² Néme'­sáa­nėhešévėhéme! Vovóevé'hoohtome tséheševo'ėstanéhévése naa nėhe'še móneonó'évámȯhéne vo'ėstaneo'o," móxhehéhe Jesus.

A tree and its fruit

⁴³ "Náto'sevé'šėhetáohaménoto héováestse hešėhoóhtseto: hósėstse épévėheménameo'o naa hósėstse ésáapévėheména­méheo'o. ⁴⁴ Hoóhtseto évé'šėhéne'enóheo'o heménamevótse. Hámó'ȯhtse nénėhešėhéne'enánone menȯtse éohkėsáahoe'tó­hanenȯtse tséxheškóvo'o'e. ⁴⁵ Naa hápó'e netao'o vo'ėstaneo'o évé'šėhéne'enóhénóvo tséhetoéstomó'hévȯse. Mȧhvé'­pévoésto­mó'hése héne nėstsevé'šėhéne'enónénóvo, naa máto héva mȧssáa'vé'pévoéstomó'héhése máto héne nėstsevé'šė­héne'enóseonénóvo. Máto ma'ȯhkevé'hávėséveoo'hetanóse nėstseohkeno'hávėséveéestséme. Hó'ótóva nėstsemȧhe­héne'enónéme tséhetoéstomó'hése."

Two house builders

⁴⁶ Máto móxhósetsėhehéhe Jesus, "Tséne'tȧheto, néohkėhešéme, naa néohkeno'nėhéme tséhešeáahtovése, néohkevá'nėhetósenėhéme. Nésáa'oné'seómeáahtovéhéme. Naa vo'ėstane tsépéveáahtóó'ėstse éohkenėševáhtomeó'tȯsétáno hó'nėšėhótoanátotse. ⁴⁷ Otahe, hámó'ȯhtse nátao'setšėhešėhetáohamenȯtse vo'ėstane tsépéve­áahtóó'ėstse, tseono'átamáá'e Ma'heóneva. ⁴⁸ Ta'se tsenéehove tséohkepévėhe'konemanestsėse hemȧheo'o. Naa nėhe'še hó'nėšėhótoanátotse naa hó'nėšeno'eamóováotsétotse hemȧheo'o éohketó'omo'tatse. ⁴⁹ Naa mé'tó'e tsé'tóhe na'ėstse tsésáapéve­áahtóo'ééstse nóhásȯháma hemȧheo'o éohkėxae­nėševá'ne­tónėšemanestse. Naa nėhe'še hó'nėšė­hótoanátotsee'ėstse naa taamóováotsétsetsee'ėstse hemȧheo'o éohkemȧheasėtóeotsetse. Netao'o hová'éhe émȧhevona'ó'tse. Enėhéso tsésáapéve­áahtomónėhese netao'o hová'éhe tsemȧhevona'ó'tsénóvo," móxhehéhe Jesus.

Chapter 7

Jesus heals a Roman officer's servant

¹ Jesus tséstaéšemá'seéveéestsėse móstatsėhe'ȯhtsėhéhe Capernaum. ² Nėhéóhe na'ėstse véhonenótȧxéve'ho'e hestotse'ono móxhoháomóhtȧhehevóhe, mó'éšėto'senaehevóhe, naa móhméhotȯhevóhe. ³ Tséstanéstomóné'tóvȯse Jesusevaho tséohkėhešeénomóhtȧhé'ėstómanetsėse, móstaonóomȯhevóhe hósėstse Jews tséhéne'enóseonévetsese. "Tanó'otseha Jesus tsene'évȧhéenomóhtȧhé'sėhóho nȧhtotse'ono," móxhetȯhevóhe. ⁴ Naa néhe Jews tséstȧho'ėhótóvȯse Jesusevaho, móxxaenėše­momóhtsemȯhevovóhe, "Na'ėstse hetane néonóoma, évéhonenótȧxéve'ho'eve. Na'ėstse hestotse'ono móosee­háomóhtȧhehevóhe, heá'ėháma néme'héhaoenavomotaho. ⁵ Naa tsé'tóhe nótȧxéve'ho'e éohkenėševátsėstahe, néméhotaene, naa néno'manėstȯhóotȧhaenone móheeohtsémȧhéó'o," móxhehevóhe néhe Jews. ⁶ Nėhe'še Jesus móstaosáaneasevé'ȯhtsémȯhevóhe. Tséstaéšėto'sėho'ėhnévȯse hemȧheóne, néhe véhonenótȧxéve'ho'e móstanėhetȯhevóhe hósėstse hevésenóho, "Tȧhétoo'e'ova Jesus. Tsėhetóhéne, 'Enėstsėhevoo'o tsé'tóhe nótȧxéve'ho'e, 'Tséne'tȧheto, née'hahtovȧtse, néme'vovóhponėhééstséhne namȧheóne, násáahová'ėhévéhe. ⁷ Hena'háanéhe nésáahésėtaomė­hétoo'e'ó­vatséhe. Néhvá'nenėhešeha, tseévapévomóhtȧhéotse nȧhtotse'o. ⁸ Náhéne'ena ȯhtóxȯhenóvee'ėstse éohkenėheso. Návéhone­nótȧxéve'ho'eve hénėhéóhe náhésenėhešėhéne'ena,'" moxhehéhe néhe nótȧxéve'ho'e. ⁹ Jesus tséhnéstómónėse, mó'otoésetsėstȯhéhe tséheese néhe nótȧxéve'ho'e, móstsėhetȯhevohe tsévé'ȯhtsémaese, "Tsé'tóhe nótȧxéve'ho'e tséhešėhoháeoné'seómȧhahtȧse! Esáa-Jew-hévéhe, heva na'ėstse násáatšėhe'šėhéne'enovóhe Jew tséhešenėheše­oné'seómȧhahtóó'ėse." ¹⁰ Naa néhe véhonenótȧxéve'ho'e hevésenóho tséstaévȧho'ėhóo'ȯhtsévȯse hestotse'ono mó'éše­áahtse'éva­énomóhtȧhéotsėhevóhe.

Jesus bring a widow's son back to life

¹¹ A'e Jesus naa hevovéstomóseono móstao'sėhósė­tsėhe'ȯhtsėhevóhe mȧhoéstóva Nain, hoháesto vo'ėstanóho móstaamevé'ȯhtsémaehevovóhe. ¹² Tséstȧho'eohtsévȯse he'nétóóne móhne'amėhóeotsėhehéhe kȧsovááhe, móhmónenaehéhe, heho mó'éšėhováneehehevóhe, móhno'kóehnóhtsevėhéhe. Naa háesto vo'ėstanóho mó'amevé'ȯhtsémaehevóhe néhe hotȯxaa'e'e. ¹³ Jesus tséstavóómȯse néhe he'óho móstanėševátamáotsé'tovȯhevóhe, "Névé'hetósea'xaame," móxhetȯhevóhe. ¹⁴ Móstató'ha'ó'ȯhehevóhe néhe tséameotsėstȯsanétsese, móhnéeotsėhevóhe. Nėhe'še Jesus móstsėhetȯhevóhe néhe kȧsováaheho tsééšenaétsese, "Ne'éva­to'éotsėstse!" ¹⁵ Tséhnėstomȯhtónoeotsetsėse móhne'ase­éestseotsėhéhe. Naa nėhe'še Jesus móstsėhetȯhevóhe néhe he'óho, "Tsea'háanéhe nee'ha." ¹⁶ Naa móhma'xe­mȧhehéhpȯheotsėhevóhe, naa móstano'easevového'ótȯhevovóhe Ma'heóneva, "Móného'ėhé­vėstȧhémaehenéhe Ma'heo'o, mó-tsé'tóhe ma'xema'heónėhóo'xeváhe," móxhehevóhe néhe vo'ėstaneo'o. ¹⁷ Jesus móstamȧhe­néstomónės­tovėhéhe Judea naa totáhóésta.

John the Baptist

¹⁸ John tséohkee'óestaáhóvȧtse hevovéstomóseono móxho'óhta'haóehevóhe tséévėhešévetsėse Jesusevaho. John móstatšėhešetanȯhéhe, "Heá'ėháma nea'háanéhe Tséoné'seómė­ho'méase Ma'heo'o?" Nėhe'še móstatšėheše­méahenotóhe neše hevovéstomóseono, ¹⁹ tséstao'sėhénėstsėstovóvȯse Jesusevaho, "Mónénéehove Tsého'méase Ma'heo'o?" ²¹ (Nėhe'xóvéva Jesus mó'ȯhkeénomóhtȧhé'ėstómanėhéhe, naa mó'ȯhkeno'­hóesta'hamȯhevóhe hávėsévemȧhta'sóomaho, naa mó'ȯhke­no'eéva­vóo'sané'sėhohevóhe tséméhae'ó'o'enetsese.) ²⁰ Tséstȧho'ėhó­tóvȯse Jesusevaho, móhnėhešenėstovȯhevovóhe. ²² Móstšėheše­no'ėstóehevovóhe, "Tȧhéme'ėstomeva John netao'o tséheševóohtomáse naa máto tséhešenéstomóne'tomáse: Tséméhae'ó'o'enese éévavóosaneo'o, naa tséméhaenonó'atamȧhese éévaamėhneo'o, naa tséméhaehemanetase ééšeévȧhová'ȧhanéhetse, naa tséméhae'onéahtase éévanéstomóneo'o. Máto hósėstse tsééšeméhaenaese éévaametanéneo'o, naa tséhoháo'omenėhese ééšenéstomóné'tánóvo hová'éhe tsépéva'etse. Taévȧhénėheta John, 'Nésó'héne'enahe hákó'e tótseha tséhetȯxe'ešėse tsé'tóhe Vo'ėstanévėstómanéhe?' ²³ Ohkenėšeameoné'seómȧhahtá'tove hó'nėškánomenétȧhévatsėstomáse tséévėhešévéto. Nėstsenėheše­pévé'tóévo Ma'heo'o," móxhetȯhevóhe Johnevaho hevovéstomó­seono. ²⁴ Nėhe'še tséstaéšeévaaseohtsetsėse, Jesus móstsėhe­tȯhevóhe nėhéóhe tséhoétsese, "Nétamé'ėstamévatsénóvo tsé'tóhe John. Nea'háanéhe tsétȧhéaahtovóse hénėhéóhe tóhtóó'e tséh­ma'heóne­éestsėse. Hénová'e tsétȧhésėhéaahtovóse? Nétatsėheta­tséme. Móho'nó'ȯhkėhetsevemé'émȯtse Ma'heóneva. ²⁵ Naa máto móho'nó'ȯhketaomepévatamahtsėstse. Ta'se móhnėsta­me­nóohé­hevėhéhe tséhešenóoese. ²⁶ Nétavá'ne­mé'avó'­sematséme: nétȧhésė­héaahtovovo John tséhvé'­héne'enomáse tséheše­ma'heónė­hóo'xeváhevėse. Naa énėhéso. Naa óotama énáno'tahe tséma'xė­hestȯxevȯse tsé'tóhe ma'heónė­hóo'xeváheo'o, ého'ėhé­exanomó­tȧhóho Vo'ėstanévėstómanéheho. ²⁷ Enėhetȯ­xe'ešėse Ma'heónȯ­xe'ėstóonéhéva, "Ma'heo'o étsėhevoo'o, 'Nȧhtamonenȯtse na'ėstse hetane. Tsenéstȧhé­éxanomótȧhóho maeto Tséto'sė­ho'ėhnétsese, Vo'ėstanévės­tómanéheho.' Naa nea'háanehe tsé'tóhe hetane, John. ²⁸ Nétȧhé­aahtovovo. Ehoháeono'átamáá'e Ma'heóneva, naa oha hétsetseha mȧhvé'eáahtovése nėstsėhehpeono'átamáévo Ma'heo'o tséhe'xóve­ono'átámȯse Johnevaho," móxhehéhe Jesus. ²⁹ Naa néhe vo'ėsta­neo'o tséstanéstovovȯse, móhmé'etanóo­tsėhevóhe tséhešėhé­aahtovovȯse Johnevaho, máto hópahpa tséohkė­hestano­mévovȯse ma'kaata mó'ȯhkeno'vésė­ho'héaah­tóehevóhe. Móhno'­e'óestaáh­nȯhevóhe tsé'éšėhestanomevȯse Ma'heo'o heéestsestȯtse. ³⁰ Naa mé'tó'e néhe vovóhponȧhétaneo'o naa néhe ma'heóne­vovéstomó­sanéheono móho'nóxxae'ée'áahtomónévȯtse, naa móho'nóhvese­e'óestaáhévȯtse. ³¹ Nėhe'še Jesus móstȧhósė­tsėhetȯhevóhe tséáahtomónetsese, "Otahe, né'áahtove, ³² nétsėhes­táme ta'se ka'ėškóneho tsésáa'áahtomónėhese. Eévo'sóeo'o nėhéóhe tséxhohtóvȧhtovetse, nonámé'tó'e éohke­tsėhetȧhtseo'o, 'Néamenémeóvatséme naa nésáaho'sóéhéme, naa máto nánėševá­tamenonéme, naa oha nésáano'ea'xaaméhéme,' mó'ȯhkė­hetȧh­tsėhevóhe néhe ka'ėškóneho. Nétó'taenėhestáme, nésáa'­áahto­mónėhéme. ³³ Hámó'ȯhtse, tsé'tóhe John tsé'ȯhkėsáa­vé'méseese kóhkonȯheo'o, naa tsé'ȯhkėsáavé'maneese tséohke­vé'še­nonótovȧšé'šėstovetse, "Ee, éhone'ovóho hávėséve­mȧhta'sóomaho," néohkėhesétamovo, nésáa'áahtovóhévo. ³⁴ Naa mé'tó'e tséhnée­hóvéto Tsého'méahtovėstse náohkemȧhemese hová'éhe, naa nétšėhešéme, "Eee, tsé'tóhe Jesus éháo'pohe naa éno'he­vése­néhenoto tséohkėhestanótsese ma'kaatánėstse naa néhe hósėstse hávėsévo'eétȧhé'heono," néhešéme. Nésáa'áahtovóhévo John naa hápó'e nésáa'áahtovéhéme. ³⁵ "Naa oha névóo'ėstó­manénóvo tséheševo'ėstanéhévése," éohkėhenove," móxhehéhe Jesus.

Simon the Pharisee

³⁶ No'ka na'ėstse Vovóhponȧhétane, Simon, móxheševéhehéhe, móhmó'otȯhevóhe Jesusevaho. Tséstaéšeto'seasemésėhévȯse ³⁷ na'ėstse mátȧháa'e tséstanéstomónėse móhnėhvése­tsėhe'ȯhtsėhéhe. Móxho'tsėhéhe heo'keméeotsestȯtse tséohkeoseehoháoemetse. ³⁸ Móstanéeotsé'tovȯhevóhe Jesusevaho he'pa'one. Tsénėšená­a'xaamėse móstavé'še­nėše'še'hahtá­voovotȯhevóhe Jesusevaho henėhaénėstóva. Nėhe'še móstaéva­vé'še­nȯhehomóvȯhenótse hestse'konȯtse hemé'koneva. Naa nėhe'še héne heo'keméeotsestȯtse móstȧhénenomóvȯhéhe hestse'koneva. ³⁹ "Ee, tsé'tóhe vé'eoné'seómema'heónė­hóo'xeváhevėstse, éme'héne'enovóho tsémȧxanaese tséheše­mátȧháa'évetsėse," móxhetȧhtsėhéhe néhe Vovóhponȧhétane. ⁴⁰ "Naa, Simon, hová'éhe néto'semé'ėstomevȧtse," móxhehéhe Jesus. "Naa hénová'éto?" móxhetaehevóhe. ⁴¹ Jesus móstsėhetȯhevóhe, "Náto'sėhetáo­haménoto neše hetaneo'o. Móhnéšeamȧhesenėhevóhe. Na'ėstse móhma'xeamȧhesenėhéhe naa néhe na'ėstse móho'nóx­háe'­amȧhesenėstse. ⁴² Móho'nó'éva­tónėše­onénėxanevȯtse. 'Nėše­vonetanó'tome,' móxhetaehevovóhe néhe ma'kaataévé'hó'e." Naa nėhe'še Jesus móstšėhešenėstovȯhevóhe Simonevaho, "Tsé'tóhe hetaneo'o, taasévoo'o tséme'hehpe­ono'átámȯtse tsé'tóhe ma'kaetaevé'hó'e?" móxhehéhe Jesus. ⁴³ "Naa hea'e néhe tséháahpe'eamȧhesenėstse," móxhehéhe Simon. "Néhetome. ⁴⁴ Otahe, hé'tóhe péveoo'hátséstȯtse tséhésėtšėhešévėse tsé'tóhe he'e. Návé'šenėše'še'hahtávoovota hea'xaaméstóva naa éévano'vé'šenȯhehanȯtse hemé'koneva. Naa mé'tó'e tsé'éstsėhnéto nemȧheóne nésáamétséhe mahpe tsésto'sevé'še­nėše'še'hahtá­vóóváto, tséohkėhešévėstove. ⁴⁵ Nésáamásetsėstovéhe, ónétáhtse tsé'tóhe he'e nápévemásetsėstova. ⁴⁶ Naa máto nésáaxo'éstaénéhe, tséohkėhešévėstove, ónétáhtse tsé'tóhe he'e tsé'éšeéne­nėše'še'hahtávoovotá'ėse éno'heo'keméananȯtse. ⁴⁷ Tséhvé'­ne'étamé'tóó'ėse náévamȧhevonanomóvonȯtse hestátavėsévo'eé­tȧhéstotȯtse, naa héne návé'šėhoháeméhotaa'e. Otahe, mȧhvé'­hóove­tšėhešetanoto, "Násáaháeó'ȯhto'eétȧhéhe," nėhetáa'e tšéške'e nėstseasėtanomónenȯtse nėstávėsévo'eétȧhéstotȯtse naa máto tšéške'e nėstsenėhešetšėške'méhoxe." ⁴⁸ Nėhe'še Jesus móstsėhetȯhevóhe néhe he'óho, "Tséstónėšėhávėsévo'eétȧheto náéšemȧhevonanȯtse nėstátavėsévo'étȧhéstotȯtse." ⁴⁹ Naa nėhéóhe tsévése'hanámaese móstsėhetȧhtsėhevóhe, "Neváaso tsé'tóhe, hópahpa éno'nėhevoo'o tséohkėheševonano hávėsévo'eé­tȧhestȯtse?" ⁵⁰ Jesus móstsėhetȯhevóhe néhe he'óho, "Tséhvé'ne'é­tamé'toveto névo'ėstanévehȧtse. Hena'háanehe. Taanáasėstse."

Chapter 8

Women who helped Jesus

¹ Totáhóésta Jesus móssó'eamemé'emȯhevóhe Ma'heóneva tséhešeoné'seómevéhonoetsėse, hevovéstomóseono mó'ame­vé'ȯhtsémaehevóhe, ² naa máto hósėstse he'óho tsééva­énomóh­tȧhé'sėhose móhvé'hahtsėhevóhe naa máto néhe tséméhae­hone'ovóvose hávėsévemȧhta'sóomaho tséévȧ­hóesta'hamótsese. Naa na'ėstse Mary móxheševéhehéhe, móxhéstȧhehéhe Magdala, hákó'e nésohto hávėsévemȧhta'sóomaho móxhóesta'hamó­hetsenotóhe. ³ Naa háesto he'eo'o máto móhvé'hahtsėhevóhe. Na'ėstse Joanna móxheševéhehéhe, tsévéstoemose Chuzahevaho móhvéhonotse'ótaehevóhe tséma'xevéhonevetsese, Herodevaho, naa na'ėstse máto Susanna móxheševéhehéhe. Tsé'tóhe he'eo'o tsémȧhevé'hahtsese mó'ȯhkevéstȧhémȯhevovóhe Jesusevaho naa hevovéstomóseono hová'ėhéstónėhéva tséhetaa'hohtaméstomévȯse.

An illustration about a farmer

⁴ Háesto vo'ėstaneo'o totáhóésta móhnėxhé'ȯhtsėhevóhe, móxho'ėhé­aahtóehevóhe Jesus. Móstsėhetóhta'haovȯhevóhe, ⁵ "No'ka na'ėstse hetane mó'énano'ėhéhe. Móstaamėhe'né'­hahtsėhenótse énano'éstotȯtse. Hósėstse mósta­óeháhanéhevótse tsé'­ȯhke­­amėhnéstove. Héne móstato­táho'né'ės­tovė­hanevóhe naa hósėstse vé'kėseho mó'évamȧhé­estȯhe­novótse. ⁶ Naa hósėstse mósta­óehá­hanevótse tséxho'honáe­vóma'o'etse, naa móh­nėše­­asetó­ne'óha­nevótse naa oha mósta­éva­­naétȯ­hanevótse tsés­sáa­vé'­he'kóo­vȯhéhane. ⁷ Naa hósėstse énano'és­totȯtse móstaóehá­hanevótse tséxheškó­vo'o'ėše'eve naa héne máto móstaase­tóne'óhanevótse naa oha tséhvé'ma'xepe'pe'heš­kóvo'o'e héne máto mósta­naétȯhanevótse. ⁸ Naa hósėstse móstaóeháhanevótse tséspévoma'o'e naa héne móstaosee­pévone'óhanevótse." Nėhe'še Jesus móstsėhetȯhevóhe néhe vo'ėstanóho, "Naa hea'e nééšeonáxenéstovéme, hétsetseha néspéveáahtove!"

The purpose of the illustrations

⁹ Naa Jesus hevovéstomóseono móstsėhetaehevóhe, "Naa hénová'e tsénėhestomo?" ¹⁰ Naa móstsėhetȯhevóhe, "Tséhnéehóvése néohketáhtanovemé'ėstomévatsénóvo tséheševéhonoo'ėse Ma'heo'o, naa mé'tó'e tsénétȧhese vo'ėstaneo'o náohkėhetáo­hame­éestsėstovoo'o, tséhvé'tsėhetȯxe'ohe ma'heónȯxe'ėstoo'o: 'Tsé'tóhe vo'ėstaneo'o ékánometsėhetóo'oo'o naa oha hová'éhe ésáavóohtȯhénóvo, naa máto éohkekánomenéstomóneo'o naa oha ésáa'áahtomónėheo'o.' Enėhestao'o tsé'tóhe vo'ėstaneo'o.

Jesus explains the illustration about the farmer

¹¹ Tséhešėhetáohaméto étsėhéso: Hé'tóhe énano'éstotȯtse étšėheševé'šėhetáohaméstóvénėstse Ma'heo'o heéestsestȯtse. ¹² Héne énano'éstotȯtse tséóehaa'ėstse méónéva ta'se nea'háa­nevóhe hosėstse vo'ėstaneo'o étávenéstomóné'tánóvo Ma'heo'o heéestsestȯtse. Naa oha Heávȯhevaho éohkeéva­nétȧhéva'é'oevóho naa éohkeévamȧhevonetanóotsé'tánóvo tséhešenéstomévȯse, naa ésáatónėševé'šėhe'konenée'tovóhevo Ma'heóneva. ¹³ Naa hósėstse hé'tóhe énano'éstotȯtse tséóehaa'ėstse tséxho'honáeše'eve nea'háanevóhe vo'ėstaneo'o ééšenéstomón­é'tánóvo Ma'heo'o heéestsestȯtse naa émásėhestanánóvo, naa oha ésáa'ame­nėhešėtanóheo'o. Eohkevá'nenenóveoné'seómȧhahtao'o, naa éohkeévanéhnetameotseo'o ȯxho'eohé'tomévosėstse tséhótoaná­totse. ¹⁴ Naa máto hósėstse énano'éstotȯtse móstaóeháhanevótse nėhéóhe tséxheškóvo'o'etse. Nea'háanevóhe vo'ėstaneo'o ééšekánome­néstánóvo Ma'heo'o heéestsestȯtse, naa oha éohkėsó'e­óetsetanó'tánóvo nóhásȯháma hová'éhe, éohkeno'ho­háoovȧhétanoo'o, naa máto ésó'taomeametanoo'o, netao'o hová'éhe éhohamátsėstánóvo, ésáa'évamé'etanó'tovóhevo Ma'heóneva. ¹⁵ Naa hé'tóhe énano'éstotȯtse tséóehaa'ėstse tséspévoma'o'etse nea'háanevóhe vo'ėstaneo'o ééšepéve­néstomóne'tánóvo Ma'heo'o heéestsestȯtse naa ééšeno'eame­toetanó'tánóvo, ésáanéhne­tamé­heo'o, naa tóséé'e énéhe'ovovo Ma'heóneva.

Light

¹⁶ Móxhósetsėhehéhe Jesus, "Vó'ho'kȧsé­nȧhnestȯtse éohkėsáa­nó'oohéhane ȧhtóno'e šéešéstóva naa máto éohkėsáavé'še­áhto'ȯhe­hé­hane hetóhkonéhéva. Mé'tó'e héne vó'ho'kȧsé­nȧhnestȯtse éme'mé'­tá­ho'ta nonohpa vo'ėstane tsého'ehnėstse mȧheóne tsevóósáne. Héne vó'ho'­kȧsé­­nȧhnestȯtse évé'šė­hetáohaméstove navovéstomósanestȯtse. Hová'éhe násáa­nó'oestséhe. Nétáh­tanove­mé'ėstomé­vatséme netao'o hová'éhe ¹⁷ nonohpa nėstsemȧhehéne'enánóvo. Hová'éhe tséhóovenó'oestsése tsemȧhehéne'enohe. ¹⁸ Mȧhvé'nėšeameáahtovése nėstsené'evė­héne'enánóvo, naa mé'tó'e tsésáapéveáahtomónėhese hová'éhe tseévamȧhevonetanó'tánóvo. Péveáahtomóne tséévėhetatsése!" móxhehéhe Jesus.

Jesus' family

¹⁹ Jesus hevásemo naa heške móstaméhae­ho'ėhé­ve'hoomae­hevóhe. Naa móho'nóstónėševóomaa'ėstse, mó'o'ema'óehevóhe vo'ėstanóho. ²⁰ "Ného'ėhéve'hoomaa'e neško naa nevásemo, nétonóomáá'e," móxhestóhehéhe Jesus. ²¹ "Naa épéva'e tséxho'eohtsévȯse, naa oha nétatsėhetatséme, vo'ėstaneo'o tséáahtomónese náno'mȧhehevóohestovenoto," móxhehéhe Jesus.

A storm

²² No'ka Jesus móstsėhetȯhevóhe hevovéstomóseono, "Nétȧhóxo­vóe­ha'enémáne!" Nėhe'še móstáxevonėhnėhevóhe sémónéva. ²³ Naa tséhnėšenáamėhóxovóé'óvȯse Jesus móstanaóotséotsėhéhe. Nėhe'še móhnėhma'xėho'ėhoháatamaeoestséhanéhe, ta'se héne sémo  mós­to'se­­estsé­voestsé­hanéhe. Mo'osee­héhpȯheotsėhe­vóhe Jesus hevo­vés­to­­móseono. ²⁴ Móstȧ­sé'a'ó'­hohevovóhe Jesusevaho, mós­tsėhe­tȯhevovóhe, "Hea'e nééšė­to'sė­hováneehema!" Tséhnėššé'šeo­tsėse móstaného­ve­óeo­tsėhéhe, nėhe'še móstsėhehéhe, "Hétsetseha éme'­énooes­ta'ha!" Móstató'nėšeénėháeoesta'háhanéhe! ²⁵ Nėhe'še móstsėhe­tȯhevóhe hevovéstomóseono, "Néme'hó'ke­ne'étamé'tovéme!" Móxhoháatsėstȯhenovóhe tséhesóotsetse, móstsėhehevóhe, "Šaa! Nevá'esėstse tsé'tóhe? Hópahpa éno'eáahtoo'e tséxháa'hatse, éévaénėháeoesta'hatse!"

A man with a demon

²⁶ Naa móstanėšėho'hóxovóe'ȯhevóhe hénėhéóhe mȧhoéstóva Gerasa tséhestóhetse. ^27b Na'ėstse hetane hénėhéóhe tséhéstaestse, móxhone'ovȯhevóhe hávėsévemȧhta'sóomaho. Mó'ȯhkevóvo'kȧhehéhe, móho'nóxhéne'eno tséohkėhešenėhešévėse. Mó'ȯhkėhoehéhe vo'ėstanóho tsé'ȯhkeáhto'hohetsėse. Naa néhe hávėsévemȧhta'sóomaho mó'ȯhkema'xemé'emo'eéševaenaehevóhe néhe hetane. Mó'ȯhkene'evávoomėhéhe naa mó'ȯhkeno'too'ėhehéhe. Naa oha mó'ȯhkeéšėhó'keéšėšéšeotsėhéhe. Nėhe'še móstaohke­ma'xėhésėsóhpa'xėhéhe tóhtóó'e. Néhe hávėséve­mȧhta'sóomaho tséhone'ovose mó'ȯhkenėheta'é'oehevóhe. ^27a Naa Jesus tséhnėxhómevonehnėse sémónéva, néhe hetanóho móhnėxho'ė­hétoo'e'óehevóhe. "Naa nétónėševéhe?" Jesus móxhetȯhevóhe. "Háesto, náheševéhe," móxhetaehevóhe. (Mó'ȯhkėhése­nėhestóhehéhe tséhvé'hone'ovȯse háesto hávėsévemȧhta'sóomaho.) ²⁹ Nėhe'še Jesus móstsėhetȯhevóhe néhe hávėsévemȧhta'sóomaho, "Néhmȧhehóva'xe!" ²⁸ Nėhe'še néhe hetane móhma'xe­nėhpe'e'hahehéhe, móstapoo'ėšemȧhtsėhéhe tséheta'éoetsėse Jesusevaho. Tséhnėšenáma'xetȧhpe'e'haese néhe hávėséve­mȧhta'sóomaho móhne'áahtse'hésėhóeéestsėhevóhe tséhnéehovėse, móstsėhehevóhe, "Jesus, néhee'hahé'tova Ma'heo'o tséhestoéstovėstse he'amo'omééno. Névé'hetóse­mométsės­tóvo'eéšemeno!" ³¹ móxhetaehevóhe néhe hávėséve­mȧhta'sóomaho. ³² Hénėhéóhe a'e hoéhoseva éškȯseeséhotáme mó'ée'­ame­

­méhnȯhenėhevóhe, móxháestȯxėhevóhe. Onétáhtse néhe hávėséve­mȧhta'sóomaho móstšėhešenėstóehevóhe Jesus, "Ma'taéšė­hóva'­xé'tovótse tsé'tóhe hetane, nėstsenėhvé'­tšėhešeméa'tovéme ȧhtóno'omééno. Heá'ėháma mé'tó'e náme'taésta'xé'tovóneo'o tsé'tóhe éškȯseeséhotáme?" "Héehe'e," móxhehéhe Jesus. ³³ Mé'tó'e móstaosáane­mȧhe­ésta'xé'­tovȯhevovóhe néhe éškȯseeséhotáme. Nėhe'še néhe éškȯseeséhotáme móstama'xetšėhešeaseta'xėhevóhe ó'xeanóéva, móstamȧhe­o'omeana'ȯhevóhe tsé'ó'xeanóevetse, naa hénėhéóhe móstamȧheáhaneoešėšenȧhevóhe. ³⁴ Naa néhe tséne'evá­voomóvose néhe éškȯseeséhotáme tséstavóohtomevȯse tséhesóotsetse móstama'xėsé'easeta'xėhevóhe, móstama'xe­tóxe­nėhetóhta'hané­oohehevóhe hénėhéóhe netao'o. ³⁵ Nėhe'še hénėhéóhe tsémae­vo'ėstanéhevese móstataomė­ho'ėhé­ve'hooh­tȯhenovóhe tséhešenéstomónévȯse. Tséstȧho'ėhnevȯse móstavóo­mȯhevovóhe néhe hetanóho tséméhaehone'ovótsese hávėséve­mȧhta'sóomaho. Hénėhéóhe a'e móhvéstonoémȯhevóhe Jesusevaho. Mó'évano'hestone'óonéhehéhe, naa móho'nóh­no'éva­mȧsėhá­nee'ėstse. Móstȧhéhpȯheotsėhevóhe néhe vo'ėstaneo'o, móho'nóx­héne'enomevȯtse tséhésenėhesotse. ³⁶ Naa néhe vo'ėstaneo'o tsévóohtose tséhesóotsetse móxhóhta'hao­vȯhevovóhe tsé'tóhe vo'ėstanóho tsétamónėho'eohétsese Jesusevaho tséévȧheše­énomóhtȧhé'sėhaa'ėse, tséhešemȧhe­né'ta'hamotsėse hávėséve­mȧhta'sóomaho. ³⁷ Naa néhe tsémȧhevo'ėstanéhevese hénėhéóhe Gerasa móssó'hoháe­héhpȯhetanȯhevóhe, móstsėhe­tȯhevovóhe Jesusevaho, "Táaxa'e, hétsetseha néme'taévaseohtse!" Jesus tséstaévaametáxevonehnėse sémónéva, ³⁸ néhe hetanóho tséévaénomóhtȧhé'sėhose móxho'ėhénėstóehevóhe, "Hea'ėhama néme'taasevé'ȯhtsemȧtse?" ³⁹ Jesus móstsėhetȯhevóhe, "Tanėšeévȧ­hóó'óhtsėstse, naa mȧhetóxemé'ėstomeo'o tséévȧheše­énomóh­tȧhé'sė­háta'e Ma'heo'o." Naa móstaosáane­nėhešévėhéhe.

A dying girl and a sick woman

⁴⁰ Jesus naa hevovéstomóseono tséhne'évȧho'óeha'enevȯse Galilee, móstonóomaehevovóhe háesto vo'ėstanóho, móhma'xe­másetsėstóehevovóhe. ⁴¹ Naa nėhéóhe na'ėstse hetane Jairus, móxheševéhehéhe, móhnėhmónėho'eohehéhe. Móxho'emané­hevėhéhe hénėhéóhe tsé'ȯhkemóheeohtséstovetse. Móstanéše­nėstanéoeotsé'tovȯhevóhe Jesusevaho, móxhoháeono'átamȯhevóhe. Mósta­kávoena'tovȯhevóhe, "Néstsėhe'ooestse namȧheóne! ⁴² Eno'kahe nȧhtona, énaétáno. Etamȧhtóhtȯhóhtȧhnéšeaénáma," móxhehéhe Jairus. Jesus móstaosáaneasevé'ȯhtsémȯhevóhe Jairus­evaho. Tséstanėšenáameohtsévȯse móh­ma'xė­hé­ho'a'óvȧh­tsés­to­vė­hanéhe. ⁴³ Na'ėstse he'e hénėhéóhe tséamevé'háhtsėstse mȧhtóh­tȯ­hóhtȧh­néše­aa'e mó'éše­amė­hóehótae­héhe ma'e. Naa tsé'­ȯhke­amėhé­vé'hóómȯse naa'évé'hó'e, netao'o hová'­éhe mósta­nėheše­­má'­ta­nȯhéhe tsé­méhae­hetaa'e­á'éno, naa oha hová'éhe mó­ho'­­nóh­véstȧhé­maa'ėstse. ⁴⁴ Naa móstaémoosėho'eohé'tovȯhevóhe Jesusevaho. Móstaéšėhó'kemȧxa'ó'hamȯhevóhe Jesusevaho heéstse'heno. Naa hénėhéóhe sé'ea'e móstaénė­hóehótaehéhe héne ma'e. ⁴⁵ "Névááhe tsé­mȧxa­ná'ės­tse?" Jesus móxhehéhe. "Nésáamȧxa­natséhéme," móxhehe­vóhe néhe vo'ėstaneo'o. Peterevaho móstšėheše­no'ėstóehe­vóhe, "Eosee­háetane­vóhnėheo'o vo'ėstaneo'o, éhe'konė­hého'a'­óvȧhtséstove. Móme'héhene'enohe tsémȧxaná­ta'e?" ⁴⁶ Naa Jesus móstsėhe­tȯhevóhe, "Nánėhetomóh­tȧhé­otse, ééše­évaéno­móh­tȧhé­otse nevá'esėstse." ⁴⁷ Naa néhe he'e tséstanéstóvȯse Jesusevaho tséhetsėse, móhnėxho'eohé'tovȯhevóhe Jesusevaho, móspéve­mȧhenonoma'xėhéhe. Móstamȧxa'éšenȧhéhe ho'eva tséxho'e'­hahtáoetsėse Jesusevaho. Naa móstamȧhe­nėhetȯhevóhe néhe vo'ėstanóho, "Nánéehove tsémȧxánȯtse Jesus, naa náne'éva­énomóhtȧhéotse." ⁴⁸ Jesusevaho móstsėhetaehevóhe, "Naa tséhvé'ne'étamé'toveto néévȧhéseénomóhtahe. Naa taanáévȧ­hóó'óhtsėstse." ⁴⁹ Naa tsénėšenáameéestsėse Jesus, na'ėstse vo'ėstane móhnėxhósė­hé'oohehéhe Jairus' hemȧheóne, móxho'ėhé­hotonae­hevóhe, hestónaho tsééšėhešenaeotsetsėse, naa móhno'­nėhetae­hevóhe, "Móme'évatónėšėhévėstȧhémáá'e Jesusevaho." ⁵⁰ Naa Jesus tséstanéstomónėse móstsėhetȯhevóhe Jairusevaho, "Névé'tónėše­tanóotse, mȧhvé'eoné'seómene'étamé'toveto, tseévapéveotse nėstona." ⁵² Tséstȧho'ėhnevȯse Jairus hemȧheóne, hénėhéóhe tséhoese móhmȧhea'­xaamėhevóhe. Jesus móstsėhe­tȯhevȯhe, "Névé'e­a'xaaméme, tsé'tóhe ka'ėškóne évá'nena­ó­otse." ⁵³ Naa mós­to­tó'­ho­se­­mae­hevóhe tséx­homá'xė­hén­e'eno­mévȯse tsééšėheše­naetsėse. ⁵¹ Nėhe'še tséstaéstsėh­névȯse tséššééšėse néhe ka'ėškóne, Peter, John, James, naa néhe ka'ėškóne heho naa heške móstano'ke­ése­vé'ȯhtsémaehevovóhe. ⁵⁴ Nėhe'še Jesus móstȧhestanomóvȯhéhe he'ahtse naa "To'é­otsėstse!" móxhetȯhevóhe. ⁵⁵ Móhne'évaame­tanéneotsėhéhe sé'ea'e, móhne'évato'éotsėhéhe. Nėhe'še Jesus móstsėhehéhe, "Hoxome­váéna hová'éhe!" ⁵⁶ Néhe he'éka'ėškóne heške naa heho móxhoháatsėstȯhenovóhe. "Oha nėstsevé'mé'ėstánóvo tsėhéóhe tséhesóotse!" Jesus móxhetȯhevóhe.

Chapter 9

Jesus sends out his twelve disciples

¹ Jesus móhmóheevamȯhevóhe hevovéstomóseono, móhmȧhtóh­tȯ­­hóhtȧhnéšėhevóhe (12). Mósto'senėhetȯhóotȯhevóhe tsésto'se­ohkeéva­énomóhtȧhé'ėstomanetsėse naa tsésto'seohkeno'­hóesta'ha­movȯse hávėsévemȧhta'sóomaho. ² Móstsėhetȯhevóhe, "Tatóxe­énomóhtȧhé'ės­tómanéhéne naa ohkeno'mé'ėstomáhéne Ma'heo'o hevéhonoestȯtse. ³ Hová'éhe nėstsevé'no'eohtsénóvo, heva hó'kȯhtóhe, naa ka'emestȯtse, naa mésėhestȯtse, naa héva ma'kaata. Máto nėstsevé'no'eohtsénovȯtse nėstone'óonéhevótse. ⁴ Naa tósa'e tséhmásetsėstónése hénėhéóhe ohkenėšėhoéhéne ta'e ma'évȧhóse­aseohtsése. ⁵ Naa máto mé'tó'e tósa'e tséssáa­másetsėstónėhése, évaaseohtséhéne naa oha éšėhó'ke­óovėhahtáxenáhéne ma'éva­aseohtsése, tsenėhešė­héne'enánóvo néhe vo'ėstaneo'o tséssáa­nėheše­áahtomónėhévȯse, tsevé'šeaseto'eéheo'o naa tsetaome­nėhešéhahtseo'o," móxhehéhe. ⁶ Naa nėhe'še móstaosáane­aseohtsėhevóhe, hénėhéóhe totáhóésta móstaohkėhé­ma'heóne­éestsėhevóhe naa móstaohkeno'­énomóhtȧhé'ėstómanėhevóhe.

Herod is worried

⁷ Naa Herod hénėhéóhe tséma'xevéhonevėstse Galilee tsésta­néstomónėse Jesusevaho tséamėhešévetsėse, móstšėheše­tanȯhéhe, "Nevá'esėstse tsé'tóhe Jesus?" Hósėstse énėhevoone, "Hea'ȧhama John tséohkee'óestaahovȧtse éévȧhóseametanéne," ⁸ naa mé'tó'e hósėstse énėhevoone, "Hea'e Elijah naa móhéá'e na'ėstse ma'heónė­hóo'xeváhe néévȧhósėho'ėhótaene." ⁹ Tséstanéstomónėse néhe Herod móstamé'etanóotsėhéhe, "Móme'héneehove John, tótseha náéše­e'eno'továvo'ohno." Naa mó'oseevóomátanó'tovȯhevóhe Jesusevaho.

Jesus feeds more than 5000 people

¹⁰ Naa Jesus hevovéstomóseono tséstaénetóxema'heóneéestsévȯse móstaévȧho'eohtsėhevóhe Galilee. Hénėhéóhe móxhóhta'haovȯhe­vovóhe Jesusevaho tséévėhešévévȯse. Nėhe'še móstaase­tsėhe'o­tsėhohevóhe Bethsaida tsésto'sėhéhosótómóévȯse. ¹¹ Naa háesto vo'ėstanóho tséstȧhéne'enotsėse móstatšėhešė­hó'e'oe­hevovóhe. Móhmá­se­tsės­tóehevovóhe Jesusevaho. Móh­mé'­ės­tomóe­he­novóhe Ma'heóneva tséheše­vého­noetsėse naa móhno'eéva­éno­móhtȧhé'sė­haehevovóhe. ¹² Tsé'asėhetóeveohtsetse Jesus hevovés­tomóseono móhnėxho'ėhétsėhetaehevóhe, "Tsé'tóhe vo'ėstaneo'o tatšėheše­neenáxe­nano mȧhoéstóva. Etóh­too'eve hé­tsėhé­óhe. No­nohpa hénėhé­óhe tse­ohtaa­neo'o naa tseno'mésėheo'o." ¹³ "Hová'ȧháne, ónétáhtse hoxoma!" móxhehéhe Jesus. "Naa oha énóhonánėstse kóhkonȯheonȯtse naa énéšeo'o nomá'ne naa oha étótšėšketao'o. Enėhetao'o mésėhestȯtse. Mónátao'seévȧhósė­hé­ohtóvánóne hosėstse mésėhestȯtse?" móxhetaehevóhe hevovésto­móseono. ^14-15 Hákó'e nóhonevonoés­tónėstóva móhnėhes­tȯxėhevóhe hetaneo'o, (móho'nóhno'oemevȯtse he'eo'o naa ka'ėškóneho). "Nóhónó'e amenėhešė­hámėstova­nóhéne," móxhetȯhevóhe hevovéstomóseono. (Móstaosáane­nėhešévėhevóhe.) ¹⁶ Nėhe'še Jesus móstȧhesta­nȯhenotse héne kóhkonȯheonȯtse naa néhe nomá'ne, móstȧhe'amėháoenȧhéhe. Nėhe'še móstanovȯsemétȯhéhe hevovéstomóseono, "Sá'votséno'hova!" móxhetȯhevóhe. ¹⁷ Móhmȧhe­táeotséhanetséhe héne mésėhestȯtse, móstaáahtse'hé'eotséhanetséhe, mȧhtohtȯhóhtȧhneše ma'xevé'hanenéstóva.

Who is Jesus?

¹⁸ No'ka tséhno'kėháóénȧse Jesus, hevovéstomóseono móxho'ėhótaehevóhe. "Náohkeóxȯhetane?" móxhetȯhevóhe. ¹⁹ "'Hea'e John tsée'óoestaahovȧtse naa móhe hea'e Elijah éevaametanéneotse naa móhéá'e na'ėstse ma'heónėhóo'xeváhe,' éohkėhevoone," móxhetaehevóhe. ²⁰ "Naa tséhnéehóvése, néohkeóxȯhešéme?" móxhetȯhevóhe. "Nénéehove Vo'ėstanévėstómanéhe, Tsého'mease Ma'heo'o, ," móxhetaehevóhe Peterhevaho. ²¹ "Naa hena'háanéhe népévėhéne'ena héne, naa vo'ėstane nėstsėxaevé'tónėše­mé'ėstomevovo!" móxhetȯhevóhe hevovéstomóseono.

Jesus speaks about his suffering and death

²² Nėhe'še Jesus móxhósetsėhetȯhevóhe, "Náto'se­nėševá­tamo'eéháá'e mé'kono, naa ma'heónevé'hó'e, naa ma'heónevovéstomósanéheono. Nȧhtsėsáa'áahtóeheo'o, naa nȧhtseno'na'háá'e, naa oha na'héé'ėše nȧhtseévaametanéne." ²³ Nėhe'še móstsėhetȯhevóhe tsého'ėhéaahtóese, "Mȧhto'se­vé'­néhe'ovése, vovóanéhéne. Oešeeva váhtome­ame­ne'étamé'tovéhéne hó'nėšėhésto'omenėhé'tovése. ²⁴ Mȧhvé'vovóanése nėstsea'ene­pévėstao'omenėhéme. Naa mé'tó'e mȧssáavé'­vovóanéhése nėstsenóhpavona'ó'tsénóvo nevo'ėstanéhévėstóvévo. ²⁵ Hó'nėšė­kánome­ma'xėhoháoovȧhése, héne móme'héhová'ėheve mȧhvé'vona'ó'tsése nevo'ėstanéhévėstóvévo. ²⁶ Naa mȧssáa­vé'eoneméhése hétsėhéóhe hétsetseha hápó'e mé'tó'e nėstsėsáa'évavé'hoomatséhéme ma'évȧhósėho'ėhnéto hétsėhéno ho'eva. Nėhe'xóvéva nȧhtsevó'ho'ėho'hévatamaahe hámó'ȯhtse tséheševó'ho'ėho'hévatamaahévȯse Ma'heo'o Tséhéhéto he'amo'omééno naa ma'heónėhotse'ono hénėhéóhe. ²⁷ Otahe néssá'péveáahtomóne, hosėstse tséhnéehóvése nėstsėsáa'éše­naéhéme ta'e nėstsevóomovo Ma'heo'o tsehvéhonoo'ėse," móxhehéhe Jesus.

²⁸ Tséstȧhóseamėstȯheéno'e Jesus móstatsėhe'otsėhohevóhe Peter, John, naa Jamesevaho hénėhéóhe hoéhoseva tséstȧhé­háóénȧse. ²⁹ Naa tsénėšenáháóénȧse móstaasenétȧhévenóohehéhe, naa hestone'­óonȯtse móh­no'­ma'xe­vó'o­meo­hasé'­ha­netsevótse. ³⁰ Móstȧsé'­ho­veno'­mé'­néeotsé'toe­he­vóhe Moses­evaho naa Elijah­evaho, ma'heónė­hóo'xeváheo'o hákó'e tótseha. ³¹ Móhvésevó'ho'ėho'hé­vatamaahe­hevóhe tsé'éestsėstovóvȯse Jesusevaho. Móhmé'ėstomevȯhevovóhe Jesusevaho tsééšėto'sėhešė­hováneehetsėse hénėhéóhe Jerusalem, tséhešeéxanomótȧhaa'ėse Ma'heóneva. ³² Óoséhéóvo móhnaóotséo­tsėhevóhe Peter, James, naa John. Naa nėhe'še tséstȧxaetae­šé'šeotsévȯse móstavóomȯhevovóhe Jesusevaho naa néhe neše ma'heónė­hóo'xevá­heho tséhvó'ho'­ėho'hévata­maahetsėse. ³³ Tséssáa'­éšeévavone­o­tséhetsėse néhe ma'heónė­hóo'xeváheho, Peter móx­hóove­tsėhe­tȯhe­vóhe Jesusevaho, "Epéva'e tséhvóomatse­menoto. Hea'ėhama náme'tató'hovėhoné'tanonėstse na'he véenȯtse, nėstsenonó'kė­hoé'tanovȯtse héne véenȯtse." Mó'ononésto'anėhéhe. ³⁴ Tséhnėšenáeestsėstovȯse Jesusevaho, móhnėxho'­nėhpóomaeo­tséhanetséhe, héne móhvé'šė­héhpȯheotsėhenovóhe Jesus hevovéstomóseono. ³⁵ Hénėhéóhe tséhnėhpóomano'etse móhnėxhésėhoó'heeestsėstóehevovóhe nevá'ėsesto, móstsėhetae­hevovóhe, "Tsea'háanéhe tséhee'hahéto, námonenȯtse, ohkeáahtovóhéne!" ³⁶ Tsé'éneéestsėstóévȯse oha Jesus móhno'kenéehéhe. Móstanėšeame'xóvėhanetséhe, móho'nóstšėhe'še­mé'ėstomévȯtse tséheševóohtotsėse hevovéstomóseono.

Jesus heals a boy

³⁷ Tséstavóona'otse Jesus naa néhe na'he hevovéstomóseono móhne'évaanȯheohtsėhevóhe. Vonesto vo'ėstanóho móhnėxho'ėhé­too'e'óehevovóhe. ³⁸ Na'ėstse hetanóho móhma'xe­tȧhpe'e'­vovéhaehevóhe, "Vovéstomósanéhe, néoseemomóhtsemȧtse, néxhéve'hoeotsé'toveha tséhee'hahéto, tséno'kaestse. ³⁹ Eohkėsáa'éneésta'xé'toeheho hávėséve­mȧhta'sóomaho. Eohkema'xeasetȧhpe'e'hahe. Naa máto éohkeno'péveasėhesėsa'xe. Naa máto éohkeno'ma'xeasė­hé'heenȧhtsenáóhtse. Hó'ȯhke­éše­énaa'ėstse éohkeévanovȯse­noo'o'tsé'tóó'e néhe hávėséve­mȧhta'sóomaho. Tséhee'hahéto étaohkeno'sȯséveotse. ⁴⁰ Naa náohtohke­ne'étameotsénoto nevovéstomóseono naa ésáatónėšė­tóne'ootóhevo," móxhehéhe néhe hetane. ⁴¹ Nėhe'še Jesus móstsėhetȯhevóhe néhe vo'ėstanóho tséhoétsese, "Tsé'tóhe ka'ėškóne ésáahéseénomóhtȧhé'sėhéhe tséssáavé'ne'é­tamé'tovéhése naa máto nésó'hávėsévevo'ėstanéhévéme. Héne návé'šemomáta'etanóotse." Nėhe'še móstsėhetȯhevóhe néhe hetanóho, "Néstsėhe'otšėšeha nee'ha." ⁴² Néhe hetanéka'ėškóne tséstaamėhévé'hóómȯse Jesusevaho, móxhóseésta'xé'toehevóhe néhe hávėsévemȧhta'sóomaho, móspoo'ėšemaehevóhe ho'eva, naa móhno'ma'xėheseotsėhéhe. Jesus mó'évȧhóesta'hamóhetsenotóhe naa tséstaévapéveotsėse, "Taanáévȧhóó'óhtse," móxhetȯhevóhe néhe hetanóho. ^43a Néhe vo'ėstaneo'o móxhoháatsėstȯhenovóhe tséhešema'heóne­éxo'eétȧhetsėse Ma'heoneva.

Jesus again speaks about his death

^43b Nėhe'še Jesus móstsėhetȯhevóhe hevovéstomóseono, ⁴⁴ "Nėstsevé'vonetanó'tánóvo tséto'sėhetatsése, 'Na'ėstse hetane náto'semé'ema tsésto'sėhéeseváena'évȯse tsépéota'ese." ⁴⁵ Jesus hevovéstomóseono móho'nóxhéne'enotsėstse tsétotóxésto, móhno'ee'senėstsėstóehevóhe.

Who is the greatest?

⁴⁶ Nėhe'še Jesus hevovéstomóseono nonámé'tó'e mó'ase­tsėhetȧhtsėhevóhe, "Náhehpene'tahe hétsėhéóhe tséhestȯxétse." ⁴⁷ Naa Jesusevaho móxhéne'enȯhetséhe tséhešetanovȯse, na'ėstse ka'ėškóneho móhmé'néehohevóhe. ⁴⁸ Nėhe'še móstsėhehéhe, "Otahe, nátao'sevé'šetšėhešėhetáohamenȯtse tsé'tóhe ka'ėškóne. Esáahová'ėhevėheo'o ka'ėškóneho, éohkėhóovėhešetanoo'o vo'ėstaneo'o. Mé'tó'e vo'ėstaneo'o tséne'tȧhese éohke­másetsėstóheo'o. Naa oha nétatsėhetatséme, másetsėstova tsé'tóhe ka'ėškóne hápó'e tsééšėhešemásetsėstovése, nééšėhéne'anánóvo tséhešene'tȧhéto. Naa tséhvé'másetsėstovése, néno'nėheše­másetsėstovovo tsého'méá'tóó'ėstse. Otahe, névé'véhonevetanóme tséhestȯxése. "Násáahová'ėhévéhe," mȧhvé'hóovėhešetanȯtse vo'ėstane, nea'háanéhe tséoné'seómene'taestse, tseno'eono'átamáá'e Ma'heóneva," móxhetȯhevóhe hevovéstomóseono.

For or against Jesus

⁴⁹ Nėhe'še John móstsėhetȯhevóhe Jesusevaho, "Tséne'tȧheto, návóomóne hetane éhóesta'hamóho hávėsévemȧhta'sóomaho nevéhéstóva. Naa náohtó'honóne, tséssáavé'hó'xėstȧhé'tóéhétse." ⁵⁰ "Naa nėšenétse'ova, néhe vo'ėstaneo'o tsésáa'óhnetsėstóéhése néoné'seómevéseóemaevoo'o," móxhehéhe Jesus.

A Samaritan village refuses to receive Jesus

⁵¹ Naa tséstaéšeto'sėho'nėhe'xóvetse Jesus tsésto'seévȧhe'amė­hóó'óhtsėse he'amó'omééno, móstsėhešetanȯhéhe, "Náto'seéšė­hó'ke­vovóetsėhe'ohtse Jerusalem." ⁵² Naa néhe hósėstse tsévé'ȯhtsémaese móstsėhetȯhevóhe, "Néstatsėhe'ohtse hénėhéóhe O'xevé'hó'e (Samaritans). Tȧhénȯhtsevóohtomáhéne naa néstaéxanomáhéne nėhéóhe tsésto'seohtaanéto." ⁵³ Tséstȧ­ho'eohtsévȯse móhnėstovȯhevovóhe néhe o'xevé'hó'e, "Náametsėhe'ȯhtséme Jerusalem. Naa hea'ėháma náme'nėše­ohtaanéme?" Naa móho'nó'amȧhtóévȯtse tséhvé'eame­tsėhe'ȯhtsévȯse Jerusalem tséhvo'ėstanéhevetsėse Jews. (Néhe o'xevé'hó'e naa néhe Jews móho'nó'ȯhkėho'ȧhé'tovȧhtsévȯtse.) ⁵⁴ Neše hevovéstomóseono James naa Johnevaho tséstȧhéne'enotsėse, móstsėhetȯhevovohe Jesusevaho, "Tséne'tȧheto, mónȧhtavé'ševoneoestȧho'nóneo'o ho'ėstava tsénėxhéso he'amo'omééno?" ⁵⁵ "Hová'ȧháne, névé'nėhešetanóme!" móxhetȯhevóhe. ⁵⁶ Oxėse mȧhoéstóva mé'tó'e móstȧhósetsėhe'ȯhtsėhevóhe.

Three people who wanted to be followers

⁵⁷ Tséstavóona'otse tséstaéšenenóveameohtsévȯse móstsėhetaehevóhe nevá'ėsesto Jesus, "Nóhásȯháma tósa'e tséstsėhe'ȯhtseto nėstsevé'ȯhtsemȧtse." ⁵⁸ Naa móstsėhetȯhevóhe néhe vo'ėstanóho, "Otahe nétatsėhetȧtse, heovaestse hešėhováhne éhestóo'ȯhtséstoveo'o, heva vé'kėseho naa máto hováhne, naa tséhnéehóvéto násáahestóo'ȯhtséstóvéhe, totáhóésta náohkevá'nėhoo'e. Mónéme'nėheševo'ėstanéheve mahnėhvé'ȯhtsémeto?" ⁵⁹ Nėhe'še Jesus móxhósetsėhetȯhevóhe na'ėstse hetanóho, "Néhvé'ȯhtsemėstse!" Naa móstšėheše­no'ėstóehevóhe, "Tséne'tȧheto, náme'taévȧhóó'óhtse ta'e ma'éšenaa'ėstse tséhéhéto." ⁶⁰ Naa Jesus móstsėhetȯhevóhe, "Névé'háa'éšetonóóhta hová'éhe, nėstseéšeonáxeáahtsé'hovánee'e, hétsetseha néhvé'ȯhtsemėstse, taametóxemé'emeha Ma'heo'o!" móxhetȯhevóhe. ⁶¹ Naa a'e na'ėstse móxhósėtsėhetaehevóhe, "Tséne'tȧheto, nėstavé'ȯhtsemȧtse naa oha náme'taéšeévȧhóose­vovóehévé'hoeotsé'tovoo'o navóohestoto." ⁶² "Hová'ȧháne, ésáanėhesóhane, vo'ėstaneo'o tsévé'hetósėhóotóo'ose tsėsáahová'ėhevátamaehevo Ma'heóneva," móxhehéhe Jesus.

Chapter 10

The work of the 72 followers

¹ Naa nėhe'še Jesus móhmonéhenotóhe nésȯhtȯhno'ėhóhtȧhneše (72) tsévé'ȯhtsémaese, móstsėhetȯhevóhe, "Totáhóésta tatšėheše­nonéšeohtse tsésto'setsėhe'ȯhtséto. ² Hánȧháóhe éosee­háatanevóhnėheo'o vo'ėstaneo'o, énéstomónetanó'tánóvo Ma'heo'o heéestsestȯtse. Naa oha étȯhkomȯxeo'o tsémé'ėstose. Naa éme'nėheševéestomohe Ma'heo'o tsėhósėho'méanoto hósėstse tséto'semé'ėstótsese heéestsestȯtse. ³ Naa oha mé'tó'e hósėstse ésáa'éšeáahtomónetanóheo'o, néhe távenȧhahétsėstovóhéne, ta'se nėstsekȯsáévéme tsėho'ȧhé'toevoo'o ó'komého. Nátanėhešė­hetáohaménoto tsé'tóhe tsésáa'áahtomónetanóhese. ⁴ Hová'éhe nėstsevé'easeno'eohtsénóvo, heva ka'emestȯtse naa mo'kėhanȯtse, nėstsėhestomo'eéhaenovȯtse. Taváhtomeameohtséhéne tséstatsėhe'ȯhtsése, hová'éhe nėstsevé'ta'omėhestomo'eéhaenovo, heva tséstaéestsėstoese vo'ėstane tsénėšenáameohtsése. ⁵ Naa ma'taéšėho'eohtsése tséstatsėhe'ȯhtsése, ma'taohkėho'ėhnése mȧheóne, mȧhvé'másetsėstónése, hénėhéóhe tséhoese ohkėháoenavomotȧhóhéne, tseována'xaetanóhaevóho Ma'heóneva. ⁶ Naa mȧhvé'pévatsėstomévȯse tséhešėháoenavomotȧhóse, tsepéve'toevóho Ma'heóneva. Naa mé'tó'e tsésáaho'ȧhéhese, tsėhótovanávetanoo'o, tsetaomenėhešéhahtseo'o. ⁷ Naa ma'tȧho'ėhnése tósa'e mȧheóne tsé'ovóhnėhešéhanése, tséhno'eohtaané'sėhanése hénėhéóhe nėšėhoéhéne, nėstsevé'­tóxeohtaanéme. ⁸ Naa mésėhéne hová'éhe tséhoxomanése, Ma'heo'o éohkenėheševovóhnėhešeho hestotse'ono. ⁹ Naa no'eéva­énomóhtȧhé'sėhóhéne tséháomóhtȧhese. No'tsėhetóhéne néhe vo'ėstaneo'o, 'Éxanene, ééšeto'sėho'ėhévehonoo'e Ma'heo'o.' ¹⁰ Naa tséssáamásetsėstónėhése néhe vo'ėstaneo'o tsėhetóhéne, ¹¹ "Máhnėxho'ėhévehonoo'ėstse Ma'heo'o, tséssáavé'e­áahtomónėhése, nėstseaseto'eéme, nėstsetaomenėhešéhahtséme." ¹² Máto Jesus móxhósetsėhetȯhevóhe néhe tséto'setóxe­ma'heóneéestsétsese, "Máhnėxho'ėhévehonoo'ėstse Ma'heo'o tsėho'emaovóho tsé'tóhe vo'ėstanóho tsésáa'áahtomónėhétsese, tsėhehpeaseto'eeheo'o hámó'ȯhtse éohkemé'emeo'o tséxhešeaseto'eehévȯse vo'ėstaneo'o tséméhaevo'ėstanéhevese Sodomeveno, móhmȧhevonȧho'hehevóhe," móxhehéhe Jesus.

The unbelieving towns

¹³ Naa nėhe'še móxhósetsėhehéhe Jesus, "Nétatsėhetatséme, néhéne'enánone vo'ėstaneo'o hénėhéóhe tséhvo'ėstanéhevese Tyre naa Sidon, tséhvé'háoena'tovóvȯse aéstomema'heono énóhpa­aseto'eeo'o. Naa oha vé'vóohtomevȯtse tséheše­ma'heóne­éxo'eétȧhevo éme'éšeáahtse'­ase­oné'seómȧhahtao'o tótseha. Naa tséhnéehóvése tséhéstȧhése Chorazin naa Bethsaida, náma'heóneéxo'eétahe tséhvo'ėstanéhévése naa oha nésáa'oné'seómȧhahtáhéme. ¹⁴ Otahe, máhne'évȧho'ehnėstse Ma'heo'o nėstsėho'emaóévo, nėstsėhehpeaseto'eéme tséto'sėhe'xóveaseto'eéhévȯse néhe vo'ėstaneo'o hénėhéóhe Tyre naa Sidoneveno. ¹⁵ Naa máto tséhéstȧhése Caperneum, héne névé'vé'šepévatamȧhtsénóvo. Esáapéva'éhane, Ma'heo'o máto héne nėstsevé'šėho'emaóévo. Nėstsetsėhe'ȯhtséme ȧhtóno'omééno. Nėstsetaomenėhešéhahtséme tséssáavé'eáahtovéhése," móxhehéhe Jesus. ¹⁶ Nėhe'še Jesus móstsėhetȯhevóhe néhe tséto'sėhése­tóxema'heóneéestsétsese, "Vo'ėstaneo'o tsééemásetsėstoése hápó'e ta'se nȧhtsenėheše­másetsėstóó'e, naa mé'tó'e vo'ėstaneo'o tsésáa'éemásetsėstoehése hápó'e ta'se nȧhtsėsáanėheše­másestsėstóéhe naa máto Tséhéhéto." Nėhe'še Jesus hestotse'ono móstaosáanease­tóxe­ma'heóne­éestsėhevóhe.

The return of the 72

¹⁷ Tséstaévȧho'eohtsé'tovovȯse Jesusevaho, móxhetótae­tanȯhevóhe. Móstsėhetȯhevovóhe, "Náénomóhtȧhé'ėstómanéme, naa hópose náno'hóesta'hamóneo'o hávėsévemȧhta'sóomaho nevéhéstóva." ¹⁸ Naa móstsėhetaehevovóhe, "Naa épéva'éneho. Nétatsėhetatséme, néhe hávėsévemȧhta'sóomaho, hevéhonamevóho, Heávohe, náhvóómo tséxhóesta'hamėse he'amo'omééno. ¹⁹ Naa nééšenėhetȯhóotatsénóvo tsésto'sėsáa'ónėxanaehése Heávohe. ²⁰ Epéva'e tsé'amėhóesta'hamóse hávėsévemȧhta'sóomaho, oha éhósėhehpepéva'e tsésto'sea'ene­pévėstao'omenėhése he'amo'omééno," móxhetaehevovóhe Jesus.

Jesus thanks God his Father

²¹ Naa nėhe'še Jesus móstaoseevé'šėhetótaetanóotséhenotóhe Ma'heónemȧhta'sóomaho naa móstaasevé'šetšėhešėháoenȧhéhe, "Ného'e, Ma'heo'o, tsévéhonoeto netao'o he'amo'omééno naa ho'eva, "Hahoo," nétȧhetȧtse, névóo'sėhónóvo neéestsestȯtse tséháo'omenėhese naa máto tsésáaháehéne'enovȧhéhese. Naa mé'tó'e nésáavóo'sėhóheo'o tséhóovenėhešetanose, "Náéšemȧhe­héne'ena." Mónénėhesétsėstȯhéhe," móxhóovė­hešetanȯhevóhe. ²² Nėhe'še Jesus móstsėhetȯhevóhe tséhoétsese, "Ma'heo'o Tséhéhéto námȧhe­nėhetȯhóota hová'éhe. Tséhéhéto náno'kepévė­héne'enova. Naa mé'tó'e hápó'e náno'kepévė­héne'enovo. Naa náohkėhése­nėheše­mé'émo nonohpa hápó'e tsenėhešėhéne'enovovo néhe tséháo'omenėhese." ²³ Nėhe'še Jesus móstsėhetȯhevóhe hevovéstomóseono, "Vé'šėhetótaetano tsé'amevé'ȯhtsémése naa tséhvé'no'vóohtomáse netao'o hová'éhe tséhešepévo'eétȧhéto. ²⁴ Hákó'e tótseha háesto tsééšėhováneehese, ma'heónė­hóo'xeváheo'o naa tséma'xevéhonevese, hápó'e mó'ȯhkeméhae­nėheše­momé'hemetanȯhevóhe," móxhetȯhevóhe Jesus.

The good Samaritan

²⁵ No'ka na'ėstse ma'heónevovéstomósanéhe móhvá'netšėheše­nėstsėstovȯhevóhe Jesusevaho, "Vovéstomósanéhe, náme'tónėšea'ene­ametanéne?" ²⁶ "Naa étónetȯxe'ohe ma'heónȯxe'ėstoo'o?" móxhešeno'ėstóehevóhe Jesusevaho. ²⁷ "Naa étsėhetȯxe'ohe, 'Eto'seoné'seómeméhohe Ma'heo'o, naa máto éno'nėhetȯxe'ohe nėhéóhe tsévésto'tsémaóése vo'ėstaneo'o éto'seméhoheo'o hápó'e tséhe'xóveméhotȧhtseto,'" móxhetaehevóhe. ²⁸ "Naa népévėhéne'ena, mȧhvé'nėheše­vo'ėstanéheveto nėstsea'eneametanéne," móxhehéhe Jesus. ²⁹ Naa néhe hetane móxhéne'enȯhéhe tséhešėsáa'éšenėheše­vo'ėstanéhévéése, móstȧhóseváhtomenėstsėstȧhéhe, "Neváaseo'o tsévésto'tsémóno?" ³⁰ Jesus móhno'ėstovȯhevóhe, móstšėhešė­hetáohamėhéhe, "Na'ėstse Jew móhnėxhé'ȯhtsėhéhe Jerusalem. Hénėhéóhe tséstanėšenáametsėhe'ohtsėse Jericho, naa nėhéóhe nėhpa'éehévé'hó'e móhma'xeta'omene'enésėhaehevóhe. ³¹ Naa na'ėstse ma'heónevé'ho'e, máto móh-Jew-hevėhéhe, mó'ameohtsėhéhe. Tséstavóómȯse móstanėšeo'omeohtsėhéhe. ³² Nėhe'še na'ėstse Jew móhnėxhóseameohtsėhéhe. Mó'ȯhkėhotse'óhehéhe ma'xema'heóne­mȧheóne. Néhe máto tséstavóómȯse móstanėšeo'omeohtsėhéhe. ³³ Nėhe'še na'ėstse ó'xevé'ho'e (Samaritan) móhnėxhóseameohtsėhéhe. (Néhe Samaritans ó'xe móhmȧhe-Jewhévėhevóhe, móho'nó'ȯhkė­ho'ȧhé'tovȧhtsévȯtse Jews naa Samaritans.) Néhe ó'xevé'ho'e tséstavóómȯse néhe hetanóho tséta'omeévėšenatsėse móstȧhóme­voneohehéhe. Móhvovóhnėhešéševaenȯhevóhe. ³⁴ Naa nėhe'še mó'e'anȯhevóhe hetáhoéstóva, móstatsėhe'otsėhohevóhe ohtaanémȧheóne, naa hénėhéóhe móstaomevovóhnėhešéhohevóhe no'ka taa'eva. ³⁵ Tséstavóona'otse néhe ó'xevé'ho'e mó'onénėxome­vȯhevóhe néhe tséá'enótsese héne ohtaanémȧheo'o. Naa móstsėhetȯhevóhe, "Amevovóhnėhešéhoo'o. Naa mȧhne'évȧ­ho'eohtséto nėstsėhóse­onénėxomevȧtse," móxhetȯhevóhe," móxhešė­hetáohamėhéhe Jesus. ³⁶ Nėhe'še Jesus móstsėhetȯhevóhe néhe ma'heóne­vovéstomósanéheo'o, "Nééšėheše, tséhetȯxe'ohe ma'heónȯxe'ėstoo'o, "Tsévésto'tsémaése vo'ėstaneo'o éto'seméhoheo'o hápó'e tséhe'xóvatamȧhtseto. Naa nétanėstsėstovȧtse, "Néhe hetane tséne'enéseestse, neváesóho tsévésto'tsémose?" ³⁷ "Naa néhe tsévovóhnėhešéhaese," móxhetaehevóhe. "Naa néhetóme. Hápó'e nėheševo'ėstanéheveo'o," móxhehéhe Jesus.

Mary and Martha

³⁸ Jesus naa hevovéstomóseono móstȧsó'eameohtsėhevóhe. Móstȧho'eohtsėhevóhe tséhmȧhoéstovetse, hénėhéóhe móhvo'ėstanéhevėhevóhe neše he'eo'o, na'ėstse Martha móxheševéhehéhe naa néhe na'ėstse, hevásemo, Mary, móxheševéhehevóhe. Móhmásetsėstóehevovóhe Marthahevaho. "Né'ésta'xe!" móxhetaehevovóhe. ³⁹ Tséhne'éstsėhnévȯse, Mary móstȧhámėstoeotsėhéhe tséxho'é'hahtáetsėse Jesusevaho. Mósto'seáahtovȯhevóhe ma'taaseovéstomósanetsėse. ⁴⁰ Naa Martha móho'nóspévátsésto Maryhevaho tséxxaevá'nėhe'keamónoetsėse tséheta'éetsėse Jesusevaho. "Mó'ésáatónėsóháne tséssáavé'véstȧhémaehéto Mary? Mó'éme'nėšenėheso?" móxhetȯhevóhe Jesusevaho. ⁴¹ "Martha, névé'nėhešetano! ⁴² Mary hétsetseha tséxhohameáahtóó'ėse éoseehohamepéva'etse, náme'hénetȧhéva'é'óvo," móxhetaehevóhe Jesusevaho.

Chapter 11

Prayer

¹ No'ka Jesus tséxháóénȧse tósa'e, tséstaéšeénėháóénȧse na'ėstse hevovéstomóseono móstsėhetaehevóhe, "Tséne'tȧheto, John Tséohkee'óestaahovȧtse évovéstomevóho hevovéstomóseono tséto'sėhešėháoenatsėse. Hápó'e néme'vovéstomevéme tséto'seohkėhešėháóénátse." ² Jesus mó'osáanetšėheše­vovéstomevȯhevóhe, "Ohketšėhešėháéóna, Ma'heo'o Tséhéhe'tovatsemenoto, néme'mȧheono'átamane. Néxho'hévehonoeo'o. ³ Oešeeva néxhoxomemenoo'o. ⁴ Néhvonetanó'tȯtse tséhešeó'ȯhto'eétȧhétse hápó'e tséévȧheševonetanó'tomóvótse tséó'ȯhto'eéhaetsee'e. Hótooma'ovemenoo'o tséxhávėséve­vonȯhóha'óvȧhtséstove." ⁵ Nėhe'še Jesus móstšėhešėhetáohamėhéhe, "Táaxa'e hámó'ȯhtse hétsėhéóhe néme'tatsėhe'ohtse éséne hemȧheóne sétȯhtaa'eva naa néme'tsėheto, "Hóovéhe, heá'ėháma néme'métsenȯtse na'he kóhkonȯheonȯtse? ⁶ Na'ėstse navéséne náho'nȧho'ȯhtseva, naa hová'éhe násáahoxomóhe." ⁷ Naa nėhe'še néme'tšėhešeno'ėstova, "Hee, hóovéhe, névé'héme'emo'eeše. Náéšeáahtsé'mȧheovėšenáme. Hová'éhe nésáatónėšemétatséhe." ⁸ Naa nėhe'še Jesus móstsėhetȯhevóhe hevovéstomóseono, "Étsėhéso, nékánomė­hevésenéhenȯtse sé'ea'e éto'sėsáato'éotséhe. Naa mȧsssáavé'háhtȧheto ta'mȧhove'še nėstsemónemétaa'e kóhkonȯheo'o tséveestomevȯtse. ^9-10 Nétatsėhetatséme: mȧxhetóseamevéestomevóse Ma'heo'o hová'éhe nėstsemétaenovo. ^11-12 Néhéne'enánone énėhéso tséhéhestovese éméhotovo henésonėhevóho, hová'éhe éohkėsáahoestomevóhénóvo. Hámó'ȯhtse mȧhvé'háéánȧtse neneso néme'héoxomónoto šé'šenovoto vé'ho'aestse nomá'ne. Naa máto néme'héoxomónoto háhnomaho vé'ho'aestse vovȯtse. Enėhešėhéhestove Ma'heo'o, énėhešėheméhosanéstove. Nésáakánomemá'heónévėhéme naa oha néohkemétónóvo hová'éhe tsépéva'etse nenésonėhevoo'o. Naa nėstseoseehohamepévé'tóévo, Ma'heo'o Tséhéhétse, tsemétonoto Ma'heónemȧhta'sóomaho tsévéestomóese."

Jesus and the ruler of demons

¹⁴ Na'ėstse hetane móho'nó'ȯhkeéestsėstse. Jesusevaho móxhóesta'hamóhetsenotóhe néhe hávėsévemȧhta'sóomaho tséméhaehone'ovose. Mó'évaaseéestsėhéhe sé'ea'e. Naa néhe vo'ėstanóho tsévóomaese móxhoháatsėstȯhenovóhe. ¹⁵ Naa hósėstse néhe vo'ėstaneo'o móstsėhehevóhe, "Eee, hea'e énėhetȯhóotáá'e Heávȯhóho tsésto'seohkėhóesta'hamȯse tsé'tóhe hávėséve­mȧhta'sóomaho. Néhe hávėsévemȧhta'sóomaho éhotse'ótaevóho Heávȯhóho." ¹⁶ Naa mé'tó'e hósėstse móstsėhetȯhevovóhe Jesusevaho, "Táaxa'e, néhvóo'šeše tséohkėheše­oné'seóme­ma'heóneéxo'eétȧheto, nonohpa nȧhtanėhešėhéne'enánóne tséhešenėhetȯhóotáta'e Ma'heo'o." ^17-18 Naa Jesusevaho móxhéne'enóehevovóhe tséhešetanóvȯse, móstsėhetaehevovóhe, "Esáanėhesóhane. Ótahe, nétamé'ėstomévatséme: Heávohe mónáme'hémonotse'ónané'tova tséhvé'héne'eno tséto'sėhešė­hóesta'hamono hestotse'ono. ¹⁹ Nétatšėhešenėstóvatséme: Mó-tsé'tóhe nevovéstomóseonevoo'o tsé'ȯhkėhóesta'hamóvose hávėsévemȧhta'sóomaho, mó-néhe máto éohkėhotse'óhevomotȧhovo Heávȯhóho? Naa hová'ȧháne, néme'héme. Naa hápó'e néme'nėhesétaméme tséssáahešėhotse'óhevomotȧhóhevo Heávohe. ²⁰ Tséhvé'nėhetȯhóotá'ėse Ma'heo'o tséto'seohkė­hóesta'hamono hávėsévemȧhta'sóomaho, héne énėhvé'šėhéne'enohe Ma'heo'o tsééšėhešėho'hévehonoo'ėse. ²¹ Heávohe éhoháatamaahe, éohkėhótooma'ovóho hestotse'ono. ²² Naa oha Ma'heo'o éhehpėhoháatamaahe. Nea'háanéhe tséhotse'óhevomotaho. Náéševovónáno Heávohe. ²³ Naa tósa'e ného'xėstȧhétanóme? Mó-Heávȯhéstóva naa mó-Ma'heónévėstóva?" móxhešenėstovȯhevóhe Jesus.

Return of an evil spirit

²⁴ Jesus móxhósetšėhešėhetáohamėhéhe, "Na'ėstse hávėséve­mȧhta'sóoma tséhóesta'hamėstse mó'éohtsėhéhe tóhtóó'e, móhnȯhtsevóohtȯhéhe tsésto'sėhosótomoo'ėse. Naa tósa'e tséssáamé'óése, móstšėhešetanóotsėhéhe, "Nátanėšeévatsėhe'ohtse tséhnėxhé'ȯhtséto." ²⁵ Tséstaévȧho'eohtsėse móstȧhohae­pévatsėstȯhéhe, néhe tséméhae'ésta'xé'tovose mó'évȧhósėhohamė­hehpepévenóohehevóhe. ²⁶ Móstaévaaseohehéhe, móstaáahtse'hé­nȯhtsevóomȯhevóhe hósėstse hávėsévemȧhta'sóomaho tséto'se­véstse'anámaese. Móstavóomȯhevóhe nésohto hávėséve­mȧhta'sóomaho. Móxhehpėháetsėhestȧhevóhe tséhe'xóvaese. "Nenáase, néxhévėstse'ename!" móxhetȯhevóhe. Naa néhe hetane hóvotse tséssáavé'hešetanóése, naa móhnóhpaévȧhóse­mȧhe­ésta'xé'toehevóhe néhe hávėsévemȧhta'sóomaho, naa máto mé'tó'e hevo'ėstanéhevestȯtse móxhehpėhávėséva'éhanetséhe," móxhešė­hetáohamėhéhe Jesus. "Naa névé'vésenėhešetanóme! Oha óo'haatanó'tovahtse," móxhetȯhevóhe néhe vo'ėstanóho tséhoétsese.

Being really blessed

²⁷ Tséhnėšenáameéestsėse Jesus, na'ėstse he'óho móhnėhmé'­tȧhpe'e'hahétsėstóehevóhe, móstsėhetaehevóhe, "Népéveahtame, neško móoseeono'átamaehevóhe Ma'heóneva tséhvé'hee'hahé'­továta'e." ²⁸ "Naa néhetome, naa oha mȧhvé'péveáahtomóne'tomáse Ma'heo'o heéestsestȯtse, nėstsėhehpeono'átamáévo Ma'heo'o," móxhehéhe Jesus.

A sign from God

²⁹ Jesus móhma'xėho'ėhéaahtóhehéhe, móstsėhehéhe, "Hétsetseha éhávėsévevo'ėstanéhevėstove, hamó'ȯhtse nésáa'éše­oné'seómȧhahtovéhéme. Néó'ȯseoo'hetanóme tséhvé'hetóse­nėstovése tsésto'sėhósema'heóneéxo'eétȧhéto. Néno'nėhéme 'Nȧhtanėhešėhéne'enánóne tséhešeoné'seómėho'méa'továta'e Ma'heo'o.' Naa oha na'ėstse ma'heóneéxo'eetȧhestȯtse néto'sėhósevóóhtánóvo, hápó'e ta'se tsenėheso tséheto'omeneese ma'heónėhóo'xeváhe, Jonah, hákó'e tótseha. ³⁰ Tséssáavé'e­áahtovoeese Ma'heóneva, móhnóhpamȧha'hamaehevóhe ma'xenomá'ne, nėhe'še na'héé'ėše mó'évȧhóeóese'haenótaehevóhe hénėhéóhe tóxeo'hé'e. Naa nėhe'še Jonah móstamónenėheše­oné'seómeáahtovȯhevóhe Ma'heóneva, móstaosáaneasetóxe­ma'heóneéestsėhéhe hénėhéóhe mȧhoéstóva Ninevah tséhestóhetse. Móho'nóhméhae'oné'seómȧhahtávȯtse néhe vo'ėstaneo'o ta'e tséstanéstomóne'tovóvȯse tséheto'omenėhetsėse Jonahevaho. Ma'heóneva héne móhvé'ševóo'sėhaehenovóhe. Nėhe'še móstamóneaseáahtóehevóhe. Naa hápó'e Ma'heo'o nėstsenėheše­vóo'sėháévo tséhešeoné'seómėho'méa'tóó'ėse. ^31-32 Naa mȧssáavé'eáahtovéhése mahne'évȧho'ehnėstse Ma'heo'o nėstsėho'emaóévo. Naa máto néhe vo'ėstaneo'o tséméhae­vo'ėstanéhevese Ninevah tsé'éševé'eoné'seómȧhahtávȯse nėstsevéseoo'hátamaevoo'o. Jonah ékánomeáahtóseoneve, hétsetseha néme'hehpeáahtovéme," móxhehéhe Jesus. "Naa máto nééšemȧhenéstomónenone na'ėstse véhóná'e tsénėxhéstaestse hákó'e Sheba. Móxho'ėhéaahtátanó'tovȯhevóhe tséma'xe­véhonevetsese Solomonevaho tsé'ȯhkevé'­mȧhehéne'enotsėse hová'éhe. Ekánomeoseehéne'enóseoneve Solomon, naa oha náhehpė­héne'enóseoneve, naa hena'háanéhe tséme'héseáahtovése. Mȧxho'óxeéšeévetse néhe véhóná'e nėstsevéseoo'hátamáévo tsé'éševé'véseoné'seómȧháhtȧse, tséssáavé'eéšeeáahtovéhése," móxhehéhe Jesus.

Light

^33-36 "Nésáa'éšepévevóóhtȯhénóvo tséhvó'néto. Nésó'eamėhnéme tsé'a'enó'néto ta'e ma'aseoné'seómȧhahtovése nėstsemónevóóhtánóvo tséhvó'néto," móxhehéhe Jesus.

Jesus condemns the Pharisees and Bible teachers

³⁷ Jesus tsé'éšeéneéestsėse na'ėstse Vovóhponȧhétanóho móhmó'otaehevóhe. Jesus móstȧhámėstoehéhe, naa nėhe'še mósto'seasemésėhehevóhe. ³⁸ Néhe Vovóhponȧhétane móxxaenėševé'hoomȯhevóhe Jesusevaho, "Šaa, ésáanėše'šė­he'onáhe!" móxhešetanóotsėhéhe tséhvé'hoháevovóhponȧhévȯse. ³⁹ Jesus tséstȧhéne'enáotsé'tóvȯse tséhešetanotsėse, móstsėhetȯhevóhe, "Naa tsévovóhponȧhétanévése, oha névá'nepévenóohéme anóse, naa hotómá'e néhávėsévȧhéme. ⁴⁰ Nénétȧhéveoo'hetanóme. Ma'heo'o éohkemȧhevé'hóóhta hotómá'e naa anóse tséhnéehóvévótse. ⁴¹ Naa mȧhvé'véstȧhémóse tséháo'omenėhese nėstsevé'šeono'átamaenovo Ma'heo'o. ⁴² Naa nékánomeoseevovóhponȧhéme, hámó'ȯhtse néohkekánome­no'métónóvo Ma'heo'o hósėstse tséá'enomáse, naa oha nésáa'oné'seómeméhótȯhévo, naa néno'eoe'kėhénotóvoo'o vo'ėstaneo'o. ⁴³ Néohkevovóehnétanóme naa máto néohkepéve'­tóvȧhtsétanóme. Máto héne nėstsevé'šeaseto'eénóvo. ⁴⁴ Néosee­hávėsévȧhéme!" Jesus móxhetȯhevóhe néhe Vovóhponȧhétanóho. ⁴⁵ Naa na'ėstse ma'heónevovéstomósanéheono móstsėhetaehevóhe, "Vovéstomósanéhe, tséxhávėsévo'ótóse tsé'tóhe Vovóhponȧhé­taneo'o, névésėhávėsévo'óxemeno." ⁴⁶ Jesus móstsėhetȯhevóhe, "Naa tséhma'heónevovéstomósanéhévése máto nénėhešė­hávėsévȧhéme. Tséohkėheševovéstomósanése éoseehótoanáto, naa néohkėsáa­novȯsevéstȧhémȯsanéhéme. ⁴⁷ Héne nėstsevé'ševése­aseto'eénóvo. Naa éoseehávėséva'e, néohkekánome­táxepéve­nóestsénóvo tsé'tóhe ma'heónėhóo'xeváheo'o tsé'áhto'ȯhehévȯse, taamááhe névo'ėstanémevoo'o tséne'to'é­na'hóvose hákó'e tótseha. ⁴⁸ Néohkevá'nenėhesémanéme, némėhvésene'to'éna'hóvoo'o. ⁴⁹ Enėhetȯxe'ohe ma'heóneȯ­xe'ėstoo'o, "Ma'heo'o étsėhevoo'o, náto'sėho'méanoto ma'heónėhóo'xeváheo'o, naa oha tsėhótoanáve­tanoo'o, hósėstse nėstsene'to'éna'hóvoo'o, naa hósėstse nėstseno'nėševá­tamo'eéhovoo'o," éhetȯxe'ohe. ⁵⁰ Naa tsésó'hetaa'e­ametanénése ta'se néxaevéseomáxėhaevoo'o tsé'tóhe tséhna'hóvose ma'heónėhóo'xeváheho hákó'e tótseha. ⁵¹ Naa tsé'tóhe ma'heónėhóo'xeváheo'o tsémȧhene'to'éna'hese évaveto Abel mó'ovóene'to'éna'hehéhe, naa Zechariah móxho'óxe­ne'ta'éna'hehéhe, hénėhéóhe móhna'hehéhe sétóve ma'xema'heóne­mȧheóne naa tsé'ȯhkėhéhaoenȧhtóvetse. Naa héne nėstsevé'še­aseto'eénóvo. ⁵² Máto néhéne'enomóvónóvo Ma'heo'o hemeo'o naa oha nésáanéhe'ȯhénóvo, naa néno'hestomo'eéhovoo'o vo'ėstaneo'o tsésto'senéhe'omevȯse. Máto héne nėstsevé'šeaseto'eénóvo," móxhehéhe Jesus. ⁵³ Néhe ma'heónevovéstomósanéheono naa néhe Vovóhponȧhétaneo'o móhma'xemomáta'eotsėhevóhe tséhetaevȯse. Tséstaame'xóvetse netao'o hová'éhe móxhetósenėstsėstóehéhe, ⁵⁴ móhvá'nenȯhtse­vóohtȯhetséhe heva tsésto'seó'ȯhtó'ánėse.

Chapter 12

Don't be hypocrites!

¹ Vo'ėstaneo'o móhvonėstȯxėhevóhe, móhma'xenéma'­née'toe­hevóhe Jesus, móstšėšepévėhe'konėhého'a'óvȧhtsėhevóhe. Jesus mó'ovóe'éestsėstovȯhevóhe hevovéstomóseono, móstsėhetȯhevóhe, "Nȧhahétsėstomova tsé'tóhe Vovóhponȧhé­taneo'o, tséohkėheše­vovéstomósanévȯse, éohkėsáa'oné'seóme­nėhešetanóheo'o. ^2-3 Eohkevá'nenėhesémaneo'o. A'e nenóveto éohketáho'kóvoeotseo'o.

Who we should fear

⁴ Nésenéhasėstse, nétatsėhetatséme: névé'ee'hóvoo'o vo'ėstane­o'o, hó'nėšekánomėhávėsévo'eéhata'óse, naa ma'éšenaése móné­me'évatónėšėhéonėxanaevoo'o. ⁵ Oha mé'tó'e e'hahtova Ma'heo'o, nea'háanéhe tsého'emáóhto neametanénėstóvévo, naa máto héva tsésto'setsėhe'ȯhtsése he'amo'omééno naa máto héva ȧhtóno'o­mééno. ⁶ Náto'sevé'šėhetáohaménoto xamaevé'kėseho, ékánomė­sáahová'ėhevoeméheo'o, Ma'heo'o ésáavonetanó'tovóheho heva na'ėstse. ⁷ Naa oha Ma'heo'o néhehpeméhotaevo. Néhéne'e­nóévo netao'o tséhestávóse. Naa tséhvé'nėhešėhoháeméhotaése névé'ee'tóhtȧhéme.

Telling others about me

⁸ Mȧhvé'nėhetóse vo'ėstaneo'o tsééšėhešenéhe'ovése hápó'e nȧhtanėhetoo'o ma'heónėhotse'ono. ⁹ Naa vé'eétsemése hápó'e nėstaévaétsematséme ho'óxeéšeeva. ¹⁰ Mȧhvé'eoóoxėhešése, nėstseévananóévo Ma'heo'o, naa mé'tó'e mȧhvé'eoóoxėhetóse Ma'heónemȧhta'sóoma mónéme'évatónėšėhénanóévo Ma'heo'o. ¹¹ Hó'ótóva nėstseaéstomėheseváenanéme tséhvé'šenéehóvéto, nėstsėhóhta'hané'sėhaevoo'o ho'emanéheo'o. Nėstsevé'e­óetsetanóotséme tséto'sėhetóhta'hanése. ¹² Ma'heónemȧhta'sóoma nėstsevéstȧhémaévo tséto'sėhetóhta'hanése."

A rich fool

¹³ Naa na'ėstse hetanóho tsévéseáahtóese móstsėhetaehevóhe Jesus, "Vovéstomósanéhe, hea'ėhama néme'nėheto tséhe'néhéto tseonésóvána tséhetaa'nȧha'enomóvótse tséhnaa'ėse tséhéhétse." ¹⁴ Naa móstsėhetȯhevóhe, "Hová'ȧháne, násáanėhetȯhóotanéhe tsésto'senėhešėho'emáóhtómo tséheševéestomó'heto." ¹⁵ Nėhe'še Jesus móstsėhetȯhevóhe néhe hósėstse tsého'ėhéaahtóese, "E'hahtome háoovȧhestȯtse, hó'nėšema'xėhoháoovȧhése néme'vé'šėhéhetótaevo'ėstanéhévénóvo." ¹⁶ Nėhe'še hé'tóhe háoovȧhestȯtse móhvé'šėhetáohamėhéhe: "Na'ėstse énano'éve'ho'e mó'oseehoháoovȧhehéhe. Netao'o tséénano'óhto mó'osee­pévone'óhanetséhe. ¹⁷ Nėhe'še móstšėhešetanȯhéhe, "Táaxa'e, náme'tatónėšévémȧse? Hé'tóhe tséma'xėhóné'o tósa'e násáa'évaénanóhe." ¹⁸ Nėhe'še móstšėhešetanóotsėhéhe, "Nȧhtaonénėxananȯtse hé'tóhe mo'éhno'hamémȧheonȯtse naa nȧhtaévamanėstsenȯtse tséhehpetótȧhpe'oo'ėstse naa nėhéóhe netao'o hová'éhe tséá'enómo naa máto tséénano'ohe nȧhtaésėhéenananȯtse. ¹⁹ Netao'o hová'éhe náma'xeá'éna, nȧhtama'xevé'šė­háa'éše­pévevo'ėstanéheve, naa nȧhtseno'eame­pévemésehe, hová'éhe náme'évėhéoetsetanó'ta," móxhóovė­hešetanȯhéhe. ²⁰ Nėhe'še Ma'heóneva móstsėhetaehevóhe, "Néó'ȯsetano, hétsetseha ma'tataa'eve néto'senaa'e. Naa hé'tóhe tséma'xeá'enomo mónéme'évȧhétonetotse'óhta!" móxhešė­hetáohamėhéhe Jesus. ²¹ Naa nėhe'še Jesus móstsėhetȯhevóhe néhe hósėstse vo'ėstanóho, "Eoné'seómenėheso, hoháoovȧhestȯtse éohkėsáavé'šea'ene­vo'ėstanéhevėstovėhane."

Don't worry!

²² Nėhe'še Jesus móstsėhetȯhevóhe hevovéstomóseono, "Névé'eóetsetanó'tánóvo hová'éhe, heva mésėhestȯtse naa máto hone'oo'o. ²³ Ekánoma'énėstse héne oha tséheševo'ėstanéhevėstove éno'kené'ta'e. ²⁴ Hámó'ȯhtse vé'kėseho éohkėsáa'­óetsetanó'­tȯhénóvo hová'éhe, Ma'heóneva éohkevovóhnėhešé­haevóho. Néhehpėhoháeméhotaene tséhe'xóveméhótȯse vé'kėseho. ²⁵ Mónéme'tónėšėhénetȧhévanánóvo tséto'sėhe'éševo'ėstanéhévése hó'nėšema'xeóetsetanó'tomáse. ²⁶ Naa tséhvé'nėhéso, névé'eóetsetanó'tánóvo hová'éhe. ²⁷ Máto hámó'ȯhtse tóhtóó'e tsépévėstséavó'o'ee'ėstse éohkepéve­nóno'énėstse, ésáataome­nėhešepéve­nóehah­tsétȯhanehȯtse. Móho'nó'ȯhke­nėhe'xóve­pévenooestse Solomon ékánome­ma'xevéhoneve. ^28-29 Héne tsépévėstséa­vó'o'ee'ėstse Ma'heo'o éohkepévenóestsenȯtse, éohkevá'nenenóve­pévenóno'énėstse, naa nėhe'še a'e éohkeévanaétónėstse. Ma'heo'o nėstsėhehpe­vovóhnėhešéháévo tséhe'xóvevovóhnėhešestsėse hé'tóhe tsépévėstséavó'o'étsee'ėstse. Naa hová'éhe névé'hetóse­óetsetanó'tánóvo, oha ne'étame Ma'heo'o. ³⁰ Vo'ėstaneo'o tsésáane'étaméhevose Ma'heóneva éohkenėheše­óetsetanoo'o, naa névé'vésenėhešetanóme. Ma'heo'o éohkeéšeáahtse'héne'ena tséo'hémȧhé'tomáse naa nėstsenėheše­véstȧhémáévo. ³¹ Nétatsėhetatséme, mȧhvé'vovóanóse Ma'heo'o, hová'éhe néme'héoetsetanó'tánóvo," móxhehéhe Jesus.

Treasures in Heaven

³² Naa nėhe'še Jesus móstsėhetȯhevóhe tsénéhe'óese, "Néto'setsėhetatséme, némȧhehenésoné'tovatséme. Nėstsevé'ee'tóhtȧhéotséme ma'o'hémeotsé'tomáse hová'éhe. Hó'nėšėkánomėsáaháestȯxéhése, nėstsėsó'véstȧhémáévo Ma'heo'o. Naa nėstseno'másetsėstóévo he'amo'omééno. Hénėhéóhe nėstsenėhetȯhóotaevo tsésto'sevésevéhonoése. ³³ Naa tsésto'sevé'nėhéso, hová'éhe névé'homátsėstánóvo. Hohtóva netao'o hová'éhe tséá'enomáse, naa nėhe'še héne ma'kaata vé'ševéstȧhémȯhéne tséháo'omenėhese. Nema'kaatáeme éme'héhová'ėheve. Oha amemé'etanó'tome Ma'heo'o hová'éhe tséto'semétaése hénėhéóhe he'amo'omééno. Tséto'seamȧhése tseamėsééso, éto'sėsáatónėšėhová'ȧhanéhehane. ³⁴ Névé'hema'heónaménóvo nóhásȯháma nėšėhová'éhe!

Watchful slaves

³⁵ Amepéveéxanene, hó'ótóva éšeeva náto'seévȧho'ehne. ³⁶ Otahe, náto'sėtšėhešėhetáohame: Na'ėstse hetane móx­háoovȧhehéhe. Móhvésėho'eonóomėhéhe tsésto'se­véstoemȧhtsetsėse vo'ėstanóho. Móstaoseeháa'éhoma'o'éhanetséhe. Naa oha néhe hestotse'ono móho'nóxhéne'enotsėstse tsésto'seévȧhe'šėho'ėhóó'óhtsėse, naa oha mó'ametonóomaehevóhe tsétȧhe'éšėhovánee'ėstse. ^37-38 Naa nóhásȯháma tóne'xóvéva ma'évȧho'ėhóó'óhtsėstse néhe hetane, tsevóomóho tséhešemȧhetonóomaa'ėse, nėhe'še tsetsėhetóho, 'Hétsetseha nėstamésėhémáne, mé'tó'e nėstȧhoxomatséme tséhvé'péve­tonóomése.'" Nėhe'še Jesus móstsėhetȯhevóhe tséáahtóese, "Naa hápó'e éme'nėhešeéxanenéstove tsé'tóhe hetane hestotse'ono tséhešévévȯse. ³⁹ Naa máto náto'sėtšėhešėhetáohame: Vo'ėstane tséhemȧheónėse éme'ȯhkepéveéxanéne. Esáahéne'enóhehane tsésto'sėhe'šėho'ėhénomáhtsévȯse šéenovávé'hó'e. ⁴⁰ Naa hápó'e tséhnéehóvése vésenėhešeéxanéne. Esáahéne'enóhehane tsésto'seévȧhe'šėho'ėhnéto," móxhehéhe Jesus.

The faithful or the unfaithful slave

⁴¹ Peterhevaho móstsėhetaehevóhe, "Tséne'tȧheto, tséhešėhetáohameto mónénėhešéme tsémȧhtóhtȯhóhtȧhnéšétse (12) naa móhe netao'o vo'ėstaneo'o?" ⁴² Jesus móstsėhetȯhevóhe, "Námȧhenėhetoo'o vo'ėstaneo'o tséáahtátanó'tovóvose Ma'heóneva. Né'áahtove, náto'sėhósėtšėhešėhetáohame. ⁴³ Na'ėstse hetane móxhoháoovȧhehéhe. Mósto'seasėhóxovéstavȧhéhe. Naa na'ėstse hestotse'ono mósto'sėšéšene'evávoomȯhevóhe néhe hotse'ono. Naa máhne'évȧho'ėhóo'ȯhtsetsėstse, vé'pévotse'oestse néhe tséšéšene'evávóósánėstse, tsėhoháepévatsėstotse tséá'enaese. ⁴⁴ Naa tseno'he'ameénanáá'e tsésto'semȧheho'emáohto netao'o tséá'éno," móssó'eamėhešėhetáohamėhéhe Jesus. ⁴⁵ "Naa oha mé'tó'e mȧssáavé'pévotse'óhééstse, vé'hóovenėhešetanȯtse, "Éto'sėsó'­vone'éšėhovánee'e tséá'ená'ėstse," naa tséxhóove­nėhešetanȯse nóhásȯháma mó'éenėšetónetotse'óhehéhe, mó'ȯhkeno'­nonótovȧšé'šėhéhe, naa mó'ȯhkeno'ne'enésȯhehevóhe néhe hotse'ono. ⁴⁶ Móho'nóxxaeno'eévamé'etanó'tóvȯtse tséá'enaese. Naa mahne'évȧho'ėhóo'ȯhtsetsėstse, ma'tavóohtotse tséhetotse'oese tsevé'šeomóta'eotsetse. Tsema'xevé'he'eohe, naa tsenovȯse­tšėhešeméa'tohe ȧhtóno'omééno tséohkėsáa'­oné'seómȧhah­táhetsese," móxho'óxėhešėhetáohamėhéhe Jesus. ⁴⁷ Nėhe'še Jesus móxhósėtsėhetȯhevóhe néhe hevovéstomóseono naa néhe vo'ėstanóho, "Néhe hetane móhnėšėhéne'enȯhéhe tséhešene'étamé'too'ėse néhe tséá'enaese, naa oha móho'nóh­nėhešévėstse. Hena'háanetséhe tséssáavé'eáahtomónéése, móxhésema'xevé'ševé'he'eohehéhe, móstaomenėhešéhahtsėhéhe. ⁴⁸ Naa nétatsėhetatséme, tsé'tóhe tsésáapévėhéne'enóhese tséto'sėhetotse'óhévȯse tsėsáavé'šėháevé'he'eohéheo'o. Naa mé'tó'e tsépévėhéne'enose hestotse'óhéstóvévo nea'háanevóhe tséne'étamé'toevose Ma'heóneva. Naa ohkenėhešepévotse'ohe!" móxhehéhe Jesus.

Jesus the cause of division

⁴⁹ Naa Jesus móxhósėtsėhehéhe, "Hétsėhéóhe tséhésėhé­ho'ėhnéto ho'eva náho'héexanomovo Ma'heo'o mahnėsto'sė­ho'ėhé­oo'hátámȯtse tséheševo'ėstanéhevetsese vo'ėstanóho. Momóxeéše­áahtse'hó'ke­asenėhešeoo'hátámȯtse, naa oha vovóeto tsetsėhesóo­tsetse. ⁵⁰ Náto'seovóemométsėstóvo'eéháne, naa oha héne nȧhtse­óvóe­sóhpėhóhta. ⁵¹ Naa hea'e néhóovenėhešėtanóme tséhésėhé­ho'ėhnéto hétsėhéóhe ho'eva tsésto'sepéve­mano'e­vo'ėstanéhévése. Naa héne násáavé'šėhého'ėhnéhe. Oha ného'ėhé­me'ėstoméva­tsénóvo Ma'heo'o. Hósėstse tseáahtomóneo'o naa mé'tó'e hósėstse néhe tsenétȧhéve­tanoo'o. Naa héne tsevé'šeonésovaotsénóvo, ^52-53 émȧheno'oemeo'o tséhevóohestóve'tovȧhtsese tséto'seonésovaotsese.

Knowing what to do

⁵⁴ Naa Jesus máto móstsėhetȯhevóhe tséáahtóese, "Vé'ma'xemé'vo'évee'ėstse tséhmȧhoemoeha, néohkėhéne'enánone tséto'sėhešėhóo'kȯhóotse, naa éohkeoné'seómenėhesóotse. ⁵⁵ Naa máto mé'tó'e néxhéstaa'ėstse tsé'ȯhkėhoháoho'ta, néohkenėhešė­héne'enánone tséto'sėhešėhoháoho'ta, naa éohkeoné'seómenėheso. ⁵⁶ Néohkekánomėhéne'enánóvo tséto'sėhešeéšeeve, naa oha nésáa'éšėhéne'enóhénóvo tséhésėho'méá'tóó'ėse Ma'heo'o. Nésáa'áahtovéhéme, nékánomema'heónetanóme, naa oha névá'nenėhesémanéme. ⁵⁷ Néme'éšeáahtse'héne'enánóvo Ma'heo'o tséhešetanȯse, naa oha néohkėsáa'áahtomónėhéme. ⁵⁸ Hamó'ȯhtse vo'ėstane ȯxho'é'etaése, ohkeonéseévȧhóxe'anome tséhe'šėsáamomáxemanéhése. Mȧssáavé'nėhešévėhése nėstsenėheto'emaóénéme tsésto'setoo'ėhése ⁵⁹ Nėstsėsáa'éva­énoohéhéme ta'e ma'évaonénėxomevóse néhe tséomáxemaése. Naa hétsetseha nėhešeéxanéne, áahtova Ma'heo'o komááhe nėstsėsáahehpeotséhéme mahnėxho'ėhého'emaóésánėstse Ma'heo'o.

Chapter 13

Turn back to God

¹ Naa hénėhéóhe tsého'ėhéaahtóese vo'ėstanóho Jesus móhnėstóehevóhe, "Nééšenéstomónehe? Tséhóna'ovevéhonevėstse Pilate móna'hohevóhe tsé'tóhe Galileeans tséhnėšená­amėháoenatsėse hénėhéóhe hotómá'e ma'xema'heónemȧheóne. Etónėšévėsesto naa máto hea'e étaomenėhešéhahtseo'o?" ² Naa Jesus móstsėhetȯhevóhe, "Esáanėhesóhane, tsé'tóhe Galileeans ésáatónėšévėheo'o, naa máto ésáataomenėhešéhahtséheo'o. ³ Naa oha mé'tó'e tséhnéehóvése mȧssáavé'eáahtomónėhése nėstseaseto'eéme, nėstsetaome­nėhešéhahtséme. ⁴ Naa máto nénėhešėhéne'enánone hénėhéóhe Siloam tsé'ává'o anȯhónoestȯtse, mȧhtóhtȯhóhta na'nohto vo'ėstaneo'o éáhana'oenovo. Étaomenėhešéhahtseo'o, hea'e néhóóvėhéme. ⁵ Esáanėhesóhane, ésáataomenėhešéhahtséheo'o. Naa oha mé'tó'e tséhnéehóvése mȧssáavé'eáahtomónėhése nėstsemȧhetaome­nėhešéhahtséme," móxhehéhe Jesus.

A story about a fig tree

⁶ Naa Jesus móstšėhešėhetáohamėhéhe, "Na'ėstse hetane hesto'eva na'ėstse móxhóne'ȯhevóhe hoóhtseto, vóhkoohemenȯtse mó'ȯhkėhoe'tóhanevótse. Naa no'ka éšeeva móstaméhaehé­o'enemenȧhéhe. Hótȧhtse hová'éhe móho'nóxhoe'totse. ⁷ Nėhe'še móstsėhetȯhevóhe na'ėstse hestotse'ono, "Naa na'heaa'e nátaonéseameo'eneména, naa oha hová'éhe éohkėsáatšėhe'šė­hoe'tóháne, naa éme'nėšeé'ohe," móxhetȯhevóhe. ⁸ Naa hestotse'ono móstsėhetaehevóhe, "Táaxa'e no'keaa'e éme'nėšeéšėhósenéé'e, nȧhtaamevovóhnėhešého. ⁹ Naa nėhe'še hová'éhe mȧssáavé'hósė­hoe'tóhane ma'tȧho'no'keaénoo'e, nėhe'še nȧhtamónee'ohno," móxhešėhetáohamėhéhe Jesus. Naa hé'tóhe tséhešėhetáohamėse névé'šėhéne'enánone Ma'heo'o tsésó'hešeméhotaétse naa néohkėsó'no'másetsėstóene tsésto'sėho'ėhótótse tsésto'se­néhevo'ėstanéheve'tovótse. Naa oha névé'hehpeotséme.

Healing a woman on the Sabbath

¹⁰ No'ka ma'heóneéšeeva Jesus móhvovéstomósanėhéhe hénėhéóhe móheeohtsémȧheóne. ¹¹ Naa na'ėstse he'e móhvésėhoehéhe, mó'oseevóhke'pa'onȧhéhe, móho'nó'ȯhkepévenéhoveóo'ėstse. Móstaéšeáahtse'­mȧhtóhtȯhóhtȧhna'nóhtȯheaénoo'éhanetséhe tséhe'šenėhestȧse tséhvé'hone'ovȯse hávėsévemȧhta'sóomaho. ¹² Tséstavóomaa'ėse Jesusevaho móstsėhetaehevóhe, "Nenáasėstse! Hétsetseha tsemȧhehová'ȧháne tséméhaehetomóhtȧheto." ¹³ Tséstató'heše­mȧxanȯse néhe he'óho móstaévamȧhe­péveotsėhevóhe. Nėhe'še móstama'xeasevového'ótȯhevóhe Ma'heóneva. ¹⁴ Naa néhe tséameotsestsėstse héne móheeohtsestȯtse mó'omáta'eotsėhéhe tséstavóóhto Jesus tséhešeévaénomóh­tȧhé'séóse néhe he'óho tséhvé'ma'heóneéšeevetse. Móstsėhetȯhevóhe tséhoétsese, "Ma'heóneéšeevee'ėstse éohkėsáahotse'óhestovėhane. Ma'éšeénema'heóneéšeeve éme'né'ȯhkemónė­ho'ėhé­vėstȧhé­mȧhtsétanóhtove." ¹⁵ Móstsėhetaehevóhe Jesusevaho, "Esáanėhesóhane. Néohkevá'nėhetósenėhesémanéme. Ma'heóneéšeevee'ėstse mónéohkėsáa'onéha'eno'haméhéme tsésto'sėse'óoneano'hamése? ¹⁶ Tsé'tóhe he'e énėhvésėhéstahe Abraham hemanȧhéstóva. Naa oha Heávȯhóho móxhe'kone­too'etaehevóhe móstaáahtse'­mȧhtóhtȯ­hóhtȧhna'nóhtȯhe­aénoo'éhanetséhe tséhe'éšetoo'etaa'ėse. Naa Ma'heóneéše­evee'ėstse néohkeonéha'eno'haméme naa héa'ėháma ésééso tsé'tóhe tsé'évaonéha'enėse he'e tséhméhaema'xetoo'etaa'ėse Heávȯhóho?" móxhetaehevóhe Jesusevaho. ¹⁷ Néhe tsépéotaese móhvé'še­tanéheotsėhenovóhe tséhetaevȯse Jesusevaho. Naa néhe tsésáapéotaehese móspévatsėstȯhenovóhe, naa máto netao'o tséohkėhešeénomóhtȧhé'ėstómánėse naa tséohkėheše­ovéstomósánėse héne máto móxhoháepévatsėstȯhenovóhe.

A mustard seed and yeast

¹⁸ Naa nėhe'še móstsėhehéhe Jesus, "Naa náto'setotóxemoo'o tséhevéhonamese Ma'heóneva. Náto'setšėhešėhetáohame. ¹⁹ Vo'ėstane tséénano'ėstse hó'nėšeénana'óhto tséoseekoóhta'etse énano'estȯtse tsema'xetsėhe'ėstóne'otse. Enėhéso tséhvéhonoo'ėse Ma'heo'o, éme'kánometȯhkomȯxeo'o vo'ėstaneo'o ȯhmóneasévosėstse naa nėhe'še étaohkeasemanȧha'oo'o. ²⁰ Naa máto étsėhéso, ²¹ he'e ȯhkóhkonȯheonanesėstse éohkene'tovana hénėhéóhe pénȯheoneva tséto'sevé'šepóho'táotsetse héne kóhkonȯheo'o tséto'sėhonóhto. Ekánometšėške'o nėhe'še étaohkepóho'táotse, énėhéso tséh­véhonoo'ėse Ma'heo'o, éme'kánometȯhkomȯxeo'o vo'ėstaneo'o naa nėhe'še étaohkeasemanȧha'oo'o," móxhehéhe Jesus.

The narrow door

²² Naa tséstȧsó'eametsėhe'ohtsėse Jerusalem móstaamėhnėhé­ovéstomósanėhéhe. ²³ Tósa'e hénėhéóhe tsé'ameohtsėse, na'ėstse vo'ėstanóho móstsėhetaehevóhe, "Tséne'tȧheto, nétanėstovȧtse, móhe oha tȯhkomo éto'se­vo'ėstanévėheo'o?" Móstšėheše­no'ėstovȯhevóhe tséhoétsese, ²⁴ "Naa névé'eóetsetanó'tánóvo hétsetseha, oha né'áahtove hétsetseha tsétao'sėhetatsése, O'tȯsétáno, éosee­tšėške'po'o'ta he'nétoonéhéva, ékánomėhótoanáto éšėhó'ke­ésėsóhpėhnéhéne, nėstsenėheše­vo'ėstanévėháévo Ma'heo'o. Tsėháestȯxeo'o vo'ėstaneo'o tseonésėsóhpėhnétanoo'o naa oha tseéšeáahtse'hehpeotseo'o, tsetaomenėhešéhahtseo'o. Ma'heo'o tseéšeáahtse'eévȧhóóna he'nétoo'o. ²⁵ Mȧhvé'hehpeotsése hó'nėšeho'ėhéko'konȯhonése he'nétóonéhéva, naa hó'nėšeno'­tsėhése, "Tséne'tȧheto, nésta'ta'enȯtse he'nétoo'o!" Nėstsėhetaevo, "Hová'ȧháne, nésáahéne'enóvatséhéme." ²⁶ "Naa néhéne'e­nóvatséme," nėstsėhóoveno'hetovo, "Néohkeno'vése'hanámatséme, naa néohkeno'eovéstomevéme, naa hétsetseha nétȧhóse­nėstsėstóvatséme, nésta'ta'enȯtse he'nétoo'o!" ²⁷ Naa nėstsėhósėhetaevo Ma'heo'o, "Naa nésáaxaehéne'enóvatséhéme, némȧhehávėsévo'eétȧhé'heónévéme, hena'háanéhe tsésáahése'­ónėstanomévatséhése. Naa taanáevaase!" ^28-29 Naa ma'taévaasése Ma'heo'o nėstsevóo'sėhaenovo tséhvéhonoo'ėse. Nėstsėsóhpe­vóomóvoo'o tȧháóhe pévėstanao'omééno tséxhoévȯse Abraham naa hee'haho Isaacevaho naa néhe máto háesto ma'heónėhóo'xeváheo'o naa máto héovaestse tséhestase vo'ėstaneo'o. Naa hé'tóhe nėstseoseevé'šėhávėsévetanóotsénóvo tséssáavé'vésė­hoéhése hénėhéóhe hotómá'e. Naa tséssáavé'e­áahtovéhése héne névé'šetaomenėhešéhahtsénóvo. ³⁰ Hétsėhéóhe ho'eva tsésáatóne­toeméhese tsevéhonoemeo'o ma'tȧho'eohtsévȯtse hénėhéóhe tséhvéhonoo'ėse Ma'heo'o, naa mé'tó'e tsévéhonoemese hétsetseha ma'tȧho'eohtsévȯtse tsėsáatónetoeméheo'o," móxhehéhe Jesus.

Jesus and Herod

³¹ Naa nėhe'še nėhe'xóvéva hósėstse Vovóhponȧhétaneo'o móhnėxho'ėhétsėhetaehevóhe Jesus, "Hétsetseha taanáeva­aseohtsėstse, tséma'xevéhonevėstse Herod néna'hátanó'tova." ³² Naa Jesus móstsėhetȯhevóhe, "Eee, násáa'e'hóhe. Eoseeó'koméheve. Tȧhétsėheta, 'Jesus nénėstsėheta, 'Naa hétsetseha náto'sė­só'eamė­hóesta'hamoo'o hávėsévemȧhta'sóomaho naa náto'sėsó'eame­énomóhtȧhé'ėstómáne. Otohpėse náéšėto'semá'tanéne.''" ³³ Nėhe'še Jesus móstsėhetȯhevóhe hénėhéóhe tsééšeáahtse'hoétsese tséssáa'éšėho'ėhéeestsėstóéése néhe Vovóhponȧhétanóho, "Naa tóséé'e náto'sėsó'tsėhe'ohtse Jerusalem. Néhéne'enánone, hénėhéóhe háesto ma'heónė­hóo'xeváheo'o tséhešena'hévȯse tséhvé'néhe'ovovȯse Ma'heóneva. Naa hápó'e návésema'heónėhóo'xeváheve, naa nėhéóhe nȧhtsevésena'hane."

Jesus loves Jerusalem

³⁴ Nėhe'še Jesus móstsėhetȧhtsėhéhe, "Tsémaevo'ėstanéhévése hénėhéóhe Jerusalem, nékánomena'hóvoo'o tsé'tóhe ma'heónė­hóo'xeváheo'o, nésó'nėšeameméhotatséme. Nésáa'éneméhotatséhéme, néameonésėhótooma'óvatséme naa oha nésáa'amȧhtovéhéme. ³⁵ Naa hena'háanéhe Ma'heo'o tsésto'sėsáa'évȧhótooma'óéhése tséssáavé'eáahtomónėhése, nėstsevé'šeaseto'eéme, nėstaome­nėhešéhahtséme. Néme'évȧhósėhévooméme ta'e mahne'évȧhósė­ho'ėhnéto. Nėhe'xóvéva nėstsemónemásetsėstovéme, nėstsetšėhešéme, "Néoseepévėho'méa'tova Ma'heo'o!" móxhehéhe Jesus.

Chapter 14

Jesus heals a sick man

¹ Naa no'ka Ma'heóneéšeeva Jesus móhmó'otaehevóhe na'ėstse Vovóhponȧhétanóho, móxhoháene'tȧhehevóhe. Naa néhe vo'ėstanóho tsévésėhoétsese móxxaenėševé'hoeotsé'toehevóhe tséto'sėhešévėse Jesus. ² Nėhe'še na'ėstse hetanóho móxxaetaemé'néeotsé'toehevóhe, móhma'xemȧhepóheotsėhéhe. ³ Jesus móxhésetšėheše­nėstsėstovȯhevóhe néhe Vovóhponȧhétanóho naa ma'heóne­vovéstomósanéheono tséhoétsese, "Mó'éohke­énomóhtȧhé'ės­tómanéstove Ma'heóneéšeevee'ėstse?" ⁴ Naa móho'nóhno'ėstoo'ėstse. Nėhe'še Jesus móstamȧxanȯhevóhe néhe hetanóho, móstató'nėšeéva­péveotsėhéhe. Nėhe'še móstaévȧhóose­neenáhnȯhevóhe. ⁵ Nėhe'še Jesus móstȧhósetsėhetȯhevóhe néhe tséhoétsese, "Otahe, móhe nee'ha naa máto héva na'ėstse nėstotóamo mȧhvé'eéseana'ȯtse tséhma'xevóxevetse mónéme'sáa'évȧhóesta'ó'hoheo'o tséhvé'ma'heóneéšeeve?" ⁶ Naa móho'nóstónėšėhóseno'ėstoo'ėstse.

How to be a guest

⁷ Jesus tséstavóómȯse néhe tsémaemó'ȯhétsese, tséstaohkėxaepopévo'hahtsévȯse, móstsėhetȯhevóhe, ⁸ "Ma'ȯhkemó'otanése nėstseohkevé'popévo'hahtséme. Heva tseonóaxevéseonóome tséhoháene'taestse vo'ėstane. ⁹ Néhe tsémó'ėstse nėstseonȧháxeaseneenáheevo tséhméhaeamónoése. Oxėse nėstseévaénanaevo. Hea'e hénėhéóhe éto'sepopévo'he tséhoháene'taestse. Héne nėstsevé'šetanéheotsénóvo. ¹⁰ Mé'tó'e nėhéóhe ohkeamónoehéne hestóxemé'one. Nėstseonȧháxė­ho'ėhétsėhetaevo néhe tsémó'ėstse, "Hóovéhe, tsėhéóhe néxhéhoo'e maeto tséspéva'e!" ¹¹ "Otahe étsėhéso, tsévé'pévatamȧhtsese mómé'héhová'ėheveo'o, naa mé'tó'e tsé'tóhe tséohkėsáa­pévatamȧhtséhese tseono'átamaevóho Ma'heóneva," móxhetȯhevóhe Jesus. ¹² Nėhe'še Jesus móstsėhetȯhevóhe néhe tsémó'otaese, "Hóovéhe, mȧxhósemó'eto nėstsevé'mó'otoo'o néhe nevéseneo'o naa nevóohestoto naa máto tséháoovȧhese. Mȧhvé'nėhešemó'ótóse tsé'tóhe vo'ėstaneo'o hápó'e nėstseévamó'ó'táá'e. ¹³ Naa oha éhohamepéva'e mȧhvé'mó'ótóse tséháo'omenėhese naa tsénóhne'kȧhese naa tséó'o'enese. ¹⁴ Naa oha néme'éva­tónėšėhémo'otáá'e. Naa oha ho'óxeéšeeva mahne'évȧho'ehnėstse Ma'heo'o nėstsemónepévo'eeha nėhe'xóvéva," móxhetȯhevóhe Jesus.

The Great Banquet

¹⁵ Tséstanéstoo'ėse Jesus tséheese, na'ėstse hénėhéóhe tsévéseméseestse móstsėhetaehevóhe, "Mahnėxho'hévehonoo'ėstse Ma'heo'o tseoseehohamepéva'etse tsésto'sevése'hanámaa'ėse." ¹⁶ "Héehe'e, néhetóme," móxhetȯhevóhe, "Naa náto'setšėhešė­hetáohame, Na'ėstse hetane móhma'xemó'otȯhevóhe vo'ėstanóho. ¹⁷ Naa tséstaéšemȧheéxanenéstovetse móstsėhetȯhevóhe na'ėstse hestotse'ono, "Naa tȧhénėhešenano tsémó'otono ééšeéxanenéstove, néssá'hémėsehe!' hetóhéne." ¹⁸ Hotȧhtse vo'ėstane móho'nóxho'ehnėstse, móhnonó'kenonáho'anėhevóhe tséhméhaeonóomévȯse. Na'ėstse móstsėhetaehevóhe, "Náto'sė­hestomėhévé'hóóhta nȧhto'e tsémónėhohtóváto." ¹⁹ Naa na'ėstse móstsėhetaehevóhe, "Námónėhohtóvanoto nóhónóve vé'ho'éotóao'o tséohkėhetóva'hese. Náto'sėhestomėhéhotse'ótoo'o." ²⁰ Naa na'ėstse máto móstsėhetaehevóhe, "Námónėhevésevoone, mónáme'tónėše­vésėho'ėhémėsėhéhe." ²¹ Naa tséstaévȧho'ėhnetsėse néhe tsémó'ėstse néhe hestotse'ono, móstaóovóhta'háoehevóhe tséhetsėse. Naa mó'omáta'eotsėhéhe. Móstsėhetȯhevóhe néhe hestotse'ono, "Naa taonótovetsėhe'ooestse totáhóesta nétao'o tsėhéóhe mȧhoéstóva. Mé'tó'e néhmóheeotsėhóóno tséháo'omenėhese naa tsénóhne'kȧhese naa máto tséó'o'enese, tsetamésėheo'o." ²² Hestotse'ono tséstaévȧho'ėhnetsėse móstsėhetaehevóhe, "Tsévéhoneveto, náéšemȧheho'eotsėhoo'o tséhetaa'mó'ótóse naa oha ésó'­ma'xepo'o'ta." ²³ Nėhe'še móstsėhetaehevóhe néhe tséhotse'ótaese, "Naa tȧhósėhénȯhtsevóomenano vo'ėstaneo'o netao'o tsėhetóo'oo'o. Ma'ȯhkėhósevóomóse vo'ėstaneo'o néstšėhešeneenáhnȯhéne namȧheóne tsenėxhémėsėheo'o. Naa nėšeameonóestanevao'o ta'e ma'o'otómo'ena tsésto'semésėhéstove. ²⁴ Naa ma'éšeo'otómo'ena nėstaasepévemésėhémáne, naa tsé'tóhe tséméhaevovóemó'ótóno tsėsáatónėšemȧxóhtȯhénóvo hová'éhe!" móxhehéhe néhe hetane." Nėhe'še Jesus móstsėhetȯhevóhe hénėhéóhe tséhoétsese, "Hápó'e nėstsevé'nonáho'anéme. Néameonóomatséme. Né'áahtove komaahe nėstsėsáavésėhehpeotséhéme," móxhehéhe Jesus.

Being a disciple

²⁵ Háesto néhe vo'ėstanóho tsévé'ȯhtsemaese Jesus móstsėhetȯhevóhe, ²⁶ "Naa mȧhvé'hehpeméhóxése tséhe'xóve­méhótóse nėškevoo'o naa éhevoo'o naa máto tsévéstoemósee'e naa máto netao'o nevóohestovevoo'o, naa hópahpa máto tséhe'xóve­méhohtomáse neametanénėstóvévo, oha nėstó'nėhešenéhe'ovéme. ²⁷ Naa oha máto nėstó'nėhešenéhe'ovéme ȯxhávėsévetanóhaesee'e vo'ėstaneo'o naa hó'nėšeno'naévomotȧxése. ²⁸ Naa nėhe'še hétsetseha péveoo'hetano hó'nėšėhótoanáto tsésto'senéhe'ovése. Nátao'se­tšėhešė­hetáohame tséto'sė­hešė­hótoanáto: Heva na'ėstse vo'ėstane vé'to'semȧheónánėstse tséto'sėhetoemetse, héva tsėsáa'­onáxė­hohtaméstóhe. ²⁹ Naa máto héva sé'ea'e tseasemanestse hemȧheo'o naa tsenovȯsemá'sema'kaataeme, naa tsėsáanóhpa­éxanóhe hemȧheo'o. Naa héne tsevé'šetotó'hoseme. ³⁰ Tseohketsėhevóóne, "Eee, éasemȧheónáne naa oha ésáa'éxanóhe!" ³¹ Nėhe'še Jesus móxhósėtsėhehéhe, "Náto'sėhósė­tšėhešėhetáohame, na'ėstse tséma'xevéhonevėstse mȧhtóhto vonóéstónėstóva móhnėhestȯxėhevóhe henótȧxéve'ho'amo. Naa máto na'ėstse tséma'xevéhonevėstse nésó'e vonóéstónėstóva móhnėhestȯxėhevóhe henótȧxéve'ho'amo. Mósto'sea'eotsé'tovȯhevóhe tsé'tóhe tsétȯhkomȯxétsese. Naa néhe tséma'xevéhonevėstse tsétȯhkomȯxétsese henótȧxéve'ho'amo móstšėhešetanóotsėhéhe, "Hee, náme'xaehéhó'táhno, éoseehehpevonėstȯxeo'o. ³² Naa mé'tó'e náme'tatšėhešéve, tséhe'šėsáaho'ea'eotsé'tóéhétse nȧhtatšėheše­méanoto hósėstse nótȧxévé'hó'e tsetȧhétsėhetovo, "Heá'ėháma tséhe'šėsáaase­méoxevaenȧhtséhétse néme'nanóvȧhtsémáne nomámé'tó'e?" móxhešėhetáohamėhéhe Jesus. Naa nėhe'še móstsėhetȯhevóhe tséhoétsese, "Naa hápó'e néme'nėhešeéxanenéme hó'nėšėhótoanáto tsésto'senéhe'ovése. ³³ Naa máto étšėhešėhótoanáto: mȧhto'sevé'néhe'ovése hová'éhe nėstsevé'hohamátsėstánóvo."

Salt

³⁴ Naa Jesus móxhósėtšėhešėhetáohamėhéhe, "Eohkepéveéno'e hová'éhe tsévóhpoma'ȯhtsévane. Naa mé'tó'e tsésáa'éva­vóhpo­ma'ȯhtseéno'éhane mésėhestȯtse ³⁵ ésáa'évapéveéno'éhane, éme'nėševóho'oehe. Naa ta'se énėhéso hápó'e mahne'évȧho'ehnėstse Ma'heo'o tsevóho'oetóho tsésáanéhe'óehese. Péveáahtome tséhéto," móxhehéhe Jesus.

Chapter 15

A lost sheep

¹ No'ka hosėstse ma'kaataevé'hó'e naa néhe hávėsévo'eétȧhé'­heono móhma'xėho'ėhéaahtóehevóhe Jesus. ² Máto móhvésėho'ėhé­aahtóehevóhe Vovóhponȧhétanóho naa hósėstse ma'heóne­vovésto­mósanéheono, naa oha móhno'vá'nėho'ėhéoo'hátamaehevóhe. Móho'nós­pévatsėsto­mevȯtse Jesus tséh­vé'­máse­tsėstóvȯse hávėsé­vo'eé­tȧhé'­heono. Móstȧh­pe'ó­novȧhe­vóhe Jesus­evaho tsés­to­tóxe­movȯse, "Esáanėhes­óhane, tsé'tóhe Jesus tséohkėhešemásetsėstovóvȯse hávėsé­vo'eétȧhé'­heóno. Naa hópahpa éohkeno'­vése'hanamo," móxhe­hevóhe. ³ Nėhe'še Jesus móstsė­hetȯhevóhe, "Naa táaxa'e, néta­tšėheše­nėstóvatséme, ⁴ Heva na'ėstse tséhnée­hóvése vé'eá'enóse no'ka mȧhtóhtȯhnó'e kȯsáne, naa na'ėstse vé'voneotsėstse, néme'tónėšéve? Mónéme'­nootoo'o tsé'tóhe hósėstse tséstaévȧhénȯhtsevóomȯtse tsé'tóhe tsévoneotsėstse? ⁵ Náhéne'ena néme'nėhešéve ta'e ma'évamé'ovȯtse tsévoneotsėstse. Néme'ne'évȧho'o'xéohtsenȯtse. Naa héne néme'vé'šėhetótaetano. ⁶ Naa nėhe'še néme'mó'otoo'o nevéseneo'o naa néhe hósėstse a'e tsémae'éevo'ėstanéhevese. Néme'tsėhetoo'o, "Návé'šėhetótaetano, náéšeévamé'óvo nakȯsaeme tséméhae­voneotsėstse. Nétamȧhehetótaetanómáne!" ⁷ Máto Jesus móstsėhehéhe, "Naa énėhéso, heva na'ėstse hávėsévo'eétȧhé'heo'o mȧhvé'ease­néhe'ovȯtse Ma'heóneva, éohkevé'šemȧhehetótaetanóhtove he'amo'omééno. Naa mé'tó'e vo'ėstaneo'o vé'hóovetsėhévȯtse, "Násáa'óo'o'ȯsevo'ėstanéhévéhe," ésáavé'šemȧhe­hetótaeta­nóhtovėhane he'amo'omééno," móxhehéhe Jesus.

A lost coin

⁸ Naa máto móstsėhehéhe, "Heva na'ėstse he'e éme'mȧhtóhtȯhe­ma'kaataema naa heva na'ėstse vé'vona'ó'tsėstse, éme'tónėšéve? Naa éme'vó'ho'kȧséne, nėhe'še éme'mȯxéhéne ta'e ma'évamé'o hema'kaataeme. ⁹ Nėhe'še éme'onóomóho hevése'óho naa nėhéóhe a'e tsémaevo'ėstanéhevese, éme'tsėhetóho, "Nétȧhetótaetanoma tsé'évamé'ómo nama'kaetáeme tséméhaevona'ó'tséto." ¹⁰ Nėhe'še Jesus móstsėhehéhe, "Hámó'ȯhtse heva na'ėstse hávėsévo'eétȧhé'­heo'o vé'easenéhe'ovȯtse Ma'heóneva, éohkevé'šemȧhe­hetótae­tanóhtove he'amo'omééno," móxhehéhe Jesus.

A lost son

¹¹ Naa nėhe'še Jesus móxhósetšėhešėhetáohamėhéhe, "Na'ėstse hetane móhnéšėhevóhe hee'haho. ¹² Hó'ótóva tsétšėhe'kéhahétsese móstsėhe­tae­hevóhe, "Ného'e, néhmȧhemetsėstse hová'éhe tséto'senȧha'enómo." Naa móstaasetotáevánȯhéhe tséto'sėhetaa'­nȧha'enomévȯse néhe hee'haho. ¹³ Nėhe'še a'e néhe tsétšėhe'kéhaestse mó'éxanenėhéhe, mó'éto'éhenėhéhe, nėhe'še móstaaseohtsėhéhe. Móstaasėtšėhešė­hóxovéstavȧhéhe háá'ėše oxėse mȧhoéstóva. Móhmȧhe­má'to'eés­tsėhéhe hema'kaatáeme. ¹⁴ Hénėhéóhe mó'ase­ovávoonėstóvėhanéhe. Mó'oseeháeanȧhéhe naa oha vo'ėstanóho móho'nóx­hoxomaa'ėstse. ¹⁵ Mósta­asė­­totse'ó­hevomo­tȧho­hevóhe énano'évé'hó'e. Mó'ȯhkė­­hoxomȯhevóhe éškȯseesé­hotáme. ¹⁶ Ȯhmésėhétsesėstse mó'ȯhkėho'ȧhéotsėhéhe héne tsémésetsėse. ¹⁷ Naa mós­tšėhešė­tanȯhéhe, "Náévė­hé­tónėšévémȧse hétsėhéóhe? Ného'éehe hestotse'ono éoetȧhóme­mésėheo'o naa tséhnéehóvéto hová'éhe násáaméséhe. ¹⁸ Nȧhtaéva­nȧho'ȯhtsévo ného'éehe. Nȧhtatsėheto, "Ného'e, nénéehove naa Ma'heo'o nénéšėhávėsévo'eéhatséme. ¹⁹ Névé'eéva­nėhesétame tséhešė­hee'hahé'toveto. Nétavésėhotse'óhevomotaahtse, nȧhtȧheto," móxhešetanȯhéhe. ²⁰ Móstaosáaneévaasėhóo'ȯhtsėhéhe. Naa háá'ėše tséhnėssó'eameohtsėse, heho tséstavóomaa'ėse, móstaosee­nėševátamáotsé'toehevóhe, móstaévaotsé'toehevóhe. Tsésta­é'kotseváénȯse móstano'vȯsévo'omȯhevóhe heho. ²¹ Naa néhe kȧsováahe móstsėhetȯhevóhe heho, "Ného'e, nénéehove naa Ma'heo'o nénéšėhávėsévo'eéhatséme. Névé'eévanėhesétame tséhešėhee'hahé'toveto." ²² Naa tséstanéstóvȯse hee'haho móstatsėhetȯhevóhe hestotse'ono, "Nétȧhéve­e'sanena, naa tséháoemetsėse mo'eško no'eéstanomóvȯhéne, naa no'ee'ėha'ónȯhéne! ²³ Naa nėhe'še tȧhéna'hóhéne tsétó'tšėsėháeomėstse mó'kėsá'e. Nėstamȧhe­hetótaemésėhémáne! ²⁴ Nae'ha tsétaa'enė­hovánee'ėstse ééšeévȧ­ho'ėhóó'óhtse," móxhehéhe. Mó'osáanemȧheéxanȯhenovóhe hová'éhe. Nėhe'še móh­ma'xe­asė­hetótae­mésėhehevóhe. Móhnémenéstovėhanéhe naa móhno'ho'sóehevóhe. ²⁵ Naa néhe kȧsováahe he'neho tséstȧho'héenotse'óhetsėse tséxhoó'henémenetsėse naa tséhno'hoó'heho'sóetsėse, ²⁶ móstaonóeoesemȯhevóhe na'ėstse heho hestotse'ono. Móstsėhetȯhevóhe, "Eévetónėšévėstove?" ²⁷ "Naa ésemáhe éévȧho'hóó'óhtse. Eho nánėhetaene tsésto'sena'hótse tsétó'tšėšėháeomėstse mó'kėsá'e. Naa éma'xemó'e. Emȧhe­hetótaemésėhéstove," móxhetaehevóhe. ²⁸ Tséstanéstomónėse mó'omáta'eotsėhéhe, móho'nóstaéstséhnėstse. Heho tséstȧ­héne'enotsėse héne móstȧxaenėšėhósėhóehé­momóhtsemae­hevóhe, "Néhvésėhémėseestse!" móxhetaehevóhe heho, naa móho'nó'­áahtovȯtse heho. ²⁹ Móstsėhetȯhevóhe, "Ného'e, náto'sėsáa'éstsėhnéhe. Nétaosee'éšėháa'éševéstȧhemȧtse. Náohkėsáahónétsėstáhe. Néohkeameáahtovȧtse. Heva na'ėstse kȯsáéso nésáa'tšėhe'še­métsėhenȯtse tsésto'semó'otono néseneo'o. ³⁰ Naa tsé'tóhe nee'ha émȧhemá'to'eestse nema'kaatáeme tsé'ȯhkė­ho'ėhótȯse mátȧháa'óho. Naa tsé'évȧho'ėhóó'óhtsėse hópahpa néná'ho mó'kėsá'e tsétó'tšėšėháeomėstse, naa néma'xeno'mó'e," móxhetȯhevóhe heho. ³¹ Naa móstsėhetaehevóhe heho, "Tséhee'hahé'továtse, tséhvé'šėšéšėhoeto netao'o hová'éhe tséá'enómo nééšeáahtsé'eá'éna. ³² Naa mé'tó'e tsé'tóhe ésemáhe tséstaa'enėhovánee'ėse ééšeévȧho'ėhóó'óhtse. Naa héne néme'mȧhevé'šėhetótaetanónone!" móxhetaehevóhe heho," móxhešėhetáohamėhéhe Jesus. (Móstšėhešetanȯhéhe, "Tsé'tóhe vovóhponȧhétaneo'o naa ma'heónevovéstomósanéheono éohkeoseepévatamȧhtseo'o, éme'ȯhkevésėhetótaetanoo'o vo'ėstaneo'o tȧhóseasenéhe'ovóvose Ma'heóneva.")

Chapter 16

A dishonest manager

¹ Naa Jesus móstšėhešėhetáohameéestsėstovȯhevóhe hevovéstomóseono. "Na'ėstse hetane móxháoovȧhehéhe. Naa na'ėstse hestotse'ono mó'ȯhkemȧhene'evávoohtȯhetséhe netao'o hová'éhe hotse'óhestȯtse. No'ka éšeeva nevá'ėsesto móxho'ėhé­hohta'haóehevóhe, móstsėhetaehevóhe, "Néhe tsévéhonotse'oestse ésáapévotse'óhtóhe nema'kaetáeme." ² Nėhe'še néhe tséháoovaestse móstaonóomȯhevóhe tsévéhonotse'óhetsese, móstsėhetȯhevóhe, "Naa nánéstomóne tsésáahešepévotse'óhtȯhemo nama'kaatáeme. Néametónetotse'ohe? Táaxa'e, néhvóo'sešėstse tséamėhetotse'óheto, hea'e némȯxe'oha. Mȧhvé'hetómemaneto tséhešėsáapévotse'óheheto nėstapó'ėho'hėstse." ³ Naa néhe tsévéhonotse'oestse móstšėhešėtanóotsėhéhe, "Šeaa, náéšemé'eotse! Mȧhvé'pó'ėho'héto, násáahéne'enóhe tséxháanaotse'óhenove, naa oha náme'éšėhoháe­héhotsénomo'he. ⁴ Nȧhtatšėhešéve kómááhe vo'ėstaneo'o nȧhtsėsó'véstȧhémáá'e hó'nėšepó'ėho'henéto. ⁵ Nȧhtatóxenėhetoo'o tsé'tóhe tséamȧhahtomevóvose tséhotse'ótá'ėstse, "Sóvanome tséhetaa'eamȧhasenése!" Móstaosáanenonó'kėho'ėhótȯhevóhe néhe tséamȧhasenétsese. Tsétavovóeho'ėhótose móhnėstovȯhevóhe, "Tónetáá'e néamȧhahtomévo tséhotse'ótá'ėstse?" ⁶ "Naa no'ka mȧhtóhtȯhnó'e amėške tséhvé'hó'ta," móxhetaehevóhe. "Naa nétȧhévȯxe'oohtse nóhónó'e amȧhahtsėstse tséhetaa'e­amȧhaseneto!" ⁷ Nėhe'še na'ėstse móstȧhósėho'ėhótȯhevóhe, "Tónetáá'e néamȧheséne?" móxhetȯhevóhe. "Naa no'ka vonoéstónėstóva pénȯheo'o nánėhetaa'eamȧhasene," móxhetaehevóhe. "Naa nétȧhévȯxe'oohtse na'nohto mȧhtóhtȯhnó'e amȧhahtsėstse," móxhetȯhevóhe. ⁸ Naa tséstȧhéne'enotsėse tséhotse'ótaese móstsėhetaehevóhe, "Mónétaome­vovóhnėhešé­hahtsėhéhe tséhešéveto." Nėhe'še Jesus móstsėhetȯhevóhe hevovéstomóseono, "Vo'ėstaneo'o tsésáane'étaméhevose Ma'heóneva éohkenėheše­taome­vovóhnėhešéhahtseo'o novȯse éohkenėheše­vovóhnėhešéhahtseo'o tsééšene'étamese. ⁹ Naa nétatsėhetatséme, pévotse'óhtome nema'kaataemevo, éohkėsáa'a'enė­hema'kaataemés­tovėhane. Vé'ševéstȧhémȯsáne nonohpa nėstseamȧhénóvo hová'éhe tsépéva'e he'amo'omééno. ¹⁰ Ma'kaata éohkemá'seotse naa oha mȧhve'nėhesétamanése tsésto'sene'evávoohtomáse héne ma'kaata, pévene'evá­voohtomáhéne nonohpa nonó'hónó'e nėstsevé'šene'étamé'­tónénóvo hová'éhe tsépéva'e. ¹¹ Naa mȧssáavé'pévotse'óhtomáhése héne ma'kaata, Ma'heo'o mónéme'héne'étamé'tóévo hová'ėhéstónėhéva. ¹² Mȧssáavé'ne'étamé'­tónėhése, hová'éhe mónéme'héamȧhénóvo he'amo'omééno. ¹³ Esáaséešė­hotse'óhe­vomotȧhéheo'o neše tsévéhonevese. Naa énėhéso, hé'tóhe máto néme'tónėšėhé­hema'heónaménóvo ma'kaata naa máto Ma'heo'o séetó'e'še. Oha Ma'heo'o éto'seno'kėhema'heónaméstove," móxhehéhe Jesus.

Some sayings of Jesus

¹⁴ Naa néhe Vovóhponȧhétaneo'o móxhoháeméhohtȯhenovóhe héne hema'kaataemevo, naa tséstanéstovovȯse Jesusevaho tséhestotsėse héne ma'kaata móstaasetotó'hosemȯhevovóhe. ¹⁵ Nėhe'še Jesus móstsėhetȯhevóhe, "Nékánomepévatamȧhtséme naa oha Ma'heo'o éhéne'ena tséoné'seómėhestávóse. Tséhóovėhohamátsėstomáse ésáahová'ėhevoestóhe. ¹⁶ John Tsée'óestaáhóvȧtse tséssáa'éšease­ma'heóneéestséése, Ma'heo'o hesto'emanestȯtse mó'ȯhkeno'ke­néhe'óhehanetséhe. Naa tséhe'šeasema'heóneéestséto háesto vo'ėstaneo'o éasenéhe'ánóvo. ¹⁷ Ma'heo'o hesto'emanestȯtse ékánomemȯxe'ȯhetse tótseha naa oha tȧsó'eamėhnétotse, hó'nėšekánomevoneotse netao'o hová'éhe ho'eva naa vo'eva," móxhehéhe Jesus. ¹⁸ Nėhe'še móxhósetsėhehéhe, "Naa tsévéstoemȧhtsese he'e naa hetane mȧhvé'eonésovȧhévȯtse naa nėhe'še mȧhvé'eévȧhósevéstoemóvȯtse tsénétȧhétsese móó'ȯhto'eétȧhehevóhe," móxhehéhe Jesus.

Lazarus and the rich man

¹⁹ Jesus móxhósetšėhešėhetáohamėhéhe, "Na'ėstse hetane móxhoháoovȧhehéhe, tsétó'tšėšėhoháoemétsee'ėstse hone'óonȯtse mó'ȯhkėhone'ȯhenótse, naa mó'ȯhkeno'péve'hanȧhéhe. ²⁰ Naa mé'tó'e na'ėstse hetane móxhoháo'omenėhehéhe, Lazarus móxheševéhehéhe. Hénėhéóhe tsé'ȯhkėhéseéstsėhnéstovetse hemȧheóne néhe tséháoovaestse mó'ȯhkėho'eotsėstsėhaehevóhe Lazarus vo'ėstanóho. ²¹ Néhe Lazarus móhma'xėhemanetȧhéhe naa oeškėseho mó'ȯhkené'omaehevóhe. Mó'ȯhketšėhešetanónaehéhe, "Táaxa'e, náme'só'hovemésévo tsé'tóhe tséhe'óhto tséoseeháoovaestse." ²² Nėhe'še móstanaehéhe Lazarus, móstaaseotsėhaehevóhe ma'heónėhotse'ono, móstaénanaehevohe tséhvéhonatamano'etse a'e nėhéóhe tséxhoetsėse Abrahamevaho. Naa nėhe'še hápó'e néhe tséhoháoovaestse móstanaehéhe, mó'áhto'hohehéhe. ²³ Naa oha mé'tó'e móstatsėhe'ȯhtsėhehéhe ȧhtóno'omééno. Naa nėhéóhe mó'asėto'eehéhe. Tséstȧhóxeve­tsėhetóó'ȯse tsé'oseeháa'ého'oéstatse, móstȧhoxovevóomȯhevóhe Abrahamevaho tséhvéhonatamano'etse. Hotȧhtse nėhéóhe mó'amónoehéhe Lazarus a'e. ²⁴ Móstȧhóxove­tsėhetȯhevóhe Abrahamevaho, "Hóovéhe, néhnėševátamėstse! Nėhešeha Lazarus tsetȧhéeškȯséotse mȧhpeva naa nȧhtsenėxhé­he'kóovana navétanove. Hétsėhéóhe éoseehoháo'ho'ta." ²⁵ Naa móstsėhetaehevóhe Abrahamevaho, "Naa hóovéhe, ésáanėhesóhane. Nésó'héne'enahe tséssó'eametanéneto néhoháoovahe naa mé'tó'e nėhe'xóvéva tsé'tóhe Lazarus éhótoanávetano? Naa hétsetseha mé'tó'e épévėstao'omenehe. Naa héstsetseha hápó'e néévȧhótoanávetano. ²⁶ Naa máto éma'xeó' xeanóeve, móme'tónėšėhéhoxovehne tsésto'semanȯháta'e tsé'tóhe Lazarus." ^27-28 Nėhe'še móxhóse­tsėhetaehevóhe néhe tséháoovȧhétsese, "Naa táaxa'e, énóhoneo'o tséhevásemétono. Néme'nėheto Lazarus tsetȧhéoó'haévamóho kómááhe hétsėhéóhe tsénėssáavésė­ho'ėhóhtȯhénóvo hótoanáve­vo'ėstanéhevestȯtse." ²⁹ Nėhe'še Abraham móstsėhetȯhevóhe, "Hová'ȧhane, éme'ȯhkėhoéstánóvo ma'heónȯxe'ėstoo'o, tsémȯxe'ȯhomévosėstse Moses naa hósėstse ma'heónė­hóo'xeváheo'o. Epévȯxe'ohe. Eme'ȯhke­áahtomóné'tánóvo." ³⁰ Móxhósetsėhehéhe néhe tséháoovaestse, "Esáanėhesóháne. Oha tseáahtovovo vo'ėstanóho tsééšenaétsese ȯxho'ėhé­me'ėstomóévȯtse ta'e tsenėhešease­néhe'ovovo Ma'heóneva." ³¹ Naa móstsėhetaehevóhe Abrahamevaho, "Hová'ȧháne, ésáanėhesóháne. Tséssáavé'e­oné'seómȧhahtá'toméhévȯse ma'heónȯxe'ėstoo'o, móme'héaahtovovo vo'ėstanóho tsééšenaétsese mȧhvé'ho'ėhénėhetaevȯtse," móxhehéhe Jesus.

Chapter 17

Faith and service

¹ Naa Jesus móstsėhetȯhevóhe hevovéstomóseono, "Eháestȯxeo'o tséohkeamėhávėsévevonȯhóha'ósanese. ² Naa vo'ėstane mȧhvé'­hávėséve­vonȯhóha'ovȯtse heva na'ėstse tsééše­néhe'oo'étsese tsetaomenėhešéhahtse tsetšėhešeméa'tohe asėto'eéstóva. ³ Naa nėstsevé'vésenėheševonȯhóha'ósanéme. Naa héva máto na'ėstse tsééšenéhé'óó'ėstse mȧxhávėsévo'eéhaése váhtomepéve­éestsėstovóhéne naa oha óo'háévámȯhéne. Naa mȧhvé'eáahtóvata'e tséhetȯse évaa'xaótȧhtséhéne. ⁴ Naa máto néhe vo'ėstane hó'nėšekánomėhávėsévo'eéhata'e vonėstoha, oha mȧhvé'ho'ėhé­nėhetáta'e tséhešėhávėsévo'eéhata'e, évȧhóse­a'xaótoo'o," móxhehéhe Jesus. ⁵ Jesus hevovéstomóseono móstšėhešėtanóotsėhevóhe, "Šeaa, éoseehótoanávó'áne." Nėhe'še móstsėhetaehevóhe hevovéstomóseono, "Néhvéstȧheme kómááhe nȧhtsenėhešene'étaméme tséheto'ȧheto." ⁶ Naa móstsėhetȯhevóhe, "Naa hó'nėšekánomeoseetšėške'o nene'étaméstóvévo tsévéesto­máse tsenėheso." ⁷ Naa móxhóse­tsėhehéhe Jesus, "Naa vo'ėstane tséhotse'ótȯtse momóonotse'ono, móme'hé­masetsėstovóho mȧxho'ėhé­enotse'óhetsėstse. ⁸ Oha mámáhta tsėhósėtsėhetóho, 'Né'onótovėhéhomȯhtove, náoseeháéána! Naa ma'taéše­ná'so'enȯhéto, hápó'e nėstsemónemésėhéme.' ⁹ Naa né'áahtove, nétao'sėhósėtsėhetatséme, momóono éohkeaésto­motse'óheo'o. ¹⁰ Naa mȧxhotse'óhése pévotse'óhéhéne, nėstsevé'­hotsévatanóme tséhešévése," móxhehéhe Jesus.

Ten men with leprosy

     ¹¹ Tséstȧsó'eame­tsėhe'ohtsėse Jerusalem, Jesus taesétóve mósta­ameohtsėhéhe tséxho'tatse Samaria naa Galilee. ¹² Tséstaéšė­to'sė­ho'eohtsėse na'ėstse mȧhoéstóva, mȧhtohto hetanóho móhne'amė­hétoo'e'óehevóhe, naa oha vó'héé'ėse móhnėh­néeotsėhevóhe, móhma'xe­mȧhe­hemanetȧhe­vóhe (héne tsévé'šenėhestávȯse mó'ȯhkėhoháenȧhahétsėstóhehanetséhe). ¹³ Naa móstavá'ne­tȧhpe'e'hahétsėstóehevóhe, "Jesus, Tséne'tȧheto, néhnėševá­tamemeno!" móxhetaehevóhe. ¹⁴ Tséstavóómȯse tséxhemane­tȧhetsėse, móstsėhetȯhevóhe, "Tȧhévoo'ėstó­mané'tovahtse ma'heónemȧheóne tséxhoévȯse ma'heónevé'hó'e." Tséstaame­nėhe'ȯhtsévȯse móstȧhéne'enáotsé'tȯhenovóhe tsééšeévȧheše­pévȧhévȯse. ¹⁵ Naa oha na'ėstse hetane móstaévȧ­ho'ėhé­­ve'hoeo­tsé'tovȯhevóhe Jesusevaho, móstaame­tȧhpe'vovéhohevóhe Ma'heóneva. ¹⁶ Naa tséstȧho'eohé'tóvȯse Jesusevaho, hópose móstamȧxa'éše'tovȯhevóhe hénėhéóhe tséhnéetsėse. "Néá'eše," móxhetȯhevóhe. Mó'ó'xevé'ho'évėhéhe, móhnėxhéstȧhehéhe Samaria. ¹⁷ Jesus móstsėhehéhe, "Ta'se hótȧhtse émȧhtóhtȯxeo'o. ¹⁸ Hénová'étsénėse tsé'tóhe ó'xevé'ho'e tséhéseno'ke­vového'ótȯse Ma'heóneva?" móxhehéhe Jesus. (Eohke­péotovo Jews tsé'tóhe ó'xevé'hó'e.) ¹⁹ Nėhe'še Jesus móstsėhetȯhevóhe néhe hetanóho, "Néhoveóó'ėstse! Taanáasėstse. Tséhvé'e­oné'seómȧhahtoveto, néévavé'šeénomóhtahe."

God's kingdom

     ²⁰ No'ka hósėstse Vovóhponȧhétaneo'o móstsėhetȯhevovóhe Jesusevaho, "Tóne'še énėsto'sėho'ėhévehonoo'e Ma'heo'o?" Naa móstsėhetaehevovóhe, "Ma'heo'o ééšeáahtse'véhonoo'e hétsėhéno, ésáakánomevóoméhanéhetse. ²¹ Névé'hetósenėhešenȯhtsevóomovo! Eéšeáahtse'véhonoo'e." ²² Naa nėhe'še Jesus móstsėhetȯhevóhe hevovéstomóseono, "A'e náto'seévaaseohtse. Naa nėstseohke­nȯhtsevátsėstánóvo tsésto'seévȧhósėhe'šėho'ėhnéto, naa oha ésó'háa'xove tsésto'seévȧhósėho'ėhnéto. ²³ Hósėstse vo'ėstaneo'o tseohketsėhevóóne, "Eéšeévȧho'ehne." Nėstsevé'eáahtovóvoo'o, tsevá'nenėhevóóne. ²⁵ Otahe, éto'setsėhéso, hósėstse vo'ėstaneo'o a'e nȧhtseovóeasėsto'eéháá'e naa nȧhtseno'na'háá'e. ²⁴ Naa oha nȧhtseévaametanéne. Naa nėhe'še nȧhtseévȧhe'ameasėtoése. Naa nėhe'še taehó'ótóva nȧhtseévȧhósėho'ehne, naa nėhe'xóvéva nȧhtsemȧhevóomane. ²⁶ Naa mȧhnėssáa'éšeévȧhósėho'ėhnéhéto vo'ėstaneo'o oóxésta tsema'xėhešeamėhávėsévevo'ėstanéheveo'o hámó'ȯhtse háko'e tótseha tséheševo'ėstanéhevėstove Noah tséssó'vo'ėstanéhevėse. ²⁷ Oóxésta móxhešeame­vo'ėstané­hevėhevóhe hóvotse móho'nóxhešetanóvȯtse ta'e Noahevaho naa hevo'ėstanemo tséstaéstsėhnetsėse ma'xėsémónéva, móstamóne­méseeotsėhevóhe. Naa nėhe'še móstama'xeasė­hoo'kȯhóhanéhe, móhmȧhóovátȯhanéhe netao'o, naa néhe vo'ėstaneo'o hóvotse tsésáahešetanóhese móhmȧhe­mémėstanėhevóhe. Névé'vése­nėhešetanóme. ²⁸ Naa tótseha máto Lot móhvésėstanovėhéhe hénėhéóhe Sodom. Naa vo'ėstaneo'o hénėhéóhe oóxésta móxhešeamėhávėsévevo'ėstanéhevėhevóhe. ²⁹ Naa nėhe'še taehó'ótóva ho'esta móhnėxhésȯhanéhe he'amo'omééno, naa nėhéóhe móstamȧhevoneostȧho'hehevóhe. Móstaome­nėhešé­hahtsėhevóhe. Néhe Lot naa hevo'ėstanemo hóvéhno móstó'nėše­vá'nė­­hómėstȧhevóhe. ³⁰ Naa hápó'e tsenėheso mahne'évȧhósė­ho'ėhnéto. Vo'ėstaneo'o oóxésta tsėhešeame­vo'ėstanéheveo'o. Naa nėhe'še taehó'ótóva nȧhtseévȧhósėho'ehne. ³¹ Eto'seosee­háata­máno'e nėhe'xóvéva. Ma'éetónėšévése nėhe'xóvéva éneváeno­máhéne, oha nėševevéno'ótanóhéne. Hová'éhe nėstavé'e­évavenó'oo­hé'­tánóvo némȧheónévo. Naa máto nėstavé'eévȧhóotóeotséme! ³² Mé'etanóotsé'­tovóhéne Lot naa hevo'ėstanemo. Tsévéstoemose móstavé'eévȧhóotóe­vé'hoeotsé'tȯhéhe Sodom tséhméhae­vo'ėstané­hévévȯse móstanóhpa­vóhpoma'ȯhtsé­veotsėhéhe. ³³ Otahe nétatsėhetatséme, hová'éhe nėstsevé'nėheše­évȧhóotóe­hohamátsėstánóvo nėstsenóhpavé'šė­hováneehéme, naa mé'tó'e mȧhvé'hohamátamése nėstsea'ene­vo'ėstanéhévéme. ³⁴ Otahe éto'setsėheso, mahne'évȧhósėho'ėhnéto hósėstse vo'ėstaneo'o tsevonaneo'o naa mé'tó'e hósėstse tsevo'ėsta­néveo'o, hámó'ȯtse héva neše vo'ėsta­neo'o mȧhvé'néše­naóotsévȯtse, oha na'ėstse tsevo'ėsta­neve. ^35-36 Naa máto néše he'e­o'o tsepénȯhe­menao'o, oha na'ėstse néhe tse­vo'ės­ta­neve. Naa hétsetseha éxanéne kómááhe nėstsėsáa­néehóvėhéme néhe tseto'se­vonanėstse!" móxhehéhe Jesus. ³⁷ Nėhe'še Jesus hevo­vés­tomóseono móstsėhetae­hevóhe, "Tósa'e néto'seévȧ­hósėho'ehne mahne'évȧhósė­ho'ėhneto?" Naa móstsėhe­tȯhevóhe, "Naa tsemȧhe­héne'enohe mahne'évȧ­ho'ėhnéto, nȧhtsemȧhe­vóomane."

Chapter 18

Persistence in prayer

¹ Nėhe'še Jesus móstsėhetȯhevóhe hevovéstomóseono, "Nėstsevé'­­néhnetametanóme, ohkenėšeamėháóénȧhéne!" ² Nátao'se­tšėhešė­hetáohame, "Na'ėstse ho'emanéhe hóvotse móho'nó'ȯhkė­hesétámȯtse Ma'heóneva naa máto vo'ėstanóho. ³ Naa máto na'ėstse hotȯxaa'é'e móstaohkėhetósėhétsėhetȯhevóhe ae'ta'ého'emanéheho, "Naa ného'ėhémomóhtsemȧtse, ma'tȧhóhta'­hanéto néhvéstȧhé­meo'o!" ⁴ Néhe ae'ta'ého'emanéheho móho'nóh­nȧháxeáahtoo'ėstse, nėhe'še hó'ótóva móstaetšėheše­tanóotsėhéhe, "Hóvotsė násáa­kánomė­hesétámoo'o Ma'heo'o naa máto vo'ėstaneo'o, ⁵ naa tsé'tóhe he'e tséhetósėhešeame­mé'emo'eé­há'ėstse, náéšėto'se­mȧhove­tanoha, naa nȧhtanėheševéstȧhémo tséhešetanȯse." ⁶ Nėhe'še Jesus móstsėhetȯhevóhe hevovéstomóseono, "Néhe ae'ta'ého'emanéhe, toetanó'tomova tséheese. ⁷ Hápó'e ta'se énėhesotse ⁸ Ma'heo'o éohkenėheše­véstȧhemo tséohkeamė­háoena'toese. Naa hea'ėhama mahne'évȧho'ėhnéto hósėstse vo'ėstaneo'o tsėsó'eamenėhešė­háoenao'o naa máto tsėsó'nėhešeame­ne'étamé'tóó'e?" móxhehéhe Jesus.

A Pharisee and a tax collector

⁹ Jesus móstsėhetóhta'haovȯhevóhe hósėstse vo'ėstanóho tséohketaomepévatamȧhtsétsese, ¹⁰ "Néše hetaneo'o móstaésėhé­haoenȧhevóhe ma'heónemȧheóne, na'ėstse vovóhponȧhétane naa néhe na'ėstse ma'kaataevé'ho'e. ¹¹ Néhe vovóhponȧhétane móstaa'e'še­néehéhe. Móstšėhešėháoenȧhéhe, "Ma'heo'o, hahoo, néhetȧtse, tséssáavésėhávėsévo'eétȧhé'heónévėhéto tséheše­vo'ėstanéhevėse tsé'tóhe ma'kaataevé'ho'e. Naa máto hahoo tsé'ohkėsáano'e­óe'kėhénótȯhéno vo'ėstaneo'o, naa náohkė­sáano'nomáhtsėhóheo'o, naa máto náohkėsáa­noosetanó'tovóhe tsévéstoemo. ¹² Náohkeno'e­ávóónéše nexa no'ka ma'heóneéšeeva, naa náohkeno'mea'e ma'kaata ma'heónemȧheóne," móxhešėháoenȧhéhe néhe vovóhponȧhétane. ¹³ Naa mé'tó'e néhe ma'kaataevé'ho'e hénėhéóhe vó'héé'ėse móxháoenȧhéhe máto, móhnėševátamóená'tovȯhevóhe Ma'heóneva. Móxhe'konemá'kėstá'eóehéhe tsénėšenáamėháóénȧse. "Ma'heo'o, néhnėševátamėstse, náoseehávėsévo'eétȧhé'heóneve." ¹⁴ Nėhe'še Jesus móstsėhehéhe, "Néhe ma'kaataevé'hó'e nea'háanevóhe Ma'heo'o tséono'átamose. Mȧhvé'hóoveoseepévatamȧhtsése néme'hé­ono'átamaevo Ma'heo'o."

Jesus blesses little children

¹⁵ Naa hósėstse vo'ėstaneo'o móxho'eotsėhohevovóhe henéso­nėhevóho tsésto'sėháoenavomotáóse Jesus. Naa Jesus hevovéstomó­seono móstsėhetȯhevovóhe néhe vo'ėstanóho, "Névé'héme'e­mo'eé­hovo Jesus." ¹⁶ Onétáhtse Jesus mósta­váhtome­onóo­mȯhevóhe néhe ka'ėškóneho, nėhe'še móstsėhetȯhevóhe hevo­vésto­mó­seono, "Névé'e­ase­nee­náh­no­voo'o tsé'tóhe ka'ėškóne­ho. Netao'o vo'ėstane­o'o éme'­só'hove­nėhestao'o tsé'tóhe ka'ėškó­neho tséhes­távȯse. Eohkė­héne'enánóvo héhevóho naa heškevóho tséheše­ovóhnėhešé­haevȯse. ¹⁷ Oha hápó'e mȧhvé'nėhešetanóse nėstsenėheše­másetsėstóévo Ma'heo'o," móxhehéhe Jesus.

A rich man's question

¹⁸ Naa na'ėstse hetane tsévéhonevėstse hénėhéóhe ma'heóne­mȧheóne, móstsėhetȯhevóhe Jesusevaho, "Ovéstomósanéhe, tséono'ȧheto nȧhtsetónėšea'enevo'ėstanéheve?" ¹⁹ Naa móstsėhetae­hevóhe, "Néhéna'enánone éno'kepévahe Ma'heo'o. Néhéne'enahe tséhešenėstato? Tséono'aese néhešehe? Nénėhešema'heóno'oxe. Mónénėhešėhéne'ena? ²⁰ Naa néhéne'anátanó'ta tséto'sėhešea'ene­vo'ėstanéheveto. Naa nétamé'ėstomevȧtse. Etsėhetȯxe'ohe ma'heónȯxe'ėstoo'o: "Eto'sėsáanooseoe'kėhé'tovȧhtséheo'o hetane naa he'e tsévéstoemȧhtsese. Máto névé'ne'to'éna'hanéme. Névé'no'e­aéstomėho'é'e'tovovo vo'ėstane. Naa no'eono'átama nėškevo naa éhévo." ²¹ Naa móstsėhetaehevóhe néhe hetanóho, "Naa hákó'e náne'éšeamenėhešenéhe'amovo héne Ma'heo'o hesto'emanestȯtse." ²² Naa Jesus móstsėhetȯhevóhe, "Naa nómonėhe'še, naa oha na'ėstse hová'éhe éhe'eotse: tamȧhe­héohtóvȧtse tséhetaa'eá'enomo, naa nėhe'še héne ma'kaata métóóno tséhoháo'omenėhese. Naa ma'éšenėhešéveto, néxhénehe'oveo'o. Naa nėstsevé'šeamahe a'enevo'ėstanéhevestȯtse he'amo'omééno." ²³ Tséstanéstóvȯse tséhetsėse Jesusevaho móstavé'šėhávėséve­tanóotsėhéhe tséhvé'eoseehoháoovaese. ²⁴ Jesus tséstȧhéne'enovȯse tséheše­tanóotsetsėse, móstsėhehéhe, "Eoseehótoanátotse tsé'tóhe tséhoháoovȧhese tsésto'sevése­néhe'ovovȯse Ma'heóneva. ²⁵ Ehehpėhe'anátotse tsé'tóhe pa'e'pa'onátahoéstȯtse tsésto'sė­sóhpéhnėse tséstšėške'po'o'tatse vé'ho'ėškóevo'héstóva, ésáanėhe'xóvėhe'anátȯhanéhetse tsé'tóhe tséhoháaovȧhese tsésto'sevésenéhe'ovovȯse Ma'heóneva." ²⁶ Néhe vo'ėstaneo'o nėhéóhe tséhoese tséstanéstomónévȯse móstsėhehevóhe, "Naa tséhvé'nėhešėhótoanáto, heá'ėháma vo'ėstane éme'sáatónėšenėhešė­hohtaméstóhe a'ene­vo'ėstané­hevestȯtse." ²⁷ Jesus móstsėhetȯhevóhe, "Naa vo'ėstane tséhóovėhótoanávátsésto, Ma'heóneva éohkevéstȧhé­maevóho, éohkėsóhpeotsėhaevóho hó'nėšeosee­hótoanátotse." ²⁸ Nėhe'še Peterhevaho móstsėhetaehevóhe, "Naa náéšenėhešévéme, námȧhenoohtánóne netao'o hová'éhe tsé'asenéhe'óvatsése." ²⁹ Jesus móstsėhehéhe, "Naa héne náhéne'ena. Naa nétatsėhetatséme, tséhohamátámȯtse Ma'heóneva hétsetseha, ³⁰ tsėhehpeamȧhénóvo hová'éhe hétsėhéóhe ho'eva naa máto tseno'ea'enevo'ėstanéheveo'o."

Jesus again tells about his death

³¹ Naa nėhe'še Jesus mó'a'e'šetsėhetȯhevóhe hevovéstomóseono, "Tóséé'e nésó'eametsėhe'ȯhtsémáne Jerusalem. Hénėhéóhe náto'senėheto'omenehe netao'o tséhetȯxe'ėšemá'évȯse ma'heónė­hóo'xeváheo'o. ³² Naa hénėhéóhe nȧhtsėho'ėhéeseváenane, nȧhtsetsėhe'otsėháá'e tsé'ȯhkėho'emanévȯse nótseo'o (móhnėhestóhehevóhe néhe Gentiles). Nȧhtsetotó'hosemáá'e, naa nȧhtseno'mométsėstóvo'eéháá'e, nȧhtseohkeoese'haenótáá'e. ³³ Naa ma'éšemá'sene'enésėha'évȯtse nėhe'še nȧhtsemónena'háá'e, naa oha na'héé'ėše nȧhtseévaametanéne," móxhehéhe Jesus. ³⁴ Hevovéstomóseono móho'nóstónėšehéne'notsėstse tsétotóxésto.

Jesus heals a blind beggar

³⁵ Jesus tséstaéšėto'sėho'eohtsėse Jericho, na'ėstse hetane mósta'omónoehéhe méónéva. Mó'ȯhkėhotsénomó'hehéhe naa móhno'eó'o'enėhéhe. ³⁶ Naa tséstanéstóvȯse tsémȧsóameohtsétsese, móstanėstȧhéhe, "Neváaseo'o tsémȧsóameohtsese?" ³⁷ "Jesus tséhéstaestse Nazareth éameohtse," móxhestóhehéhe. ³⁸ Nėhe'še móstatȧhpe'e'hahehéhe, "Jesus, tséhéstȧheto Davideveno, néhnėševátamėstse!" móxhetȯhevóhe. ³⁹ Néhe tséamevé'ȯhtsémaese Jesus móstsėhetaehevóhe, "He'ketoo'ėstse!" Onétáhtse móstama'xėhósetȧhpe'e'hahehéhe, "Tséhéstȧheto Davideveno, néhnėševátamėstse!" ⁴⁰ Jesus móstanéeotsėhéhe, móstsėhehéhe, "Néstsėhe'otseha tsé'tóhe hetane." ⁴¹ Tséstȧho'eotsėhovȯse Jesusevaho móstsėhetaehevóhe, "Naa nėstatónėševéstȧhemȧtse?" Néhe tséó'ó'énėstse móstsėhetȯhevóhe Jesusevaho, "Tséne'tȧheto, náme'vóósáne." ⁴² Móstsėhetaehevóhe Jesusevaho, "Tséhvé'ne'é­tamé'toveto hétsetseha nėstseévavóósáne." ⁴³ Hotȧhtse a'e hénėhéóhe móstaasevóosanėhéhe. Nėhe'še móstaase­vé'ȯhtsémȯhevóhe Jesusevaho. "Hahóo," móstȧhešeame­vového'ótȯhevóhe Ma'heóneva. Naa néhe hénėhéóhe vo'ėstaneo'o tsémaevóomaese móstavéseasevového'ótȯhevovóhe Ma'heóneva.

Chapter 19

Zacchaeus

¹ Jesus tséstaamė­sóhpeohtsėse Jericho, ² na'ėstse hetane hénėhéóhe tsévo'ėstanéhe­vėstse, Zacchaeus móxheševéhehéhe. Móhma'­kaatae­vé'ho'é­vėhéhe, naa móhno'­hoháoo­vȧhehéhe. ³ Móhno'vóomá­tanó'tovȯhevóhe Jesus­evaho tséhnėsto'seamė­sóhpeohtsetsėse. Tséhvé'heóme­tšėhe'kės­taestse móho'nóhpéve­vóómȯtse ⁴ mósta­tsėheto'ȧhé­otsėhéhe hoóhtseto tséhnéetsėse. Móstae'evoneohehéhe hoóhtsetseva tsésto'sepévevóómȯse Jesusevaho hénėhéóhe tséhnėsto'seamė­sóhpeohtsetsėstse. ⁵ Tséstavóomaa'ėse Jesusevaho tséstáhonoo'ėse hénėhéóhe, móstȧhe'ametsėhetaehevóhe, "Zacchaeus, né'évaanȯhe­voneoestse! Nétao'sėhóosevé'ȯhtsemȧtse." ⁶ Zacchaeus móhnėstó'­nėšeévaanȯhevoneohehéhe naa móstaosee­másetsėstovȯhevóhe Jesusevaho. ⁷ Néhe vo'ėstaneo'o móho'nóspévá­tsėstómévȯtse, móstsėhehevóhe, "Ee, tsé'tóhe Zacchaeus éoseehávėséve­vo'ėstanéheve, naa Jesus étao'sėhóosėhé­vėse'hanamo!" ⁸ Tsé'éše­éne'hanávȯse, Zacchaeus mó'oháeta'ȯhéhe, móstsėhetȯhevóhe Jesusevaho, "Tséne'tȧheto, nȧhtamétónóvo tséháo'omenėhese o'xe tséhetaa'eá'enómo naa máto tsééve­oe'kėhénótóno nȧhtaévȧhehpe­onénėxomevoo'o." ⁹ Naa Jesusevaho mó'évatsėhetaehevóhe, "Hétsetseha tséhnéehóveto naa nevo'ėstanemo néono'átamáévo Ma'heo'o hápó'e tséheše­ono'átámȯse Abrahamevaho tséhnėxhéstȧheto. ¹⁰ Hena'háanehe tséhésėho'méa'tonéto tsésto'senȯhtsevóomóno tsésáa'­oné'seómȧhahtáhese nonohpa nȧhtsevo'ėstanévėhoo'o," móxhehéhe Jesus.

A story about ten servants

¹¹ Jesus tséstaéšeto'sėho'eohtsėse Jerusalem háesto vo'ėstanóho móssó'eamevé'ȯhtsémaehevóhe. Mó'ametšėhešetanȯhevóhe, "Heá'ėháma ééšeto'sėho'nėhe'xóvetse Ma'heo'o tsésto'se­véhonoo'ėse." Jesusevaho tséhvé'héne'enotsėse tséheše­momé'hemetanóvȯse, ¹² móstšėhešėhetáohamėhéhe, "Na'ėstse hetane móstao'sėtsėhe'ȯhtsėhéhe oxėse tsésto'se­móne­véhonemaneese. Naa nėhe'še tsemóneévȧ­ho'ėhévehonoo'e. ¹³ Tséssáa'éšeaseohtséése tsé'tóhe hetane mó'onóomȯhevóhe mȧhtohto hestotse'ono. Móstsėhetȯhevóhe, "Náto'senenóvė­hovánee'e. Heta'háanéhe hósėstse ma'kaata. Pévotse'óhtomáhéne ta'e mahne'évȧ­ho'eohtséto." ¹⁴ Naa nėhéóhe tsévo'ėstanéhevese móho'nó'ȯhkėho'ȧhévȯtse tsé'tóhe hetanóho. Naa tséstaéše­aseohtsetsėse móstatšėhešeméaoohehenovóhe vo'ėstanóho hénėhéóhe tséstatsėhe'ȯhtsetsėse, móstao'sė­hétsėhehéhe, "Tsé'tóhe násáaho'ȧhéhénóne tsésto'sevéhonoo'ėse." ¹⁵ Naa móstaváhtome­véhonamanėhehéhe. Naa tséhne'évȧ­ho'eohtsėse móstȧhóse­onóomȯhevóhe néhe hestotse'ono, móstsėhetȯhevóhe, "Naa nétónėšé'tánóvo héne ma'kaata tsémétatsése?" ¹⁶ Naa na'ėstse móstsėhetaehevóhe, "Tsévéhoneveto, héne tséhetaa'métseto mȧhtóhtoha náhehpemanestse." ¹⁷ "Naa épéva'e tséhešéveto, mȧhtohto mȧhoéstotȯtse nėstsėho'emáohtanȯtse," móxhetȯhevóhe. ¹⁸ Naa néhe na'ėstse móstsėhetaehevóhe, "Héne tsémétseto náhehpemanestse nóhona." ¹⁹ "Naa nénéehove, nėstsėho'e­máohtanȯtse noho mȧhoéstotȯtse," móxhetȯhevóhe. ²⁰ Naa mé'tó'e na'ėstse móstsėhetaehevóhe, "Heta'háanéhe nema'kaatáeme, néévȧho'ėhé­metȧtse. Nápévevé'hána, nánėšėhó'tse. ²¹ Née'hahtovȧtse tséxhomá'xėhéne'enóvátse. Nétávėsáa'­oné'seómȧhahtóvatséhe. Naa néohkeno'e­aéstomėhestanomevónóvo vo'ėstaneo'o hová'éhe." ²² Nėhe'še móstsėhetaehevóhe néhe tsévéhonevetsese, "Naa hová'éhe nésáavéseamȧhéhe, nétaomenėhešéhahtse. Naa tséhvé'héne'enoveto tséhestáto, ²³ néme'nėšėhó'keváhtomeénána hé'tóhe ma'kaata ma'kaatae­mȧheóne nonohpa émėxhevásemé'to. Naa tséssáavé'­pévotse'óh­tȯhemo mé'tó'e éto'semetse tsé'tóhe tséhehpemanestsėstse mȧhtóhtoha." ²⁴ Nėhe'še móstsėhetȯhevóhe hósėstse hestotse'ono, "Né'évȧhestanomova héne ma'kaata naa mé'tó'e meta tsé'tóhe tséhehpemanestsėstse mȧhtóhtoha!" ²⁵ Nėhe'še hestotse'ono móstsėhetaehevóhe, "Eéšeáahtsé'­ma'xėhema'kaataeme." ²⁶ Naa móstsėhetȯhevóhe, "Naa vo'ėstaneo'o tséohkepévotse'óhese tseohkėhóna'oveamȧhénóvo hová'éhe, naa mé'tó'e vo'ėstaneo'o tséohkėsáapévotse'óhehese tsemȧhe­vona'ó'tsénóvo netao'o hová'éhe. ²⁷ Naa néhe vo'ėstaneo'o tsésáaho'ȧhéhese tsésto'sevéhonoéto, néstsėhe'otseha komááhe nėstavé'hoomatséme ma'tavonanóse," móxhehéhe néhe tsévéhonevėstse," móxhešė­hetáohamėhéhe Jesus. (Móhvé'še­nėhešėhetáohamėhéhe hó'ótóva mahne'évȧho'ehnėstse Ma'heo'o tsemȧhevonanóho tsésáa'áahtomónėhétsese.)

Jesus enters Jerusalem

     ²⁸ Jesus tsé'éšeéneéestsėstovȯse néhe vo'ėstanóho tséhoétsese, móstaévȧhóseaseohtsėhéhe. ²⁹ Tséstaéšeto'sėho'eohtsėse Jerusalem, hénėhéóhe Tséxhoóhtsetsévo'omenotse, a'e neše mȧhoéstotȯtse Bethphage naa Bethany móstȧho'táhanevótse. Hénėhéóhe móstsėhe­tȯhevóhe neše hevovéstomóseono, ³⁰ "Tȧsé'eohtse hétsėhéóhe mȧhoés­tóva. Nėstse­vóo­movo a'kéevo'ha­meso, tsetoo­'ė­hé­óó'e, naa onéha'enó­héne, naa né'ase­toónea­nóhéne. Mó­ho'­nóhke­éše­tšėhe'še­táhoéstovėstse. ³¹ Naa vé'nės­toése vo'ėstane, 'Hénova'e tsé­héseoné­ha'e­nóse?' tsėhe­tóhéne, 'Tséne'­taestse éto'se­táhoénoto.'" ³² Tséstȧ­­ho'eohtsévȯse hénėhéóhe mȧhoéstóva móstaosáanevóomȯhevovóhe néhe a'kéevo'hamėsono tsétoo'ėhéoetsese. Móstó'taenėhesó­hanetséhe tséhetaévȯse Jesusevaho. ³³ Naa tsé'onéha'enovȯse tséhestotséhese néhe móhnėstóehevovóhe, "Šeaa! Hénova'e tséhéseonéha'enóse?" ³⁴ Naa móstsėhetȯhevovóhe, "Tséne'taestse Jesus éto'setáhoénoto." ³⁵ Naa nėhe'še móstatsėhetoóne­anȯhevovóhe tséxhoetsėse Jesusevaho. Móstáxėšemȯhevovóhe heéstse'henóvevóho hénėhéóhe néhe a'kéevo'hamėsono he'pa'one tsésto'sėho'óma'oetsėse Jesusevaho. Nėhe'še móhvéstȧhé­mȯhevovóhe Jesusevaho tséstae'evonėhnetsėse. ³⁶ Naa tséstaamėsóhpetáhoo'ėse vo'ėstaneo'o móstȧséanȯhevovóhe heéstse'henóvevóho tsésto'seametáxetáhoetsėse, móhnėheše­vóo'ėstómanėhenovóhe tséhešemásetsėstovóvȯse. ³⁷ Naa tséstaameanȯhetáhoo'ėse hénėhéóhe Tséxhoóhtsetsévo'omenotse vo'ėstanóho tséma'xevé'ȯhtsémaese móxhetótae­vového'ó­tȯhevovóhe Ma'heóneva. Máto "Hahoo," móxhešetanȯhevóhe tséstó'tšėševóohtomévȯse Jesusevaho tsé'ȯhkėhešema'heóne­éxo'eétȧhetsėse. ³⁸ Mó'amepe'pe'éstȧhevóhe, mó'amevového'ó­tȯhevovóhe Jesusevaho, "Nétamȧhevového'ótone tsé'tóhe tséma'xe­véhonevėstse tsého'eanȯheméase Ma'heo'o! Eto'seéva­mámȯhe­vanóho vo'ėstanóho naa Ma'heóneva. Máto nétano'mȧhe­vového'ó­tone Ma'heo'o!" ³⁹ Naa néhe hósėstse Vovóhponȧhétaneo'o hénėhéóhe tséamevé'hahtsese móstsėhetȯhevovóhe Jesusevaho, "Vovéstomó­sanéhe, tsé'tóhe tsépe'pe'éstase nėhešenano tsėhe'kotoeo'o!" ⁴⁰ Naa móstsėhetae­hevovóhe, "Tóséé'e éto'se­nėheso. Hó'nėšėkánomė­he'kotóévȯtse tsé'tóhe vo'ėstaneo'o, mé'tó'e tsé'tóhe ho'honáeo'o éme'onȧháxe­asevového'ótovo Ma'heóneva." ⁴¹ Naa nėhe'še hénėhéóhe a'e kahkėse Jerusalem tséstaéšėho'táhoo'ėse Jesus tséstavóóhto mó'óeometanóotsėhéhe. ⁴² Móstsėhehéhe, "Nénėševátamatséme tséhetaa'vo'ėstanéhévése hétsėhéóhe Jerusalem. Néohtonése­mé'ėstomévatsénóvo tséto'sėheše­ována'xae­vo'ėstanéhevėstove naa oha tséssáavé'e­áahtovéhése nééšeáahtse'hehpeotséme. ⁴³ Hó'ótóva tsépéotaesee'e oxėse tséhéstȧhese nėstsėho'ea'eotsé'toevoo'o, nėstsenéma'o'­nėhpa'óevoo'o. ⁴⁴ Netao'o hová'éhe tsevonanánóvo naa nėstseno'­na'haevoo'o. Eto'sėhésenėheso tséssáavé'e­oné'seó­mȧhahtáhése tséxho'ėhévo'ėstanévėhaése Ma'heo'o," móxhehéhe Jesus.

Jesus in the Temple

⁴⁵ Jesus tséstaéšėho'eohtsėse Jerusalem, móstȧhéestsėhnėhéhe hénėhéóhe ma'xema'heónemȧheóne. Vo'ėstaneo'o móhma'xė­hohtóvȧhevóhe hénėhéóhe hotómá'e naa héne móho'nóspévátsésto (tséhvé'hohtóvávȯse hotómá'e). Móstȧhóevo'e'ovȯhevóhe tséhohtóvatsese. ⁴⁶ Móstsėhetȯhevóhe, "Etsėhetȯxe'ohe ma'heónȯ­xe'ėstóo'o, 'Hotómá'e namȧheóne oha éto'seohkeno'kė­háoenȧh­tove,' Ma'heo'o éhevoo'o. Naa tsėhéóhe néhésėhóe­hohtóváme ta'se tsé'ahtoešénáse tséohkėheše­oe'kėhénó'ése," móxhehéhe Jesus. ⁴⁷ Oešeeva Jesus mó'ȯhkevovéstomósanėhéhe hénėhéóhe ma'xema'heónemȧheóne. Naa hósėstse néhe ma'heóne­vé'hó'e naa ma'heónevovéstomósanéheono naa máto hósėstse tséne'tȧhese móho'nóxho'ȧhé'too'ėstse, móhna'hátanó'toehevóhe. ⁴⁸ Naa oha móho'nóstonėšena'haa'ėstse, háesto vo'ėstanóho tsé'ȯhkevé'­ho'ėhé­­aahtoo'ėse, mó'ȯhkee'hahtovȯhevovóhe néhe vo'ėstanóho.

Chapter 20

A question about Jesus' authority

¹ No'ka Jesus tséhma'heóneéestsėse hénėhéóhe ma'xema'heóne­mȧheóne, hósėstse ma'heónevé'hó'e naa ma'heóne­vovéstomósa­néheono naa máto tsémaehéne'enóseonévetsese ² móhnėxho'ėhé­nėstóehevóhe, "Néváéso tsénėhetȯhóotáta'e tsé'ȯhkema'heóne­éxo'eétȧheto?" ³ Naa móstsėhetȯhevóhe, "Nétatšėheše­vovóe­nėstóvatséme, ⁴ neváesóho John tsénėhetȯhóotaese tsésto'seohke­e'óestaáhóvȧse, móhe Ma'heóneva naa móhe vá'nevo'ėstanóho?" ⁵ Néhe hetaneo'o móstatotóxėstȯhenovóhe tséhešenėstóévȯse Jesusevaho, móstsėhehevóhe, "Naa ma'tavé'­tsėhetótse Ma'heóneva tséhešenėhetȯhóotaa'ėse, nėstseonȧháxe­tsėhetaene, "Hénova'e tsésáahéseoné'seómȧhahtáhése tséheše­vovéstomósánėse John Tséohkee'óestaáhóvȧtse?" ⁶ Naa máto héva mé'tó'e ma'tavé'­tsėhetótse vá'nevo'ėstanóho énėhetȯhóotáá'e, tsé'tóhe háesto vo'ėstaneo'o tsene'omáta'eotseo'o, nėstsevé'še­na'haenone héne, tséxhomá'xe­nėhešėhéne'enomevȯse tséheše­nėhetȯhóotaa'ėse Ma'heóneva John. ("Mȧhvé'hávėséve­totóxemėstse Ma'heo'o héne nėstsevé'šėhovánee'e," étó'taome­nėhetȯxe'ohe ma'heónȯ­xe'ėstoo'o.") ⁷ "Naa násáaxae­héne'enova­móhene tsénėhe­tȯhóotaese," móxhetȯhevovóhe Jesusevaho. ⁸ "Naa hápó'e nėstsėsáamé'ėstomévatséhéme tsénėxhéso nama'heóne­éxo'eétȧhestȯtse, tséssáavé'héne'enomáhése tósa'e John tséxhéstánȯtse tsésto'seohkee'óestaáhóvȧse," Jesus móxhetȯhevóhe.

The story about the wicked tenants

⁹ Naa máto Jesus móstšėhešėhetáohamėhéhe, "Na'ėstse hetane mó'ovóeénano'ėhéhe naa nėhe'še móstanovȯsenėhetȯhevóhe hósėstse néhe vo'ėstanóho tsésto'sevovóhnėhešéstsetsėse hesto'eo'o. Móstanovȯseasėhóxovéstavȧhéhe, móstavone'éšė­hováneehehéhe. ¹⁰ Tséstȧho'nėhe'xóvetse tsésto'sėhe'še­o'eno'éstovetse móstaévȧhóoseméahénotóhe na'ėstse hestotse'ono, "Tsėhetóóno," móxhetȯhevóhe. "Tséhotse'ótá'ėstse énėhvéésta tséto'sėhetaa'ho'ėhó­taa'ėse hé'tóhe énano'estȯtse." Naa móho'nóxxae'éveáahtoo'ėstse. Onétáhtse móhma'xevé'ne'enésėhae­hevóhe, naa pónóhta móstaévȧhóoseneenáheehevóhe. ¹¹ Naa móssó'eametšėhešė­hetáohamėhéhe Jesus, "Naa néhe tséá'éno héne ho'e móstȧhóse­méahénotóhe na'ėstse hestotse'ono. Naa néhe máto móhma'xe­ne'enésėhehéhe. Naa néhe máto pónóhta móhne'évȧ­hóose­neenáheehéhe. ¹² Naa nėhe'še néhe hetane móstaáahtse'­hósetšėhešeméahénotóhe na'ėstse hestotse'ono, móstana'ha'ó­nėhevóhe tsé'tóhe. Nehe máto móhma'xe­ne'enésėhehéhe, móstano'easevo'e'ovȯhevovóhe. ¹³ Naa móssó'eametšėhešė­hetáohamėhéhe Jesus, "Naa néhe tséá'éno héne ho'e móstšėheše­tanóotsėhéhe, "Naa táaxa'e, náme'tatónėšévémȧse? Nȧhtatšėheše­méanȯtse nae'ha tséhoháeméhoto, tseonȧháxe­ono'átamáá'e, tseáahtóó'e. ¹⁴ Naa néhe énano'évé'hó'e tséstavóomóvȯse tsé'tóhe hee'haho tséhne'ameohtsetsėse, móstsėhetȧhtsėhevóhe, "Ene'ameohtóho hee'haho, tséto'semȧhe­nȧha'eno hé'tóhe ho'e. Nėstanėšena'hone hétsetseha kómááhe nėstsemȧheá'enánone hé'tóhe ho'e." ¹⁵ Naa néhe hee'haho móstaasėtósemȯhevovóhe naa nėhéóhe tósa'e móstana'hohe­vovóhe," móxhešėhetáohamėhéhe Jesus. Nėhe'še móstsėhetȯhevóhe hénėhéóhe tsémaeáahtóese, "Naa tsetšėhešéve hé'tóhe ho'e tséá'éno: ¹⁶ Tsene'évȧho'ėhóó'óhtse, naa hápó'e tseévana'hóho tsé'tóhe énano'évé'hó'e tséna'hotsese hee'haho. Nėhe'še tsénétȧhétsese tseévȧhósemonotse'onanénoto tséto'seohke­ne'evávoohtotsėse hesto'eo'o," móxhehéhe Jesus. "Šeaa! Eme'sáa'hó'kena'hóhevo!" móxhehevóhe néhe tséáahtóese Jesus. ¹⁷ Nėhe'še Jesus móstsėhetȯhevóhe, "Néhetóméme, naa oha nétatsėhetatséme, ééšeoné'seómenėheso, étsėhetȯxe'ohe ma'heónȯxe'ėstoo'o, "Tsé'tóhe ho'honáeo'o tséohkėhotse'ótovose ȯhmȧheónanéstovee'ėstse, na'ėstse móhvóho'oehehéhe, naa hétsetseha néhe ho'honáá'e tséhvóho'ooese mónėséhanéhe tsétó'tšėšetaene'taestse. Ehešėhetáohaméstove. ¹⁸ Mȧhvé'­vóho'oetóse néhe ho'honáá'e tsétó'tšėšetaene'taestse, hápó'e nėstsenėheše­vóho'oetáá'e Ma'heo'o. Hea'e nééšėhéne'enovovo tsé'tóhe ho'honáá'e tsétotóxemėstse ma'heónȯxe'ėstóonéhéva?" Jesus móxhetȯhevóhe tséáahtóese. ¹⁹ Naa tséstanéstovovȯse Jesusevaho, néhe ma'heónevé'hó'e naa ma'heónevovéstomósanéheono móstȧhéne'enáo­tsé'­tȯhenovóhe tséheševé'šėhetáohamé'tóévȯse. Móhvé'še­momáta'eotsėhevóhe naa sé'ea'e móxheseváená­tanó'tovȯhevovóhe. Naa oha mé'tó'e nėhéóhe móstaévae'šévae­nȯhevovóhe vo'ėstanóho, "Náme'ne'onȧháxe­mȧhéotsé'toeneo'o tsé'tóhe vo'ėstaneo'o," móxhešetanóotsėhevóhe.

Paying taxes

²⁰ Naa néhe tsépéotaese Jesus móhnėševene'evávoomaehevóhe. Naa móstano'nėhetȯhevovóhe hósėstse hetanóho tsésto'sevá'nė­hé­peveéestsėstovóvȯse Jesusevaho, mósto'sevá'nenėhesémanėhevóhe. Mósto'seonése­nȧha'enomóvȯhenovóhe tósa'e vé'eó'ȯhtó'ánėstse. Naa héne móstao'sevé'šeomáxemaehevóhe néhe tsépéotaese vé'tónėšeó'ȯhto'anéooestse, mósto'sevá'neno'eaéstomė­ho'é'e­taehevóhe ma'tȧho'eotsėhaa'ėstse tséxhoetsėse tséhóna'ove­véhonevetsese. ²¹ Néhe hetaneo'o móstaosáane­pévėho'ėhé­eestsėstovȯhevovóhe Jesusevaho, "Vovéstomósanéhe, náhéne'ená­nóne tséohkėhešepévevovéstomósaneto naa netao'o vo'ėstane néno'pévé'tóvo. ²² Táaxa'e, néhmé'ėstomevemeno, névááhe tséme'métótse ma'kaata, móhe tséma'xevéhonevėstse naa móhe oha Ma'heo'o?" ²³ Naa Jesusevaho móstȧhéne'enóehevovóhe tséheševá'nenėhešeoe'kėhémaese, naa móstsėhetȯhevóhe, ²⁴ "Naa táaxa'e, néhvóo'seše ma'kaata." Nėhe'še tséhvóo'sėhaa'ėse móstsėhetȯhevóhe, "Néváéso tsé'tóhe tsémȯxe'ešėstse ma'kaataéva?" "Naa néhe tséma'xevéhonevėstse," móxhetaehevóhe. ²⁵ "Naa éme'metse tséhetaa'eá'éno ma'kaata tséma'xevéhonevėstse naa héne hósėstse éme'metse Ma'heo'o ma'kaata," móxhetȯhevóhe. ²⁶ Naa néhe hetaneo'o móho'nó'évaóxȯhévȯtse, naa oha móxhoháatsėstȯhenovóhe tséhetaévȯse. Hová'éhe móho'nóh­nȧha'enomevȯtse tsésto'sevé'šeaéstomeomáxemóvȯse Jesusevaho hénėhéóhe tséhnėšenáamevovéstomósanetsėse.

Life in the future world

     ²⁷ Hósėstse hetaneo'o móxho'ėhótȯhevovóhe Jesusevaho, Sadducees mó'ȯhkėhestóhehevóhe. (Mó'ȯhkenėhešetanȯhevóhe vo'ėstane tsééšėhovánee'ėstse tsėsáa'évaametanénéhe.) ²⁸ Móstsėhetȯhevovóhe Jesusevaho, "Vovéstomósanéhe, háko'e tótseha Moses tséhmȯxe'ohe ma'heónėho'emanéstotȯtse, na'ėstse étsėhetȯxe'ohe, héva hetane tsééševésėhevoonėstse vé'naa'ėstse naa oha ésáa'éšenésónėhéhe, hevásemo mé'tó'e tsetóevéstoemó­tsenoto tséméhaevéstoemose. Naa néhe mȧhvé'henésónėhévȯtse, néhe tsééšenaétsese tsé'tóhe henésono tsėhestohe. ²⁹ Móxhósėtsėhehevóhe néhe Sadducees, "Naa táaxa'e, nétatšėhešenėstóvatséme, nátao'sėtšėhešėhetáohaméme, heva vé'nésȯhtȯxévȯtse tséhevésėsóne'tovȧhtsese, naa néhe tséháa'éhaestse vé'tȧhevésevoonėstse, naa oha ésáa'éše­nésonėheheo'o tséhnaa'ėse. ³⁰ Naa néhe he'e móstȧhóse­véstoemȯhevóhe hevásemo tséméhaevéstoemótsese. Máto móho'nóxhenésónėhévȯtse. Naa néhe máto móstanaehéhe. ³¹ Naa nėhe'še néhe he'e móstȧhóse­véstoemȯhevóhe tséna'ha'ónetsese, máto móho'nóxhenésónėhévȯtse, naa néhe máto móhnaehéhe. Naa móstaametóeneevéstoemȯhevóhe néhe tséhevésėsóne'tovȧhtsétsese, naa oha móho'nóhmȧhe­henésónėhévȯtse tséhmȧhenaévȯse. ³² Naa nėhe'še móstamónenaehéhe máto néhe he'e. ³³ Naa vé'e­oné'seóme­nėheso tsé'tóhe tsééšenaese tsésto'seéva­ametanénévȯse ho'óxeéšeeva, tséheševovéstomósaneto, táaxa'e naa, neváesóho tsé'tóhe he'e tséme'só'eame­oné'seóme­véstoemose ma'eéva­ametanénévȯtse?" móxhešenėstsėstovȯhevovóhe Jesusevaho. ³⁴ Naa móstsėhehéhe Jesus, "Naa tsėhéóhe ho'eva éohkevéstoemȧhtséstove. ³⁵ Naa nėhe'xóvéva ho'óxeéšeeva ma'eévaametanénévȯtse tséoné'seómene'étamévose Ma'heóneva tsėhová'ȧháne véstoemȧh­tsestȯtse, ³⁶ naa máto hováneehestȯtse. Mȧxho'­nėhe'xóvetse tsé'tóhe tséévaametanénese tseohkėsáa­hevése­voonéheo'o naa máto tseohkėsáatšėhe'šenaéheo'o, énėhestao'o ma'heónėhotse'ono. Naa néhe tséévaametanénese tsetsėhetaevóho Ma'heóneva, "Tsé'tóhe nanésoneho." ³⁷ Naa néhéne'anánone, hákó'e tótseha Moses móhvóohtȯhéhe tsé'éxo'ȧsetse tséhmano'kó'o'etse. Ma'heóneva móhnėxhoó'heéestsėstóehevóhe hénėhéóhe tsé'éxo'ȧsetse. Móstsėhetaehevóhe, "Nánéehove Abraham, Isaac, naa Jacob tséhema'heónėhamévose, náohkėháóéná'tóó'e." Moses móxhetȯxe'ȯhehéhe. Nėhe'xóvéva néhe na'he hetaneo'o mó'éšė­hováneehehevóhe. ³⁸ Máto nénėhešėhéne'enánone, oha tséametané­nese éohkėháoena'tovovo Ma'heóneva. Naa Ma'heóneva tséhnėhetaa'ėse Moses, nétavé'šėhéne'enánone hó'nėšeéšėkánome­naéstove ésó'eametanénėstove," Jesus móxhetȯhevóhe néhe Sadducees. ³⁹ Naa hénėhéóhe hósėstse ma'heóne­vovéstomó­sanéheono tséáahtóese, móstsėhetaehevóhe, "Vovéstomósanéhe, népéve­mé'ėstomósáne!" ⁴⁰ Naa nėhe'še móstaohke­nóhpae'se­nėstóehéhe hová'éhe vo'ėstanóho.

About David's descendant

⁴¹ Nėhe'še Jesus móstsėhehéhe, "Enėhenove, 'Tsé'tóhe Vo'ėsta­né­vėstómanéhe mónėsto'sėhéstȧhehéhe Tséma'xe­véhonevėstse David hemanȧhéstóva." ⁴² Naa nétatsėhetatséme, hákó'e tótseha David móstsėhetȯxe'ȯhnovóhe Vo'ėstanévės­tómanéheho ma'heónȯxe'ės­tóonéhéva, "Ma'heo'o móhnėhetȯhevóhe Navo'ės­tanévės­tómané­hamevaho, 'Tsėhéóhe véhonoo'ėstse ⁴³ ta'e ma'tamȧhehó'tȧhnóno tséhetaa'péotata'óse.'" ⁴⁴ Nėhe'še Jesus móstsėhehéhe, "Nééše­kánome­nėhešėhénene'anánóvo Vo'ėstanévės­tómanéhe tsénėsto'sė­héstaese David hemanȧhéstóva naa oha nésáa'éšenėhešė­héne'énó­hénóvo tséto'seno'néehóvetsese hevo'ėstanévėstómanéhamo David."

Jesus and the teachers of the Law of Moses

⁴⁵ Tséhnėšenáameéestsėstovȯse vo'ėstanóho, Jesus móstsėhetȯhevóhe hevovéstomóseono, ⁴⁶ "Nȧhahétsėstova hósėstse ma'heónevovéstomósanéheo'o. Eohkėhoháepévenóohétanoo'o tséxháatanevoo'etse. Naa máto hénėhéóhe tséstó'tšėšetaepéva'etse éohkėhoétanoo'o móheeohtséstovetsee'ėstse naa máto ma'tamésėhéstovetse. ⁴⁷ Naa éohkeno'vone'éšėháoenao'o, éohkenėhešemȧhevóomȧhtsétanoo'o. Naa oha éohkema'xe­oe'kėhénotovo hotȯxaa'e'o tsé'ȯhkevá'nėho'ȧhévȯse hestoéstovevótse, ónétáhtse éme'ȯhkevéstȧhémovo néhe he'óho. Naa tsé'ȯhkevé'­nėhešévévȯse tsé'tóhe ma'heóne­vovéstomó­sanéheono tsėhehpe­aseto'eeo'o tséto'sėhešeaseto'éestovetse ho'óxeéšeeva, tsetaomenėhešéhahtseo'o," móxhehéhe Jesus.

Chapter 21

A widow's offering

     ¹ Jesus tséxhoo'ėse ma'xema'heónemȧheóne, móhvé'hoo­mȯhevóhe tséháoovȧhétsese tséamėhešeméávȯse ma'kaatanėstse. ² Na'ėstse hotȯxaa'é'e, oha neše ma'kema'kaatanėstse móhméahe­nótse hápó'e. ³ Nėhe'še Jesus móstsėhehéhe, "Nétamé'ėstomé­vatséme, tsé'tóhe he'e tséhešeénanenėse éono'átsėstotse Ma'heóneva, naa mé'tó'e tsé'tóhe tséháoovȧhese tséheše­énane­nevȯse ésáahová'ėhevėhanéhetse. ⁴ Esó'eáahtse'háoovȧheo'o naa oha tsé'tóhe tsémȧhehetaa'ho'tsėse émȧheénána," móxhehéhe Jesus.

The Temple will be destroyed

     ⁵ Naa néhe hósėstse vo'ėstaneo'o nėhéóhe mó'éemaetotóxėstȯhe­novóhe héne ma'xema'heónemȧheo'o, "Eoseemo'onȧheo'o ho'honáeo'o tsévé'šemanehe, naa máto héne tsémae'ée­méahtovee'ėstse ," móxhehevóhe. ⁶ "Héehe'e naa oha hó'ótóva tsemȧhehová'ȧháne," móxhehéhe Jesus. ⁷ "Vovéstomósanéhe, tóne'še éto'sėho'nėhe'xove? Nȧhtsetónėšėhéne'enánóne tséto'sėho'­nėhe'xove?" móxhetaehevóhe néhe vo'ėstanóho. ⁸ "Naa néto'se­óo'háevamatséme, háesto vo'ėstaneo'o nȧhtsėhóxe'ės­tséháá'e, tsenėhevóóne, 'Nánéehove nevo'ėstanévėstómanéhamevo, ééšė­ho'nėhe'xove,' nėstsėhetaevoo'o, naa oha nėstsevé'e­áahtovóvoo'o. ⁹ Tsevovóeaseméotȧhtséstove naa éto'sema'xe­pe'pe'o, naa he'konetanóhéne, naa oha tsėsáa'éšėho'nėhe'xóvėhane. ¹⁰ Nonó'­hónó'e tsenėševeméotȧhtséstove. ¹¹ Tsema'xemomó'otse ho'e, naa máto tsėhoháomóhtȧhéstove, naa tseno'eovávoonėstove, tsėhoháa­tamáno'e vo'eva. ¹² Naa mȧssáa'éšėhe'šeasė­háatama­no'éhane nėstsemométsėstóvo'eéhanéme tséhvé'ne'étamé'tovése. Mȧxhese­váe­nanése nėstseaéstometoo'ėheéme. Nėstsėhóhta'hané'sė­haevoo'o ho'emanéheo'o. ¹³ Nėhe'xóvéva nėstsėhóseméme. ¹⁴ Naa nėstsevé'e­óetsetanó'tánóvo tséto'sėhetósee'e. ¹⁵ Naa nėstsevése­óematséme, naa nėstsėsáa'éva­aéstome­óoxȯhetanéhéme. ^16a-b Nėstse­no'e­aéstome­momáxemaevoo'o a'e tséhevésenéhe'tovósee'e. ^17-16c Tséh­vé'ne'é­tamé'­tovése nėstsevé'šepéotanéme netao'o naa hósėstse tséhnéehóvése nėstsene'to'éna'haevoo'o. ^18-19 O'tȯsé­tanóhéne naa nėstsėsóhpeotsėhatséme nonohpa nėstsetsėhe'o­tséhatséme he'amomo'omééno. ²⁰ Mȧhvóomóse nótȧxévé'hó'e mȧhto'se­ó'omėhomevȯtse Jerusalem nėstsenėhešė­héne'enánóvo móéšeto'se­vonanȯhenovóhe. ²¹ Mȧhvé'vo'ėstané­hévése hénėhéóhe tsėhe'ho­váhéne hoéhoseva, nėstsevé'sé'eo­hováme! ²² Eéšeáahtse'­nėhe­tȯxe'ohe Ma'heónemȯxe'ėstóonéhéva tséto'sėheše­taome­nėhešé­hahtsévȯse tsé'tóhe vo'ėstaneo'o. ²³ Tsėhoháe­nėševá­tametanoo'o he'eo'o tséhóse'ese naa máto tsénéstovȯhese tsevé'hestoma'óevóho henésonėhevóho. Netao'o tsema'xemométsėstóvetanóhtove. ²⁴ Tsene'to'éna'heo'o hósėstse vo'ėstaneo'o naa máto hósėstse tsemomóonéheveo'o oxėse tseéve­tšėhešeméahtoveo'o. Tséta­nėšeame'xóvetse oxėse tséhéstȧhese tseamemé'emo'eés­tsénóvo Jerusalem ta'e Ma'heo'o mȧhnėheestse, "Hena'háanéhe, nėhetáa'e!" ^25-26 Éše'he naa taa'eéše'he naa hotóhkeo'o tsema'xe­éenétȧhé­voéséne, naa tsema'xėsééha mahpe tsėhoháatamáno'e. Vo'ėstaneo'o tsema'xeéená'tsetanoo'o, "Hénová'e tséhésetsėheso?" tsėheše­tanoo'o. ^27-31 Ma'asė­hoháata­máno'e he'konetanóhéne, a'e nėstseévȧ­ho'­nó'otsėhatséme. Nȧhtsene'éva­mé'enóohe vo'eva, nȧhtseno'­vó'ho'ėho'hévatamaahe. Nėstsene'évȧ­ho'hé­vo'ėstanévėhatséme. ³² Né'éšepéveáahtove: hósėstse tséhnéehóvése nėstsėsó'e­ametanénéme mȧxho'ėhoháata­máno'e hétsėhéno Jerusalem. ³³ Netao'o hová'éhe tsemȧhe­hová'ȧhane naa oha naéestsestȯtse tsėsáatšėhe'šė­hová'ȧhanéhehane. ^34-35 Toe­ta­nó'­tomáhéne tséto'sėhešeévȧho'ėhnéto. Névé'­hohamá­tsėstá­nóvo hová'éhe, héva manestȯtse, naa mȧsėháneetanohtȯtse, naa máto héva óetsetanohtȯtse. Nȧhtsėsé'hováestómáne mahne'évȧho'e­anȯhehnéto. ³⁶ Óo'haatanóhéne naa o'tȯséháóéna nonohpa nėstsepévė­sóhpėhné'tánóvo hová'éhe, naa nėstseno'­nėheše­másetsėstóvatséme. Hena'háanéhe," móxhehéhe Jesus. ³⁷ Nėhe'xóvéva Jesus mó'ȯhke­ohtaenėhéhe a'e Tséxhoóhtsetsé­vo'o'omenotse naa oešeeva mó'ȯhkevovéstomósanėhéhe hénėhéóhe ma'xema'heóne­mȧheóne. ³⁸ Naa ȯhméovóona'ótsee'ėstse vo'ėsta­nóho móstaohke­mȧsó­ho'ėhéaahtóehevóhe.

Chapter 22

A plan to kill Jesus

     ¹ Mó'éšėto'sėho'­nėhe'xóvėhanéhe tsé'ȯhkemé'etanó'tohe tsé'­o'omė­hótáévȯse tséssáavése­na'haéhévȯse ma'heónė­hotse'ono naa hákó'e nėhe'xóvéva móhne'ase­nėhesóhanéhe tséhmé'etanó'tohe tséhmano'mésėstove kȧhkoekóhkonȯheo'o, Passover mó'ȯhkė­hes­tóhehanéhe. ² Naa Jesus móho'nó'ȯhkė­ho'ȧhé'too'ėstse véhonema'heóne­vé'hó'e naa ma'heóne­vovéstomósanéheho. Mosto'setónėše­émoosena'haehevóhe. Naa oha mó'e'hah­tovȯhe­vovóhe vo'ėstanóho. ³ Na'ėstse Jesus hevovéstomóseono, Judas Iscariot tséohkė­hestoestse, móhvonȯhóha'óehevóhe Heávȯhóho ⁴ tsésto'sėheše­momáxémȯse Jesusevaho. Móstȧhé­totóxės­tomevovȯhéhe néhe véhone­ma'heóne­vé'hó'e naa véhone­nótȧxé­vé'hó'e hénėhéóhe ma'xe­ma'heóne­mȧheóne. ⁵ Móspéva­tsėstȯhetséhe naa mósto'se­no'e­onénėxo­móehevóhe. ⁶ Judas móstaosáane­ase­nȯhtsevóohtȯhéhe tséto'sėhešė­heseváene­tsėse Jesusevaho tósa'e tsésto'sėsáa­háatane­voo'éhanéhetse.

Jesus eats with his disciples

⁷ Naa tséstȧho'nėhe'xóvetse tsé'ȯhkeévȧhósemé'tanó'tohe Passover, kȯsáne mó'ȯhkena'hehevóhe. ⁸ Jesus móstatšėheše­méahénotóhe Peter naa Johnevaho, "Tanéstȧhéexanome tsésto'se­mésėhétse," móxhetȯhevóhe. ⁹ "Tósa'e?" móxhetaehevóhe. ¹⁰ "Naa hénėhéóhe Jerusalem. Nėstsevóomovo na'ėstse hetane, tseamóo­manohe, taasėhóosėhó'e'ovóhéne. ¹¹ Ma'tȧho'ė­hóó'óhtsėstse hénėhéóhe, tanėstovóhéne tséhotse'ótaese, 'Tsévovéstomóétse énėxhéne'ená­tanó'ta, tósa'e tsésto'se­mésėhétse?' ¹² Nėstsevóo'sė­haenovo he'ame­mȧheóne tsetȧhpe'ene'­ho'tatse. Naa néstaéxanomá­héne hénėhéóhe tsésto'se­mésėhétse," Jesus móxhe­tȯhevóhe. ¹³ Tséstȧ­ho'eoh­tse­vȯse Peter naa John, móstó'tae­mȧhe­nėhesó­hanetséhe tséhetaevȯse. Móstaase­éxanȯhe­novóhe tsésto'se­mésėhévȯse.

The Last Supper

¹⁴ Tsé'éšė­ho'nėhe'xóve­tse Jesus móstsėhetȯ­hevóhe hevo­vés­tomó­seno, ¹⁵ "Náéeame­mé'etanó'ta tsés­to'sė­ho'óxe­­vése'­hanámatsése tsés­sáa­he'še­asemométsėstóvo'eéhanéhéto. ¹⁶ Mónéme'évatšėhe'šė­hósėhé­mano'e'hanámáne ta'e Ma'heo'o máhne'évȧho'ėhé­vehonoo'ėstse. Naa nėhe'xóvéva nėstsemóne­pévėhéne'enánóvo tséxhešetová­mano'e'hanátse," móxhehéhe Jesus. ¹⁷ Tséhnėšená­no'eóó'ėse nomenévetohko, "Hahoo, Ma'heo'o," móxhešėháoenȧhéhe. Nėhe'še móstsėhetȯhevóhe hevovéstomóseono, "Tatóxanome. ¹⁸ Mónáme'­évȧ­­hósėhémane hé'tóhe ta'e máhne'évȧ­ho'ėhé­vehonoo'ėstse Ma'heo'o." ¹⁹ Naa nėhe'še móxhósė­hestanȯhéhe kóhkonȯheo'o. "Hahoo," móxhósėhešė­háoenȧhéhe. Mó'oo'xanȯhéhe sétóve, nėhe'še móstsėhehéhe, "Tȧhósėtóxanome hé'tóhe. Ta'se návé'šenéehove. Naa ma'ȯhkėxo'omése nėstseohke­mé'etanó'tánóvo tséheše­naévomotȧhatsése," móxhetȯhevóhe Jesus. ²⁰ Mó'évȧhósė­hestanȯhéhe héne nomenévetohko, móstsėhehéhe, "Hé'tóhe tséto'semanése éhetáohaméstove ta'se nȧhtsemá'eme tséto'sėhé'óóhtse mȧhna'hanéto. Tsésto'sevé'naévomotȧhatsése Ma'heo'o névéstomóénóvo hová'éhe tsémóna'etse, tsésto'sea'ene­ametanénése. ²¹ Otahe, nétatsėhetatséme, hétsetseha návése'hanámo nevá'esėstse tséto'semomáxemá'ėstse. ²² Nȧhtsenėhešėhovánee'e tsétó'heto'emanėse Ma'heo'o. Naa néhe tséto'semomáxemá'ėstse tseasėsto'éé'e, tsetaomenėhešéhahtse," móxhehéhe Jesus. ²³ "Šeaa, náme'évėhénėheto'eétȧhéme," móxhehevóhe hevovéstomóseono.

An argument about greatness

²⁴ Nėhe'še móstaaseoó'evȯxevaenȧhtsėhevóhe, nonámé'tó'e móstsėhetȧhtsėhevóhe, "Hee, náme'véhoneve." ²⁵ Naa Jesus móstsėhetȯhevóhe, "Névé'nėhešetanóme! Oxėse tséhéstȧhese éohkevéhonevetanoo'o. ²⁶ Névé'vésenėhešepopá'etanóme, ónétáhtse véstȧhémahtse tséheševéstȧhématsése. ²⁷ Hena'háanéhe tséohkėhešeoné'seómevéhonevėstove. ²⁸ Hó'nėšėhótovanávetanóto, nésáanéhnetaméhéme. ^29-30 Mahne'évȧho'ėhnéto nėstamó'otatséme naa nėstseno'mé'néehatséme véhonoéstóva hápó'e tséhetȯhóotá'ėse Ma'heo'o Tséhéhéto.

Testing is coming

³¹ Peter, Heávohe néto'seonésemȧhepe'pe'anaene. ³² Naa nėstsemȧheéxa'e'óévo. Naa ma'évȧhéne'enomo, évaono'eotsėhóóno navovéstomóseono. Nénėhešėháoenavomotaahtse," móxhetaehevóhe Jesusevaho. ³³ "Hee, néme'hénoo'otsé'tovȧtse hó'nėšėhésė­tóneto'omenėhéto tséhvé'šenéehóveto," móxhehéhe Peter. ³⁴ "Peter, névé'nėheve, na'ha nėstsenėheve tsésáahešėhéne'enovéheto mȧssáa'éšenéstoohéotsééstse hetanékokȯhéáxa," móxhetaehevóhe Jesusevaho.

That's enough!

³⁵ Nėhe'še móstsėhetȯhevóhe hevovéstomóseono, "Tséstaase­tóxema'heoneéestsése, mó-nésáa'o'hémetanóhéme?" "Naa hová'ȧháne," moxhetaehevohe. ³⁶ "Naa néhetóméme, naa hétsetseha néto'seasėhótovanávetanómáne. Exanene naa no'e­óo'hae­tanó'tovahtse! ³⁷ Eéšėto'sėho'nėhe'xove tsésto'se­aéstomė­hese­váenanéto. Ma'heónȯxe'ėstóonéhéva móná'éše­áahtse'­nėhetóse­manėhéhe tsésto'senėheso," móxhehéhe Jesus. ³⁸ Onétáhtse móxhoháatamaa­hetanóotsėhevóhe hevovéstomóseono. "Naa hé'tóhe náho'tsénonėstse ma'xemótšėškehȯtse," móxhehevóhe. "Nėstsevé'tónėšévéme!" móxhetaehevovóhe Jesus.

Jesus prays

³⁹ Jesus tséstȧhósetsėhe'ohtsėse Tséhoóhtsetsévo'omeno (Mount of Olives) móhvé'ȯhtsémaehevóhe hevovéstomóseono. ⁴⁰ Tséstȧ­ho'eohtsévȯse móstsėhetȯhevóhe, "Véstȧhémȧhtsétanó'tova Ma'heo'o komááhe nėstsėsáa'éxa'e'óehévo Heávohe." ⁴¹ Nėhe'še vó'héé'ėse móstano'kėhéhaoenȧhéhe. ⁴² "Ného'e Ma'heo'o, hé'tóhe tséto'sėheto'omenėhéto momóxeévaasetanomo, naa oha hea'e tóséé'e nénėhešetano, éme'nėšenėhéso," móxhešėháoenȧhéhe. ^43-44 Naa tséhnėšenámométsėstóvóéná'tóvȯse móhnėšepévė­hohpé­ohtsé'tȯhéhe ma'e. Naa na'ėstse ma'heónėhotse'ono móstȧho'­héheestáha'oehevóhe. ⁴⁵ Tséstaévȧho'ėhótȯse hevovéstomóseono, móhnaóotsėhevóhe, móhvé'šekaneotsėhenovóhe tséhvé'e­óetsetanónavėstáhávȯse. ⁴⁶ Móstsėhetȯhevóhe, "Eme'sáa­naóotsés­tovėhane, ónétáhtse éme'véstȧhémȧhtsétanó'tohe Ma'heo'o komááhe nėstsėsáa'éxa'e'óehévo Heávohe!"

Jesus is arrested

⁴⁷ Tséhnėšenáameéestsėstovȯse, háesto hetaneo'o móhnėx­ho'eohehevóhe, mó'ovóeohtsėhéhe Judas, na'ėstse Jesus hevovéstomóseono. Naa móhvá'nenėhesémanėhéhe tsé'e'kotse­váenaa'ėse. ⁴⁸ "Mónéto'setšėhešemomáxeme?" móxhetȯhevóhe Jesus. ⁴⁹ Mó'omáta'eotsėhevóhe hevovéstomóseono. ⁵⁰ Naa na'ėstse móstapo'e'ėstávo'ėsȯhevóhe néhe véhonema'heónevé'hó'e hestotse'ono. ⁵¹ "'Névé'nėhešévéme!' néhetatséme," móxhetȯhevóhe Jesus. Móstaévapéva'ó'tomóvȯhéhe hestovóo'ȯtse néhe hetanóho. ⁵² Nėhe'še móstsėhetȯhevóhe néhe tsého'ėhéeseváenaese, "Hénová'e tséhésėheseváenése? Hópahpa névovóhpone­no'átamȧhtsénovȯtse ma'xemótšėškehȯtse naa hetamȯheonȯtse? ⁵³ Oešeeva nátaohketsėhe'ohtse ma'xema'heónemȧheóne. Naa nėhe'xóvéva hénová'e tsésáahésėheseváenéhése? Naa móhea'e tsé'ȯhkeóe'kėhévo'eétȧhése hó'taa'évetse tsé'tóhe Heávohe tsé'ȯhkevéhonevėse," móxhetȯhevóhe Jesus.

Peter denies Jesus

⁵⁴ Móstanovȯsetsėhe'otsėhaehevóhe véhonema'heónevé'hó'e hemȧheónéva. Naa Peter vó'héé'ėse móstaamėhó'e'ȯsanėhéhe. ⁵⁵ Naa hénėhéóhe a'e mȧheóne tsé'éxo'ȧsetse móhnéma'ó­neoehevóhe. Naa Peter móhvése­amónoehéhe. ⁵⁶ Móxxaenėše­mé'tsėhetaehevóhe na'ėstse kȧse'éeheho, "Tsé'tóhe hetane éohkeamevé'ȯhtsemo Jesusevaho." ⁵⁷ "Hee, tsé'tóhe Jesus násáaxae­nėšepévėhéne'enovóhe," móxhe­héhe Peter. ⁵⁸ Nėše­nenóve'xóvéva nevá'ėsesto móxhósetsėhe­tae­hevóhe, "Nėhéóhe névé'háhtse." "Hee! Hová'ȧháne!" móxhósė­hehéhe. ⁵⁹ Nėšenenóve'­xóvéva nevá'ėsesto móxhósetsėhetaevóhe, "Mónėsé­hanevóhe na'ėstse Jesus hevovéstomóseono, tséhvé'nétȧhéve­nėstsévȯse hénėhéohe Galilee." ⁶⁰ "Násáaxaenėšepévėhéne'enóhe tsétotóxėstomo," móxhehéhe Peter. Tséhnėšenáameéestseotsėse hetanékokȯhéaxóho móxhoó'he­néstoo­héotsėhevóhe. ⁶¹ Xaetae­nėhe'xóvéva Peter móhvé'hoeotsé'­toehevóhe Jesusevaho, naa Peter móstaévanėheše­mé'etanóo­tsé'tȯhéhe tséhetaa'ėse. ⁶² Móhne'éva­aseohehéhe, héne mó'omómo'eé­ševaenaehéhe tséhešenetsé'ėse.

Jesus is mistreated

⁶³ Néhe tséne'evávoomaese Jesus móstotó'hosemaehevóhe naa móhno'métsėstómaehevóhe. ⁶⁴ Tséhnėhpa'éetovȯse móstsėhe­tȯhevovóhe, "Vé'eoné'seóme­ma'heóneveto, néhéne'enovohe tséoomáta'e?" ⁶⁵ Naa móhnėšeamė­hávėséveóoxȯhetaehevóhe.

Jesus questioned by the Council

     ⁶⁶ Tséhvóona'otse Jesus móstatsėhe'otsėhehéhe mé'konémȧheóne. ⁶⁷ "Móné­née­hove Vo'ėstané­vės­tóma­néhe?" móxhe­tae­he­­­vóhe. "Naa vé'­mé'ėsto­mé­vatsése móné­me'­hé­oné'seó­mȧha­h­tové­me. ⁶⁸ Naa vé'­nėheše­nės­tsėstóvatsése "Mónáma'heó­neve?" néme'héno'ėstovéme. ⁶⁹ Ééšė­to'sėho'nėhe'xove tsésto'sėhé­hoé'tovo Ma'heo'o hevéhonoéstóva," móxhehéhe Jesus. ⁷⁰ "Móné­néehove Tséhee'hahé'too'ėse Ma'heó­neva?" móxhetaehevóhe. "Naa néhetóméme," móxhetȯhevóhe. ⁷¹ "Šeaa, éno'ma'heóno'ótahtse!" móxhehevóhe.

Chapter 23

Pilate questions Jesus

¹ Nėhe'še néhe mé'kono móstatsėhe'otsėhohevovóhe Jesusevaho tséxhoetsėse tséhóna'ovevéhonevetsese Pilatevaho. ² Mó'ase­aéstome­­momáxemaehevóhe hénėhéóhe, "Tsé'tóhe hetane éhávėsé­ve­­vonȯhóha'ósáne, énėhevoo'o tsésto'sėsáavovóhpone­onénėxomóhéése tsémȧho'emanėstse. Naa máto éno'nėhevoo'o tséhešenéehovėse tséhevéhonamétse tsého'eanȯheméase Ma'heo'o," móxhehevóhe. ³ "Mónéhevéhonamé'­tóó'e tsé'tóhe Jews?" móxhetaehevóhe Pilatevaho. "Naa hea'e néhetome," móxhetȯhevóhe Jesus. ⁴ "Naa nátšėhešetano ésáaxaehetómeméhe tsé'tóhe hetane," móxhehéhe Pilate. ⁵ Naa móho'nóhnehtameo­tsevȯtse néhe vo'ėstaneo'o, "Tsé'tóhe Jesus tséheševovéstomó­sánėse ónétáhtse épe'pe'otse. Evovóeasepe'pe'ana Galileeheveno naa netao'o tsėhéóhe Judeaheveno," móxhehevóhe.

Jesus before Herod

     ⁶ "Mó-tsé'tóhe éhéstahe Galilee?" móxhehéhe Pilate. ⁷ "Héehe'e," móxhetaehevóhe. "Naa tséhvé'héstaese hénėhéóhe hétsetseha ého'eohtse tséhóna'ovevéhonevėstse Galilee, Herod tséheševéese. Hénėhéóhe tatsėhe'otseha. Tsetaometónėšé'tovóho," móxhehéhe Pilate. ⁸ Herod tséhvé'ea'enevóomátanó'tóvȯse Jesusevaho móx­hoháe­­pévetanóotsėhéhe. Móxhoháevóohtátanó'tȯhéhe tséohkėheše­ma'heóneéxo'eétȧhetsėse. ⁹ Tséstavóómȯse Herod móstaase­vovóhpona'ovȯhevóhe Jesusevaho, móho'nóhke­no'ėstoo'ėstse. ¹⁰ Naa néhe véhonema'heónevé'hó'e naa ma'heóne­vovéstomó­sanéheono móxhóseaéstomėho'é'etȯhevovóhe Jesusevaho. ¹¹ Nėhe'še Herod naa henótȧxemo móstavésease­totó'hosemȯhe­vovóhe. Hópahpa móhno'e'seéstse'henáhnȯhevovóhe véhone­éstse'heno. Nėhe'še hápó'e Herod móstaévȧhóse­tšėheše­méahénotóhe Pilateveno. ¹² Móhno'nó'ȯhke­méhaeho'ȧhé'­tovȧhtsévȯtse Herod naa Pilate, naa oha nėhe'xóvéva móhne'asė­hevése­néhe'tovȧhtsėhevóhe.

Jesus is sentenced to death

¹³ Nėhe'še Pilate móstamóheévamȯhevóhe néhe véhone­ma'heónevé'hó'e naa mé'kono naa hósėstse vo'ėstanóho. ¹⁴ Móstsėhetȯhevóhe, "Ného'ėhémomáxemóvo Jesus naa nénėhešéme tséohkėhešepe'pe'ano hová'éhe. Náéšepéveoo'hátámo, 'Esáahetómeméhe tséhestoese; móme'tónėšėhéna'he,' náhešetano. ¹⁵ Naa hápó'e Herod mónėhešeoo'hátsėstȯhéhe. Naa hena'háane­tséhe tséévȧhésėho'mea'ȧse. ^16-17 Naa tsetavá'nevé'he'eohe naa tsetaévaénane," móxhehéhe Pilate. ¹⁸ Naa néhe vo'ėstaneo'o móhváhtomepe'pe'ésta'tovȯhevovóhe Pilatevaho, "Na'xeha tsé'tóhe Jesus, naa mé'tó'e né'évaénaneha Barabbas," móxhetȯhevovóhe Pilatevaho. ¹⁹ (Néhe Barabbas móxhehpėhávėsévo'eétȧhehéhe, móssó'too'ėhéehéhe tséhvé'ne'to'éna'hanėse naa tséhvé'no'­pe'pe'ano hová'éhe nėhéóhe Jerusalem.) ²⁰ Pilate tséhvé'éva­énanátanó'tóvȯse Jesusevaho móstȧhósėhé­eestsėstovȯhevóhe néhe vo'ėstanóho. ²¹ Naa móho'nóh­néhnetamevȯtse, "Na'xeha! Hótȯxáse'hoheha!" móhváhtomė­hešepe'pe'éstȧhevóhe. ²² Nėhe'še Pilate móxhósė­ho'óxe­tsėhetȯhevóhe, "Móme'tónėšėhéna'he tséssáa'vé'tónėšė­hávėsévo'eétȧhéése. Naa tsetavá'nevé'he'eohe naa nȧhtaévaénáno," móxhehéhe. ²³ Naa néhe vo'ėstaneo'o móxhóse­ma'xe­né'eve­pe'pe'ésta'tovȯhevovóhe Pilatevaho, móho'nóx­háhtávȯtse, ²⁴ naa ta'e mȧhove'še Pilate móstanėhešévėhéhe tséhešetanotsėse néhe vo'ėstanóho. ²⁵ Móstsėhetȯhevóhe, "Naa nȧhtaévaénáno tsé'tóhe tséné'to'éna'hanėstse, nėhe'še Jesus taometónėšé'tovóhéne."

Jesus is crucified

²⁶ Tséstaosáaneaseotsėhovȯse Jesusevaho néhe nótȧxévé'hó'e, móstavóomȯhevovóhe na'ėstse hetanóho, Simon mó'ȯhkė­hestóhehevóhe. (Móxhéstȧhehéhe mȧhoéstóva Cyreneveno.) Móstamónėho'eésto'eohtsėhéhe Jerusalem. Móstȧheseváenaehevóhe mé'tó'e tsésto'seamo'xéóhtsėse tsésto'sėhótȯxáse'hohnovȯse Jesusevaho. Mó'amėhó'e'ovȯhevóhe Jesusevaho. ²⁷ Naa máto háesto vo'ėstaneo'o mó'amėhó'e'ovȯhevovóhe naa néhe he'eo'o tséamevé'hahtsese móhma'xeéetótȧhpe'a'xanėhevóhe. ²⁸ Néhe he'eo'o móxhéstȧhehevóhe Jerusalem. Jesus tséstavóómȯse, móstsėhetȯhevóhe, "Névé'hésta'xané'tovéme, ónétáhtse hésta'xa­né'­tovahtse, ²⁹ néto'seasėhótoanávetanóme. Mahnėx­ho'háatamáno'e vo'ėstaneo'o tsetsėhevoone, 'He'eo'o tsėhehpėhe'anátotse tsésáavé'henésónėhéhévȯse.' ³⁰ Vo'ėstaneo'o tsetsėhe'hovao'o hoéhoseva, tsenaétanoo'o, tsenėheše­pe'pe'és­ta'tovovo ho'honaa'o, 'Néxhéahto'hó­ma'ene!' tsėhe­voone. ³¹ Naa oha étaome­nėhešé­hahtseo'o naa tséh­néehó­véto náaéstome­mo­métsėstó­vo'eé­háne," móxhehéhe Jesus. ³² Hénėhéóhe neše hávėsé­vo'eé­tȧhé'heono móstavése­tsėhe'ȯtséhehevóhe Jesus tsésto'sė­hótȯxáse'hoeese. ³³ Tséstȧho'­eoh­­tsé­vȯse hoéhose Séotsémeta'ėškónévéno mó'ȯhkė­hestóhe­hanetséhe, hénėhéóhe móstȧhótȯxáse'hohehevóhe. Sétóve móhnéehohevovóhe Jesusevaho. ³⁴ Jesus móstšėhešėháoenȧhéhe, "Ného'e, nėševátamenano, ésáahéne'enóhénóvo tséhešévévȯse." Néhe nótȧxévé'hó'e móhnovetȧhtsėhevóhe tséto'sėhó'tȧhévȧse hestone'óonȯtse. ³⁵ Hoháesto vo'ėstaneo'o móhvé'hoosanéoehevóhe. Naa néhe véhonema'heónevé'hó'e mó'ȯhketotó'hosemaehevóhe Jesus, "Heee, vé'eoné'seómema'heónevėstse éme'taome­vo'ėstané­vėhahtse," mó'ȯhkėhetaehevóhe. ³⁶ Néhe nótȧxévé'hó'e máto mósto­tó'hose­maehevóhe. Móhno'manȯhehevovóhe tsévé'ȯhkeéno'etse. ³⁷ "Heee, vé'eoné'seómevéhonamé'too'ėstse tsé'tóhe Jews, éme'taome­vo'ėstanévėhahtséstove," móxhetȯhevovóhe. ³⁸ Naa Jesus he'ama hemé'kóne móstsėhetȯxe'ȯhéhanetséhe, "Tsea'háanevóhe Jews hevéhonamevóho." ³⁹ Na'ėstse néhe hávėsévo'eétȧhé'heono, máto mó'asetotó'hosemaehevóhe, "Vé'eoné'seómenéehóveto Vo'ėstanévėstómanéhe néme'taomevo'ėstanévėhahtse naa máto néme'vo'ėstanévėšemeno," móxhetaehevóhe. ⁴⁰ Naa néhe na'ėstse móhvé'hoétaehevóhe, "Móho'nóxaevésee'hahtovȯtse Ma'heo'o! Névéseasėto'eéhanema hápó'e tséhešeasėto'ee'ėse. ⁴¹ Nétaome­momáxėhahtsema tséheto'eéhanétse naa oha tsé'tóhe ésáa­tónėšėhávėsévo'eétȧhéhe," móxhehéhe. ⁴² Nėhe'še móstsėhe­tȯhevóhe Jesusevaho, "Mahne'évȧho'ėhévehonoeto, mé'etanó'­toveo'o." ⁴³ "Héehe'e, naa nééšėto'sėhováneehémáne naa hétsetseha éšeeva nėstsevé'ȯhtseme pávėstánóva," móxhehéhe Jesus.

The death of Jesus

⁴⁴ Tséhnėssétovoésta ta'e tséhna'nȯxe'ohe (3 pm) móhmȧhe­a'enó'­neotsé­hanéhe netao'o ho'eva. ⁴⁵ Tséohke­ta'omoese­natsėse ma'xema'heóne­mȧheóne móhma'xe­ó'xa'ȯhéhe taesétóve. ⁴⁶ Naa nėhe'še Jesus móstama'xe­tȧhpe'e'hahé­otsėhéhe, "Ného'e, oha néne'étamé'tovȧtse." Nėhe'še mósta­naeotsėhéhe. ⁴⁷ Néhe véhonenótȧxéve'ho'e tséhvóóhto netao'o tséhesóotsetse, móhnėše­péve­asénoótȯhevóhe Ma'heóneva, "Tsé'tóhe móho'nó­oné'seómė­hávėsévo'eétaestse," móxhehéhe." ⁴⁸ Naa néhe hoháesto vo'ėstaneo'o móxhoháatsės­tȯhe­novóhe tsémȧhe­hesóotsetse. Tséstaéva­asė­hóo'ȯhtsévȯse mó'óeometanȯhevóhe. ⁴⁹ Naa Jesus hevésenóho naa néhe máto he'óho tséne'asėhó'e'oese Galilee vó'héé'ėse móhnėxhése­vé'hoeóe'toehevóhe.

Jesus is buried

^50-51 Na'ėstse hetane Joseph móhnėxhéstȧhehéhe Arimathea. Mó'onó'evo'ėstanéhevėhéhe, naa móstonóohtȯhéhe Ma'heóneva tsésto'seévȧho'ėhévehonoetsėse. Móhno'vé'hahtsėhéhe hénėhéóhe mé'konéstóva, móho'nóxhoto'átsésto tséheto'emaóhetsėse Jesusevaho. ⁵² Móstȧhého'ėhótȯhevóhe Pilatevaho "Náme'tȧhéahto'hohno (Jesus)," móxhetȯhevóhe. ⁵³ Tsé'ananȯse Jesusevaho móhpévevé'hanȯhevóhe vó'komekoešé'honónéva naa móstȧhéenanȯhevóhe vóxéva tséssáa'éšetšėhe'šeénanéhetsėse vo'ėstanóho. ^55,24:10a Naa he'eo'o móstȧhó'e'ovȯhevovóhe Josephevaho, móhvóohtȯhenovóhe tséstaéstanotsėse Jesusevaho, Mary tséhéstaestse Magdala, Joanna, naa James heške Maryhevaho, naa hósėstse máto he'eo'o móhvé'hahtsėhevóhe. ^54,56 Nėhe'še néhe he'eo'o móstȧhóosėhéexanȯhenovóhe tsésto'sevé'šė­heo'ke­méanóvȯse Jesusevaho. Móstšėške'ma'heóneéšeevėhanetséhe, naa Ma'heo'o hesto'emanestȯtse móhnėhesóhanetséhe móxho'nó'ȯhkė­hotse'óhestove Tšėške'ma'heóneešeéva. Naa héne móstavé'šė­he'kotoehenovóhe néhe he'eo'o.

Chapter 24

Jesus came back to life

¹ Tséstaméovóona'otse Ma'heóneéšeeva, néhe he'eo'o mósta­tsėhe'otsėstsėhenovóhe heo'keméeotsestȯtse henėhéóhe tsé'éna­netsėse Jesusevaho. ² Tséméhae­vé'še­nėhpo'a­netsėse néhe ma'xė­ho'honáá'e mó'éšeáahtse'­asėtanėhéhe. ³ Hotȧhtse tséstaésta'­xévȯse néhe he'eo'o, Jesus móxhováneehehéhe! ⁴ Naa móho'nóx­héne'eno­mévȯtse tséto'sė­hešéveohévȯse. Nėhe'še neše hetanóho móssó'hove­mé'­néeotsé'toehevovóhe, móhvó'ho'ėho'hé­vatamaa­hehevóhe. ⁵ Móstó'omáehaehevovóhe, móstsėhetaehevovóhe, "Tséhóovė­ho'ėhénȯhtsevóomóse ⁶ ésáahoéhe. Mé'etanó'tomova tséhe taése nėhéóhe Galilee, ⁷ 'Nȧhtsemomáxemane tsésto'sė­hestana'évȯse hávėsévo'eétȧhé'heono, nȧhtsė­hótȯxáse'hohéé'e naa na'héé'ėše nȧhtseévaametanéne,' néhetaevo Jesus," móxhešemé'avó'se­maehevovóhe néhe hetanóho. ⁸ Naa móstaévanėheše­mé'etanóo­tsėhevóhe. ^9,10b Móstaévaonótovė­hénėhetóhta'háoohé'tovȯhevovóhe Jesus hevovéstomóseono oha mó'éšėhóhtȧhno'kȧhehevóhe (11), naa máto néhe vo'ėstanóho tsévé'ȯhtsémaese Jesus. ¹¹ Móhnetsés­tovȯhevovóhe, "Heee, tsé'tóhe he'eo'o évá'nenėhevoone," móxhešetanȯhevóhe Jesus hevovéstomóseono. ¹² Nėhe'še Peter móstȧhétsėhetóeotsėhéhe tséhméhaeénanetsėse Jesusevaho. Tsémehaevé'hanese otaxa móxhoehevóhe. Tséstaévaaseameoese, "Hénová'énėse tséévėhésėtsėhesóotse?" móxhešetanȯhéhe.

The walk to Emmaus

¹³ Héne éšeeva neše hetaneo'o tséohkeméhaevése­vé'ȯhtsé­movose Jesusevaho móstaametsėhe'ȯhtsėhevóhe Emmaus, a'e móxho'táhanéhe Jerusalem. ¹⁴ Mó'éeametotóxėstȯhenovóhe tséévėheto'omenėhetsėse Jesusevaho. ¹⁵ Tséhnėšenáameohtsévȯse hotȧhtse móssó'hove­ame­vé'ȯhtsémaehevovóhe Jesusevaho. ¹⁶ Naa oha móho'nóhnanovóvȯtse. ¹⁷ "Hénáá'e tsétotóxėstomáse?" móxhetaehevovóhe. Tséxhoónȯ­sé'o'taevȯse Jesusevaho, móhnėševátamenóohehevóhe. ¹⁸ "Šeaa, móho'nóno'kėhéne'enomo tséévėhesóotse Jerusalem!" móxhetȯhevóhe Cleopas tséhestoestse. ¹⁹ "Éévetónėsóotse?" móxhetaehevovóhe. "Náévetotóxemóne Jesus tséhéstaestse Nazareth. Tséhvé'­ma'heónevėse éohkema'heóne­éxo'eétahe. Eno'eono'átamáá'e Ma'heóneva naa netao'o vo'ėstanóho. ²⁰ Naa véhonema'heónevé'hó'e naa néhe mé'kono mónėheto'ȧhehevóhe tsésto'sėhótȯxáse'hooese. ²¹ 'Hea'e nea'háanéhe tséto'sėho'ėhévo'ėstanévėhaétse," náhóovėhešetanóme. Eéšeáahtse'na'heéno'etse tséhe'šėhovánee'ėse. ²² Naa tséhméovóona'otse hósėstse he'eo'o tsévé'hahtsese éotoéstȯh­ta'haneo'o. Mótatsėhe'ȯhtsėhevóhe tsé'énanetsėse Jesusevaho. ²³ Hótȧhtse móho'nóévȧhoo'ėstse. Néhe he'eo'o étsėhevoone, "Návóomóneo'o ma'heónėhotse'ono naa nánėhetaeneo'o tsééšeévȧhešeametanénėse Jesus." ²⁴ Naa máto hósėstse tséhnéehóvétse tséstȧhétsėhetóeotsétse násáataome­vóomóhéne, naa mótȯséeoné'seómȯhta'hanėhevóhe néhe he'eo'o," móxhetȯhevovóhe Jesusevaho. ²⁵ Nėhe'še Jesusevaho móstsėhetaehevovóhe, "Naa máá'séóhe éšėhéne'enomáse tséhetȯxe'ohe ma'heónȯxe'ėstoo'o! ²⁶ Enėhetȯxe'ohe tsé'tóhe Vo'ėstanévėstómanéhe éto'seovóe­asėto'ee'e naa nėhe'še tsevo'ėstanévėstómáne," móxhehéhe Jesus. ²⁷ Móhno'vovóemé'ėstomevȯhevóhe tséhetȯxe'ėstónetsėse Mosesevaho naa néhe máto hósėstse ma'heónėhóo'xeváheho. Móhmȧhenėhešemé'ėstomevȯhevóhe tséhetȯxe'ešėse Ma'heónȯxe'ėstóonéhéva. ²⁸ Tséstaéše­to'sėho'eohtsévȯse Emmaus, Jesus móstao'seo'omeohtsėhéhe, ²⁹ "Éme'néhvésėhéohtaenéstove. Eéšėto'sėtaa'éveotse," néhe neše hetanóho móxhetaehevóhe. Móstaosáanėhóosevé'ȯhtsémȯhevóhe. ³⁰ Tsésto'seasemésėhévȯse Jesus móxhestanȯhéhe kóhkonȯheo'o, naa móxháoenȧhéhe. Tsé'óo'xano héne kóhkonȯheo'o móstȧhoxomȯhevóhe. ³¹ Sé'ea'e móstaévanėhešenanovȯhevovóhe tséhešenéehóvetsėse Jesusevaho. Nėhe'še móstȧxaetaeévavoneotsėhéhe. ³² "Šeaa! Néoseevé'še­pévetanóotsévonone tsé'ametotóxésto Ma'heónȯxe'ėstoo'o," móxhetȧhtsėhevóhe. ³³ Naa móstató'nėšeévatšėhešeaseohehevóhe Jerusalem. Móstaévȧho'eohé'tovȯhevovóhe Jesus hevovéstomó­seono naa néhe hósėstse. ³⁴ Móstsėhetaehevovóhe néhe hevovésto­móseno tséstaévȧho'eohévȯse, "Jesus ééšeévaametanéne naa éno'vóomaa'e Peterhevaho." ³⁵ "Naa mónáamevé'ȯhtsémȯhenéhe naa oha násáananovóhéne. Naa námóneévavé'šenanovone tséxhoxo­maétse kóhkonȯheo'o," móxhehevóhe néhe neše hetaneo'o.

Jesus appears to his disciples

³⁶ Tséhnėšenáametotóxemóvȯse móxxaetae­mé'néeotsé'­toehevóhe Jesusevaho. "Haahe, ována'xaetano!" móxhetȯhevóhe. ³⁷ Mó'e'tóhtȧhé­otsėhevóhe, "Seo'ȯtse!" móxhešetanóotsėhe­vóhe. ³⁸ "Névé'e­e'tóhtȧhéotséme! Ná­oné'seómenéehove. ^39-40 Néhpéve­vé'hooh­tome tsés­toóneohe­mevȯtse na'ȧhtsenȯtse naa nȧhtse'konȯtse! Náoné'seómenéehove. Násáaséotsévéhe," móxhehéhe. ⁴¹ Mó'oseepévetanóotsėhevóhe, naa oha tséhvé'só'távenetséstovovȯse móxhósetsėhetaehevovóhe, "Náháéána, néxhoxome!" ⁴² Nėhe'še móxhoxomȯhenovóhe nomá'ne. ⁴³ Naa tséhnėšenámėseese móhvé'hoeoé'toehevóhe. ^44-45 Jesus móstsėhetȯhevóhe, "Naa aose tséstó'nėšemóneévepéve­tšėheše­éestsėstóvatsése tséto'seévėheto'omenėhéto, naa ma'heónȯ­xe'ėstóo­néhéva nátó'nėhetȯxe'eše. ⁴⁶ Enėhetȯxe'ohe tsésto'sėheše­mométsėstóvo'eéhanéto, nȧhtsena'haa'e, naa oha na'hee'ėše nȧhtseévaametanéne. ^47-48 Máto énėhetȯxe'ohe, nȧhtsenovȯse­tšėhešėhósemane netao'o: Tsetsėhevoone, 'Mȧhne'étamése Jesus, nėstseasetanomóénóvo nėstávėsévo'eétȧhéstóvévo,' éhetȯxe'ohe. Naa hétsėhéóhe Jerusalem asemé'eméhéne tséhetaa'vóohtomáse. ⁴⁹ Naa máto hétsėhéóhe tonóomóhéne Ma'heónemȧhta'sóoma tsévéstomoése Tséhéhéto Ma'heo'o. A'e nėstsėho'métatsénóvo. Nėstsevéstȧhémaévo," móxhehéhe Jesus.

Jesus returns to heaven

⁵⁰ Naa nėhe'še móstatsėhe'otsėhohevóhe hevovéstomóseono hénėhéóhe Bethany. ⁵¹ Tséhnėšenáamėhaoenavomotáóse móstaévaasėhe'amoésenȧhéhe. ⁵² Nėhe'še tséxháoena'too'ėse hevovéstomóseono, móstaévatsėhe'ȯhtsėhevóhe Jerusalem. Móxhetótaetanȯhevóhe. ⁵³ Naa oéšeeva tséstaohketsėhe'ȯhtsévȯse ma'xema'heónemȧheóne, mó'ȯhkevového'ótȯhevovóhe Ma'heóneva.